Το 1946 η Ευρώπη μετράει τις πληγές της από τον καταστροφικό Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών πραγματοποιεί στο Λονδίνο την πρώτη του γενική συνέλευση και το Συμβούλιο Ασφαλείας την πρώτη του συνεδρίαση. Τρία χρόνια αργότερα θα ιδρυθεί το Συμβούλιο της Ευρώπης. Το κοινοβούλιο της Ουγγαρίας καταργεί τη μοναρχία μετά από εννέα αιώνες. Καταργείται επίσης η μοναρχία σε Ιταλία και Βουλγαρία. Αντιθέτως στην Ελλάδα, με νόθο δημοψήφισμα, επανέρχεται στο θρόνο ο Γεώργιος Β΄ με το εξωπραγματικό 68,8%. Η χώρα μας έχει βυθιστεί στη δίνη του εμφυλίου πολέμου. Η Γιουγκοσλαβία, στο νέο της Σύνταγμα, καθιερώνει έξι Δημοκρατίες και η Αυστρία χωρίζεται σε τέσσερις ζώνες κατοχής. Στη Δίκη της Νυρεμβέργης οι Ναζί δικάζονται για Εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας.
Η νίκη στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν αποτέλεσμα της συνεργασίας των συμμαχικών δυνάμεων. Ωστόσο σε ομιλία του στις 5 Μαρτίου στο Φούλτον του Μιζούρι, ο Ουίνστον Τσώρτσιλ κάνει λόγο για το «Σιδηρούν Παραπέτασμα». Ανάσες αισιοδοξίας μέσα σ΄ αυτό το κλίμα αποτελούν το πρώτο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Καννών και, στον σκακιστικό μας μικρόκοσμο, ομαδικοί βαλκανικοί αγώνες.
Από 24 έως 31 Αυγούστου 1946 οργανώνεται στο Βελιγράδι η πρώτη Σκακιστική Βαλκανιάδα. Συμμετέχουν τέσσερις οκταμελείς ομάδες (με έναν αναπληρωματικό) και πρωτεύει η Γιουγκοσλαβία με 19,5 πόντους. Έπονται η Ρουμανία με 14, η Βουλγαρία με 13,5 και η Αλβανία με 1 πόντο. Στις πρώτες σκακιέρες της Γιουγκοσλαβίας αγωνίζονται τρεις μεγάλες μορφές του παγκόσμιου σκακιστικού στερεώματος: Επικεφαλής ήταν ο Πέταρ Τριφούνοβιτς (1910–1980), μεγάλος μετρ με πρωτιές σε ισχυρά διεθνή τουρνουά και γνωστός στη σκακιστική θεωρία με την παραλλαγή Τριφούνοβιτς στην Άμυνα Αλιέχιν (5…Αζ5 ύστερα από 1.ε4 Ιζ6 2.ε5 Ιδ5 3.δ4 δ6 4.γ4 Ιβ6 5.ζ4). Υπήρξε προπονητής της Εθνικής Ελλάδας.
Στη δεύτερη σκακιέρα έπαιζε ο Βάσια Πιρτς (1907-1980), γνωστός παγκοσμίως από την υπερμοντέρνα Άμυνα Πιρτς, όπου ο μαύρος, απαντώντας στο 1.ε4 με 1…δ6 και στη συνέχεια με κινήσεις όπως 2.Ιζ6 …η6 και …Αη7, δεν διεκδικεί αμέσως την κατοχή του κέντρου, αλλά υπονομεύει τις θέσεις του λευκού από τα πλάγια.
Τρίτος και ιδιαίτερα αποτελεσματικός (επιτυχία 100%!) ήταν ο Σβέτοζαρ Γκλίγκοριτς (1923-2012), για τον οποίο θα αναφερθούμε ξεχωριστά. Με τη Γιουγκοσλαβία αγωνίστηκαν επίσης οι Κόστιτς, Βίντμαρ, Τόμοβιτς, Βούκοβιτς, Μάρκοβιτς και Ραμπάρ. Επικεφαλής της Ρουμανίας ήταν ο Τρογιανέσκου, της Βουλγαρίας ο πολύ αποδοτικός Τσβέτκοβ και της Αλβανίας ο Σόσι.
Οι Ούγγροι στα Βαλκάνια!
Η δεύτερη Σκακιστική Βαλκανιάδα πραγματοποιήθηκε στη Σόφια από 1 έως 6 Νοεμβρίου 1947. Για πρώτη και μοναδική φορά συμμετείχε η Ουγγαρία, η σκακιστική υπερδύναμη που, με επικεφαλής τους Μπάρστα, Σάμπο, Φλόριαν και Μπένκο, κυριάρχησε με ευκολία (18 πόντοι). Δεύτερη η Γιουγκοσλαβία με 13 (Τριφούνοβιτς, Γκλίγκοριτς, Πιρτς στις πρώτες σκακιέρες), και στις δύο επόμενες θέσεις με 8,5 πόντους η Βουλγαρία (επικεφαλής ξανά ο Τσβέκοβ) και η Ρουμανία (επικεφαλής ο Ίκιμ).
Τα επόμενα χρόνια ο θεσμός ατόνησε. Η αναβίωση των Βαλκανιάδων έγινε το 1971, στην Αθήνα, ύστερα από μεγάλες προσπάθειες του αείμνηστου Τριαντάφυλλου Σιαπέρα. Από το 1975 η διοργάνωση εμπλουτίζεται με αγώνες Εθνικών Ομάδων Νέων και από το 1978 με αγώνες Εθνικών Ομάδων Γυναικών.
Τις δεκαετίες του ΄70 και του ΄80 η κατάσταση, κυρίως στους άνδρες, ήταν παγιωμένη: Οι τρεις ισχυρές χώρες (Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία, Ρουμανία), πάλευαν για την κατάκτηση του χρυσού μεταλλίου, με την Γιουγκοσλαβία να κερδίζει 10 σε 16 διοργανώσεις, και οι τρεις σκακιστικά ασθενέστερες (Ελλάδα, Αλβανία, Τουρκία) να παλεύουν για την τέταρτη θέση. Όπως συμβαίνει πάντα και παντού, περισσότερο ωφελημένοι ήταν οι παίκτες των αδύνατων ομάδων, οι οποίοι αποκτούσαν εμπειρία παρτίδων με δύσκολους αντιπάλους. Η βελτίωση του σκακιστικού επιπέδου στην Ελλάδα δεν άργησε να φανεί: το 1982 κατακτούν το πρώτο χρυσό βαλκανικό μετάλλιο οι Νέοι, το 1990 οι Νεάνιδες και το 1992 τόσο η Εθνική Ανδρών όσο και η Εθνική Γυναικών. Περισσότερα στοιχεία (περιγραφές, παρτίδες, καθώς και σχόλια των πρωταγωνιστών και πρωταγωνιστριών), σε δισέλιδα αφιερώματα της επόμενες Κυριακές.
Ο ισχυρότερος μη Σοβιετικός
Ο Σβέτοζαρ Γκλίγκοριτς γεννήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 1923 στο Βελιγράδι από φτωχή οικογένεια. Ένοιωσε από μικρός να του κεντρίζει το ενδιαφέρον το σκάκι. Έφτιαξε κομμάτια, σκαλίζοντας φελλούς μπουκαλιών, και σε ηλικία 11 ετών άρχισε να παίζει. Καλός μαθητής και καλός αθλητής εκπροσώπησε το σχολείο του σε γιορτή γενεθλίων του μετέπειτα βασιλιά Πέτρου, αλλά στεναχωρήθηκε πολύ για τη φτωχική του αμφίεση. Στις φωτογραφίες των επόμενων ετών θα τον βλέπουμε πάντα κομψό και πάντα καλοντυμένο. Το 1938 κέρδισε το Πρωτάθλημα Chess Club του Βελιγραδίου, αλλά ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος θα ανακόψει την πορεία του. Εντάσσεται σε αντάρτικη μονάδα και πολεμά ως παρτιζάνος τον εισβολέα.
Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Γκλίγκοριτς επανέρχεται στο αγωνιστικό σκάκι και παράλληλα εργάζεται ως δημοσιογράφος και διοργανωτής σκακιστικών τουρνουά. Το 1950 του απονέμεται τίτλος διεθνούς μετρ και το 1951 τίτλος γκραν μετρ. Αναδείχθηκε 12 φορές πρωταθλητής Γιουγκοσλαβίας και εκπροσώπησε τη χώρα του σε 15 Σκακιστικές Ολυμπιάδες (13 φορές στην πρώτη σκακιέρα), παίζοντας 223 παρτίδες (88 νίκες, 109 ισοπαλίες, 26 ήττες), Στην πρώτη μεταπολεμική Ολυμπιάδα του Ντουμπρόβνικ οδήγησε την Γιουγκοσλαβία στην κατάκτηση του χρυσού μεταλλίου (https://www.avgi.gr/athlitika/370676_i-proti-symmetohi-ellinon-sti-skakistiki-olympiada-toy-1950). Παρέμεινε ενεργός σκακιστής μέχρι τα 60 του. Πριν από τη θυελλώδη εισχώρηση του Φίσερ στο σκακιστικό στερέωμά θεωρείτο ο ισχυρότερος σκακιστής εκτός Σοβιετικής Ένωσης. Είχε θετικό σκορ με τον παγκόσμιο πρωταθλητή Όυβε (αήττητος με 2 νίκες και 5 ισοπαλίες), ισόπαλο με τον Μποτβίνικ (2 νίκες, 6 ισοπαλίες, 2 ήττες) και οριακά αρνητικό με τον Φίσερ (4 νίκες, 8 ισοπαλίες, 6 ήττες), με τον οποίο είχε καλά αποτελέσματα στην βαριάντα Νάιντορφ της Σικελικής.
Κυκλοφορεί και ένα ανέκδοτο με τους δύο μεγάλους μετρ: Ο κοινωνικός Γκλίγκορις έπεισε τον απομονωμένο και μακριά από συναναστροφές Φίσερ να τον πάρει σε ένα χορό. Μάλιστα επέλεξε ο ίδιος τον Γιουγκοσλάβο ράφτη που θα του έφτιαχνε το κομψό κουστούμι. Το σχόλιο του Φίσερ στο τέλος της γιορτής: «Είναι ωραίο που με έφερες εδώ ανάμεσα στα κορίτσια, αλλά κανένα από αυτά δεν ξέρει τίποτα για το σκάκι!»
Ο Γκλίγκορις ήταν πολύ δημοφιλής λόγω της ελκυστικής προσωπικότητάς του, καθώς και του ήθους του. Το 2019 η ΦΙΝΤΕ ως αναγνώριση του αθλητικού πνεύματος, της ακεραιότητας και της προώθησης της ηθικής συμπεριφοράς στο σκάκι καθιέρωσε το Fair Play Svetozar Gligoric Trophy.
Δύο νίκες του από την πρώτη Βαλκανιάδα:
Γκλίγκοριτς (Γιουγκοσλαβία) - Ουρσεάνου (Ρουμανία) [C97]
1.ε4 ε5 2.Ιζ3 Ιγ6 3.Αβ5 α6 4.Αα4 Ιζ6 5.0–0 Αε7 6.Πε1 β5 7.Αβ3 δ6 8.γ3 0–0 9.θ3 Ια5 10.Αγ2 γ5 11.δ4 Βγ7 12.Ιβδ2 Αβ7 13.δ5 Πζβ8 14.Ιζ1 Αγ8 15.η4 Αδ7 16.Ιη3 η6 17.Ιθ2 Ιε8 18.Ιθζ1 Αθ4 19.Βζ3 Ιη7 20.Ιε3 Βδ8 21.Ρθ2 Αη5 22.Πη1 Ιγ4 23.Ιεζ5 Ιδ2 24.Βε2 ηxζ5 25.ηxζ5 Ρθ8 26.Αxδ2 Αxδ2 27.Βxδ2 Βθ4 28.Αδ1 α5 29.α3 Πα7 30.Βε3 α4 31.Ιζ1 Παβ7 32.Πη4 Βζ6 33.Ιη3 Πη8 34.Αε2 Πββ8 35.Πη1 Πβζ8 36.Πη5 Αε8 37.Ιζ1 Βε7 38.Π5η2 ζ6
39.Βθ6! Βζ7 40.Ιε3 Βε7 41.Πη4 Αδ7 42.Βxθ7+ 1–0.
Τόσεβ (Βουλγαρία) - Γκλίγκοριτς (Γιουγκοσλαβία) [C99]
1.ε4 ε5 2.Ιζ3 Ιγ6 3.Αβ5 α6 4.Αα4 Ιζ6 5.0–0 Αε7 6.Πε1 β5 7.Αβ3 δ6 8.γ3 0–0 9.θ3 Ια5 10.Αγ2 γ5 11.δ4 Βγ7 12.Ιβδ2 γxδ4 13.γxδ4 Αβ7 14.Ιζ1 Παγ8 15.Αδ3 δ5 16.δxε5 Ιxε4 17.Αζ4 Ιγ4 18.Βε2 Αγ5 19.Ιε3 ζ6 20.Παγ1 ζxε5 21.Αxγ4 δxγ4 22.Αxε5 Βε7 23.Αθ2 Πγε8 24.Πγδ1 Αα8 [24...Ιxζ2!] 25.α3 Βα7 26.Αε5
26…Ιxζ2! 27.Βxζ2 Αxζ3 0–1.
Παγκόσμιο μετάλλιο για την Ευαγγελία Σίσκου
Οι λαμπρές εμφανίσεις των νέων μας στη διεθνή σκακιέρα συνεχίστηκαν και στο Μπατούμι της Γεωργίας. Μετά το αργυρό μετάλλιο της Αναστασίας Αβραμίδου στο Παγκόσμιο Σπουδαστικό και την ισοβαθμία στην 3η θέση (4ος μετά την άρση ισοβαθμίας) του Νίκου Πούπαλου στο Παγκόσμιο έως 14 ετών, η Ευαγγελία Σίσκου ισοβάθμησε στην 3η θέση του Παγκόσμιου κοριτσιών κάτω των 10 ετών και, υπερέχοντας στα κριτήρια άρσης ισοβαθμίας, κατέκτησε το χάλκινο μετάλλιο!
Η σκακίστρια του Γαλαξία Θεσσαλονίκης σημείωσε 8 βαθμούς σε 11 παρτίδες (7 νίκες, 2 ισοπαλίες, 2 ήττες). Με την υψηλή της απόδοση 1435 κέρδισε 33,6 μονάδες ΕΛΟ. Ο Ιωάννης Κηρυττόπουλος (κατηγορία 10 ετών) συγκέντρωσε 6 βαθμούς, η Ελεονώρα Κάισσα Κηρυτοπούλου (8) 5 β., ο Χαράλαμπος Θεοδωρίδης (12) 4,5 β., η Έλλη Βακάλη (12) 4 β. Η εκπρόσωπος της Κύπρου Άιντα Παουνέσκου (8), με πολύ καλό φίνις, έφθασε στους 6 βαθμούς.
Οι παγκόσμιοι πρωταθλητές ανά ηλικιακή κατηγορία: Ούσκοβ (Ρωσία, τυπικά ΦΙΝΤΕ, 12 ετών), Λακόν (Γαλλία, 10), Λιάρι (Γαλλία, 8). Οι πρωταθλήτριες: Σούμπι Γκούπτα (Ινδία, 12), Βένσκαγια (Λευκορωσία, τυπικά ΦΙΝΤΕ, 10), Σάρβι (Ινδία, 8 ετών).
Στον «Παγκόσμιο Παιδικό Διαγωνισμό Λύσης Προβλημάτων», που έγινε την ελεύθερη μέρα στο Μπατούμι, η Σίσκου πήρε την 4η θέση παγκοσμίως στη λύση προβλημάτων μεταξύ των κοριτσιών της ηλικίας της.
Μία όμορφη νίκη της πολλά υποσχόμενης δεκάχρονης:
Σίσκου (1421) - Τσιχινάτζε (Γεωργία, 1220) [C78]
1.ε4 ε5 2.Ιζ3 Ιγ6 3.Αβ5 α6 4.Αα4 Ιζ6 5.0–0 β5 6.Αβ3 Αγ5 7.γ3 δ6 8.θ3 0–0 9.δ4 εxδ4 10.γxδ4 Αβ6 11.Αε3 Ια5 12.Αγ2 Ιγ4 13.Αη5 Αβ7 14.β3 Ια5 15.Ιγ3 θ6 16.Αθ4 Πε8 17.Βδ2 β4 18.Ιδ5 Αxδ5 19.εxδ5 γ5 20.Πζε1 Πxε1+ 21.Πxε1 Βζ8 22.Αxζ6 ηxζ6 23.Βδ3 Βη7 24.Ιθ4 Ρθ8 25.Πε3 Ρη8 26.Πη3 Βxη3 27.Βxη3+ Ρζ8 28.Βxδ6+ Ρη8 29.Βxβ6 Πε8 30.Βxα5 Πε1+ 31.Ρθ2 γxδ4 32.Βδ8+ Ρη7 33.Ιζ5+ με ματ 1–0.
Λάβρος εντός και εκτός σκακιέρας
Ο παγκόσμιος πρωταθλητής Κάρλσεν κυριάρχησε στο διαδικτυακό «Κύπέλλου των Γενεών» με την άνετη πρωτιά του στο προκριματικό τουρνουά και τις πειστικές νίκες του στα ματς νοκ άουτ (3-1 επί του Αρονιάν, 3-1 επί του Κέιμερ και 4,5-0,5 στον τελικό επί του Εριγκάισι).
Εκείνο που εντυπωσίασε περισσότερο και έκανε το γύρο του κόσμου προκαλώντας αντικρουόμενα σχόλια ήταν η επιλογή του να εγκαταλείψει την παρτίδα του με τον Νίμαν, αμέσως μετά την πρώτη κίνηση. Όπως έχουμε αναφέρει, ο Κάρλσεν είχε αποσυρθεί από το τουρνουά του Σεν Λούις μετά την ήττα του από τον Νίμαν αφήνοντας υπονοούμενα για ηλεκτρονική υποβοήθηση του αντιπάλου του. Επανερχόμενος μετά τη λήξη των διαδικτυακών αγώνων, αφού τόνισε τις ολέθριες συνέπειες για το σκάκι από την εξαπάτηση, ισχυρίστηκε πως ο Νίμαν εξαπατά τώρα περισσότερο από ότι στο παρελθόν (κάτι που είχε παραδεχθεί ο νεαρός Αμερικανός) και ότι στην παρτίδα τους ο αντίπαλός του, ενώ έπαιζε με ακρίβεια, δεν έδειχνε συγκεντρωμένος. Σίγουρα αυτή η δυσάρεστη κατάσταση θα έχει συνέχεα.
Θυσία βασίλισσας
Πρωταθλήτρια Ισπανίας αναδείχθηκε η ομάδα CA Solvay, ενισχυμένη με τους Ινδούς Χαρικρίσνα και Γκουκές. Ο ραγδαία ανερχόμενος ο 16χρονος πέτυχε εντυπωσιακή νίκη επί του Βρετανού πρωταθλητή, με θυσία βασίλισσας:
Γκουκές (Ινδία, 2720) - Τζόουνς (Αγγλία, 2623)
1.δ4 Ιζ6 2.γ4 η6 3.Ιγ3 δ5 4.Ιζ3 Αη7 5.ε3 0-0 6.γxδ5 Ιxδ5 7.Αγ4 Ιxγ3 8.βxγ3 γ5 9. 0-0 Βγ7 10.Αα3 Ιγ6 11.Βε2 β6 12.Παγ1 Αβ7 13.ε4 Ια5 14.Αδ3 Αθ6 15.Πβ1 Παγ8 16.δ5 ε6 17.γ4 Πγε8 18.Βγ2 ζ5 19.Πζε1 ζxε4 20.Αxε4 εxδ5 21.γxδ5 Αγ8 22.δ6 Βxδ6 23.Πβδ1 Βγ7 24.Αδ5+ Ρθ8 25.Αβ2+ Αη7 26.Ιη5 Αζ5
27.Βγ3!! Πxε1+ [όχι 27...Αxγ3 28.Αxγ3+ Βη7 29.Ιζ7+ και αν 29...Πxζ7 30.Πxε8+ Πζ8 31.Πxζ8 ματ] 28.Πxε1 θ6 29.Βxη7+ Βxη7 30.Πε7! 1-0.
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Το Πανελλήνιο Ομαδικό Πρωτάθλημα Παίδων – Κορασίδων θα διεξαχθεί από 15 έως 18 Δεκεμβρίου στο Ρίο Αχαΐας. Στην Ένωση Θεσσαλονίκης - Χαλκιδικής τα προκριματικά άρχισαν στις 24/9/ και θα ολοκληρωθούν στις 5/11 (https://thesschess.gr/). Στην Ανατολική Μακεδονία – Θράκη θα διεξαχθούν στις 2, 9, 16 και 23 Οκτωβρίου (https://www.chesskavala.gr/). Στην Κρήτη αρχίζουν σήμερα θα ολοκληρωθούν στις 23/10 (https://essk.gr/). Το Παίδων – Κορασίδων Αττικής αρχίζει σήμερα και παράλληλα θα γίνουν τα Ομαδικά Πρωτάθλημα Παίδων κάτω των 16 και κάτω των 12 ετών (http://www.essnachess.gr).
Θετικά σκορ είχαν όλοι οι Έλληνες στο α΄ γκρουπ του Πριμόρσκο της Βουλγαρίας. Ξεχώρισε ο Κούρκουλος Αρδίτης, ο οποίος τερμάτισε δεύτερος μεταξύ 86 σκακιστών με 7 βαθμούς σε 9 παρτίδες (6 νίκες, 2 ισοπαλίες 1 ήττα). Από 6 βαθμούς συγκέντρωσαν οι Λαδόπουλος, Χατζηελευθερίου, Παπακωνσταντίνου και από 5 οι Μαρκίδης και Τσιρώνης. Στο β΄ γκρουπ ξεχώρισαν ο Γ. Βαρδάκας (5 σε 7), οι Ιλαντζής, Βόινας (4,5) και οι Στ. Βαρδάκας, Ψυχογιός (4 βαθμοί). Ο Κούρκουλος Αρδίτης θα αγωνιστεί σε ισχυρό τουρνουά στη Ρουμανία (16-23/10, https://frsah.ro/).
Η Σταυρούλα Τσολακίδου συμμετείχε σε κλειστό τουρνουά στο Σεν Λούις και κατέλαβε την 5η θέση με 5 βαθμούς (2 νίκες, 6 ισοπαλίες, 1 ήττα / απόδοση 2319).
Ο Ευγένιος Ιωαννίδης αγωνίστηκε στο Διασυλλογικό Πρωτάθλημα Σερβίας και σημείωσε 4,5 βαθμούς σε 8 αγώνες (2 νίκες, 5 ισοπαλίες, 1 ήττα / απόδοση 2538)
Ο μετρ Σπύρος Κοφίδης κατέκτησε το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα τυφλών και μερικώς βλεπόντων τερματίζοντας αήττητος με 6 βαθμούς σε 7 αγώνες (5 νίκες, 2 ισοπαλίες. Στη δεύτερη θέση ισοβάθμησαν με 5,5 ο Ανδρέας Αλά και ο Φίλιππος Μπουδαλάκης (27 συμμετοχές).
Κατάταξη στην κορυφή των αγώνων ράπιντ Ηλιούπολης εις μνήμην Σπύρου Μπίκου: 1-2) Π. Κώστας. Φ. Κορνιώτης 4,5 σε 5, 3-4) Ι. Παπαουλάκης, Π. Θεοδώρου 4 (32 συμμετοχές).
