Οι πρώτες οργανωμένες προσπάθειες της Παγκόσμιας Σκακιστικής Ομοσπονδίας που είχαν σα στόχο την ένταξη του σκακιού στα Ολυμπιακά αθλήματα και τη συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες, μας φέρνουν 100 χρόνια πίσω, στη δεκαετία του 1920. Όπως αναφέρει ο πρόεδρος του Σκακιστικού Ομίλου Ηλιούπολης Λουκάς Ζαχείλας, που επιμελείται του δεύτερου μέρους των αφιερωμάτων στις Ολυμπιάδες, η προσπάθεια ένταξης απέτυχε και αποτέλεσμα αυτής της άρνησης ήταν η FIDE να διοργανώσει κάθε δύο χρόνια τις δικές της Ολυμπιάδες.
Αλιεύοντας στοιχεία από το βιβλίο «Σκακιστικές Ολυμπιάδες στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου και μετά 1950-2000» (εκδόσεις Σοφία, τηλ. 2310-240247, [email protected]), διαπιστώνουμε ότι ως πρώτη επίσημη Σκακιστική Ολυμπιάδα θεωρείται εκείνη που οργανώθηκε στο Λονδίνο το 1927 και ανέδειξε νικήτρια την Ουγγαρία. Το 1928 πραγματοποιήθηκε στη Χάγη (πρώτη ξανά η Ουγγαρία), το 1930 στο Αμβούργο (πρώτη η Πολωνία) και από την επόμενη χρονιά αρχίζει η σκακιστική κυριαρχία των ΗΠΑ: το 1931 πρωτεύουν στην Πράγα, το 1933 στο Φολκστόουν, το 1935 στη Βαρσοβία και το 1937 στη Στοκχόλμη. Είχαν προηγηθεί δύο ανεπίσημες Ολυμπιάδες: το 1924 στο Παρίσι με νικήτρια την Τσεχοσλοβακία και το 1926 στη Βουδαπέστη με νικήτρια την Ουγγαρία. Μία ακόμα ανεπίσημη Ολυμπιάδα οργανώθηκε το 1936 στο Μόναχο (νικήτρια η Ουγγαρία), παράλληλα με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου.
H τελευταία Ολυμπιάδα πριν από τον πόλεμο
Το 1939 πραγματοποιήθηκε στο Μπουένος Άιρες η 8η Σκακιστική Ολυμπιάδα με συμμετοχή 26 χωρών. Ήταν η πρώτη που οργανώθηκε εκτός Ευρώπης και, δυστυχώς, η τελευταία πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι αγώνες έγιναν κατά το χρονικό διάστημα 21 Αυγούστου έως 19 Σεπτεμβρίου 1939, σε μια μοιραία περίοδο για την Ιστορία της ανθρωπότητας αφού την 1η Σεπτεμβρίου 1939 τα γερμανικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Πολωνία. Η ομάδα της Αγγλίας, ήταν η μόνη που επέστρεψε αμέσως ενώ οι υπόλοιπες αποφάσισαν να συνεχίσουν. Όμως το εκρηκτικό κλίμα έκανε εμφανές ότι κάποιοι από τους αγώνες δεν μπορούσαν να διεξαχθούν (Γερμανία - Πολωνία, Γερμανία - Γαλλία κλπ) με αποτέλεσμα να θεωρηθούν ισοπαλίες 2-2.
Στο τέλος των αγώνων, πολλοί συμμετέχοντες αποφάσισαν να μείνουν στην Αργεντινή ή να μετακινηθούν αλλού στη Νότια Αμερική, αντί να αντιμετωπίσουν ένα αβέβαιο μέλλον επιστρέφοντας σε μια Ευρώπη εν μέσω πολέμου. Παίκτες όπως ο Νάιντορφ, ο Στάλμπεργκ, ο Ελισκάζες αλλά και πολλοί άλλοι, οι περισσότεροι Εβραϊκής καταγωγής, είχαν φτάσει στο Μπουένος Άιρες τον Αύγουστο του 1939 με το βελγικό ατμόπλοιο «Piriapolis». Αυτό το πλοίο θεωρήθηκε ένα είδος Κιβωτού του Νώε για μια γενιά σκακιστών. Είναι επίσης σημαντικό ότι και τα πέντε μέλη της γερμανικής ομάδας, η οποία κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο, επέλεξαν επίσης να μην επιστρέψουν στη ναζιστική Γερμανία.
Η Ολυμπιάδα του 1939 σημάδεψε ανεξίτηλα το σκακιστικό τοπίο εκείνης της εποχής και ανέτρεψε πλήρως την παλιά ιεραρχία. Η Πολωνία δεν έφτασε ποτέ ξανά κοντά στα προπολεμικά επιτεύγματά της, ενώ η Σοβιετική Ένωση εμφανίστηκε μεταπολεμικά ως πανίσχυρη δύναμη που κυριάρχησε στο σκάκι. Χρειάστηκαν έντεκα χρόνια μετά την ιστορική Ολυμπιάδα του Μπουένος Άιρες, μέχρι να διοργανωθεί το 1950 η Ολυμπιάδα του Ντουμπρόβνικ που ήταν η 9η επίσημη Ολυμπιάδα και η πρώτη που διοργανώθηκε μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον το γεγονός ότι χρειάστηκαν άλλα 5 χρόνια προκειμένου να περιορισθούν οι πολιτικές συγκρούσεις ακόμα και στο σκάκι, ως συνέπεια του Ψυχρού Πολέμου που καθόριζε τη νέα μεταπολεμική πραγματικότητα.
Όπως είχαμε αναφέρει σε εκτενές αφιέρωμα την 1η Νοεμβρίου 2020 από την εφημερίδα ΑΥΓΗ (https://www.avgi.gr/athlitika/370676_i-proti-symmetohi-ellinon-sti-skakistiki-olympiada-toy-1950), στην Ολυμπιάδα του 1950 συμμετείχε για πρώτη φορά και η Εθνική Ελλάδας. Εκτενή αφιερώματα στις Ολυμπιάδες παρουσιάσαμε έως τις 18 Απριλίου 2021, καθώς και από τις 16 Ιανουαρίου έως και σήμερα, συχνά με δισέλιδη σκακιστική ύλη (κάτι για το οποίο έχουμε δεχθεί ευμενή σχόλια εκ μέρους σκακιστών αναγνωστών), καθώς και, κάποιες φορές, με αυξημένη ύλη στο avgi.gr.
Μία πειστική νίκη του παγκόσμιου πρωταθλητή στην Ολυμπιάδα του Μπουένος Άιρες:
Ενέβολντσεν (Δανία) – Αλιέχιν (Γαλλία) [E33]
1.δ4 Ιζ6 2.γ4 ε6 3.Ιγ3 Αβ4 4.Βγ2 Ιγ6 5.Ιζ3 δ6 6.Αδ2 ε5 7.δ5 Αxγ3 8.Αxγ3 Ιε7 9.Ιθ4 Βδ7 10.η3 Βη4 11.Ββ3 Ιη6 12.ζ3 Βδ7 13.Ιη2 0–0 14.ε4 Βδ8 15.Ιε3 Ιδ7 16.Βγ2 α5 17.Αη2 Ιγ5 18.0–0 Αδ7 19.β3 β5 20.Παε1 β4 21.Αδ2 Ββ8 22.Πβ1 α4 23.θ4 Ιε7 24.η4 αxβ3 25.αxβ3 Πα3 26.θ5 Ββ6 27.Ρθ2 Πζα8 28.Πβ2 γ6 29.ζ4 εxζ4 30.Πxζ4 Πα1 31.δxγ6 Ιxγ6 32.Ιδ5 Βδ8 33.Αε3
33…Βθ4+ 34.Αθ3 Ιε5 35.Αxγ5 δxγ5 36.Βζ2 Πθ1+ 37.Ρxθ1 Βxθ3+ 0–1.
Η τελευταία (;) Online Ολυμπιάδα
Η 2η Διαδικτυακή Ολυμπιάδα φιλοξενήθηκε σε πλατφόρμα του Chess.com από τις 13 Αυγούστου έως τις 15 Σεπτεμβρίου 2021. Συμμετείχαν 153 εξαμελείς ομάδες (4 γενικές σκακιέρες, 2 σκακίστριες, 1 νέος, 1 νεάνιδα), με δυνατότητα χρησιμοποίησης έως 6 αναπληρωματικών. Το σύστημα αγώνων ήταν το ίδιο με εκείνο του 2020.
Η Εθνική Ρωσίας κατέλαβε την πρώτη θέση νικώντας στον τελικό τις ΗΠΑ με 7-5 (3,5-2,5 και 3,5-2,5). Στον ημιτελικό η Ρωσία απέκλεισε την Κίνα (εντυπωσιακή επικράτηση της Κόστενιουκ επί της παγκόσμιας πρωταθλήτριας Τζου Βεντζούν με 2-0) και οι ΗΠΑ την Ινδία.
Λιγότερο καλή, σε σχέση με την εκπληκτική απόδοση στην 1η Διαδικτυακή Ολυμπιάδα του 2020, ήταν η εμφάνιση της Εθνικής Ελλάδας. Η πρόκριση στις δώδεκα καλύτερες ομάδες του κόσμου το 2020 της πρόσφερε μία θέση στο υψηλό επίπεδο της 2ης Διαδικτυακής Ολυμπιάδας, όπου σημείωσε 1 νίκη, 4 ισοπαλίες και 4 ήττες. Με την Εθνική μας αγωνίστηκαν 11 σκακιστές και σκακίστριες: Δ. Μαστροβασίλης (2,5 βαθμοί σε 7 παρτίδες), Αντ. Παυλίδης (5,5 σε 9), Μπανίκας (1 σε 2), Ιωαννίδης (1 σε 6), Μήτσης (0 σε 3), Τσολακίδου (5 σε 6!), Αβραμίδου (2 σε 4), Μπότσαρη (2 σε 5), Παυλίδου (0,5 σε 3), Τσιβελεκίδου (1,5 σε 5), Κιούση (0 σε 4).
Παρά το γεγονός ότι το διαδικτυακό σκάκι κατά τη διάρκεια της πανδημίας γνώρισε άνθηση και απέκτησε πολλούς ακολούθους υπήρξε και μεγάλος προβληματισμός σχετικά με το αν μπαίνουμε σε μια νέα εποχή. Ο θαυμαστός καινούργιος κόσμος αντιμετωπίστηκε με επιφυλάξεις από την πλειοψηφία των σκακιστών που θεώρησαν ότι ίσως τελικά το διαδίκτυο δεν μπορεί να αντικαταστήσει τα τουρνουά με τη φυσική παρουσία των σκακιστών, όπως και την ομορφιά μιας ζωντανής σκακιστικής συνάντησης με όλα τα μικρά και μεγάλα που κάνουν το σκάκι τόσο δημοφιλές.
Η 44η Σκακιστική Ολυμπιάδα, με φυσική παρουσία παικτών, θα γίνει από 28/7 έως 10/8/22 στην πόλη Τσενάι της Ινδίας. Αθροιστικά το φθινόπωρο θα έχουν διεξαχθεί 50 Ολυμπιάδες (44 επίσημες, 3 ανεπίσημες, 1 παράλληλη το 1976 και 2 διαδικτυακές). Ένας αιώνας κορυφαίων ομαδικών διοργανώσεων!
Συναρπαστική online παρτίδα της Ολυμπιάδας του 2021:
Ντινγκ Λίρεν (Κίνα, 2799) - Ντούντα (Πολωνία, 2756)
1.δ4 Ιζ6 2.γ4 ε6 3.Ιζ3 δ5 4.Ιγ3 α6 5.γxδ5 εxδ5 6.Αη5 Αε6 7.ε3 Ιβδ7 8.Αδ3 θ6 9.Αζ4 Αε7 10.θ3 γ5 11.α4 0–0 12.0–0 Πγ8 13.Βε2 Βα5 14.Πζδ1 Πζε8 15.Αγ2 γ4 16.η4 Αβ4 17.η5 Αxγ3 18.ηxζ6 Αxβ2 19.Παβ1 Αα3 20.ζxη7 Αxθ3? [20...β5 21.Ιθ4 (όχι 21.Αxθ6 Ββ6) 21...Ιζ6] 21.Ιη5! θxη5 22.Βθ5! Ρxη7 23.Βθ7+ Ρζ6 24.Αxη5+! Ρε6 25.Βxθ3+ Ρδ6 26.Πxβ7 Πε6 27.Βζ5 Πζ8 28.Πδβ1 Ργ6 29.ε4 Αδ6
30.Π1β5!! Βε1+ [30...Βxβ5 31.Πxβ5 ή 30…αxβ5 31.Βxδ5 ματ!] 31.Ρη2 1–0.
Παγκόσμιο Πρωτάθλημα 2023 με πολλά «αν»
Το ποιοι θα διεκδικήσουν τον υψηλότερο σκακιστικό τίτλο θα εξαρτηθεί από το αν οριστικοποιηθεί η τιμωρία του Καριάκιν, αν προλάβει να χαρακτηριστεί ενεργός ο Ντινγκ Λίρεν και αν δεχθεί να υπερασπίσει το κεκτημένο του ο Κάρλσεν!
Ο Χίκαρου Νακαμούρα και ο Ρίτσαρντ Ράπορτ προκρίθηκαν στο Τουρνουά Υποψηφίων του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος που θα διεξαχθεί από τις 16 Ιουνίου έως τις 5 Ιουλίου στο ιστορικό κτίριο Palacio de Santoña της Μαδρίτης. Παρότι το τελικό τουρνουά του Γκραν Πρι της FIDE είναι ακόμη σε εξέλιξη στο Βερολίνο, κανένας άλλος παίκτης δεν έχει έστω και θεωρητική δυνατότητα να τους φθάσει.
Έως τώρα έχουν καλυφθεί οι επτά από τις οκτώ θέσεις. Τις καταλαμβάνουν ο Ρώσος Νεπομνιάτσι (ως ηττημένος του ματς για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα), ο Πολωνός Ντούντα (από το Παγκόσμια Κύπελλο), ο υπό σημαία Γαλλίας Ιρανός Φιρούζια και ο Αμερικανός Καρουάνα (από το «Μεγάλο Ελβετικό» της ΦΙΝΤΕ), καθώς και ο Αμερικανός Νακαμούρα και ο Ούγγρος Ράπορτ (από το Γκραν Πρι της ΦΙΝΤΕ). Επιλέχθηκε να αγωνιστεί και ο Αζέρος Ρατζάμποβ, ο οποίος είχε αρνηθεί να συμμετάσχει στο προηγούμενο Τουρνουά Υποψηφίων, από τον φόβο της πανδημίας, αλλά διεκδίκησε την θέση του όταν οι αγώνες συνεχίστηκαν ύστερα από διακοπή ενός χρόνου. Το αίτημά του δεν είχε γίνει δεκτό, αλλά βρέθηκε η λύση της συμμετοχής του στην τωρινή διοργάνωση.
Ο αποκλεισμός του Καριάκιν
Μία ακόμα θέση είχε κερδίσει ο Ρώσος Σεργκέι Καριάκιν (δεύτερος στο Παγκόσμιο Κύπελλο). Στις 21 Μαρτίου 2022, η Επιτροπή Δεοντολογίας και Πειθαρχικής Επιτροπής της FIDE αποφάσισε ότι ο Καριάκιν, εκφράζοντας δημόσια την υποστήριξή του για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, παραβίασε τον Κώδικα Δεοντολογίας και τον απέκλεισε από επίσημες διοργανώσεις για 6 μήνες. Αν και αναμένεται να επανεξεταστεί η περίπτωση, ύστερα από ένσταση της Σκακιστικής Ομοσπονδίας της Ρωσίας, άρχισαν οι συζητήσεις για το ποιος θα τον αντικαταστήσει.
Σύμφωνα με τους κανονισμούς την θέση του θα πάρει ο παίκτης με την υψηλότερη βαθμολογία στη λίστα αξιολόγησης του Μαΐου 2022, με την προϋπόθεση ότι θα είναι ενεργός, δηλαδή θα έχει παίξει σε έναν χρόνο τουλάχιστον 30 αξιολογημένες παρτίδες. Πρώτος σε ΕΛΟ τώρα είναι ο Κινέζος Ντινγκ Λίρεν με 2799 και δεύτερος ο Αρμένιος (υπό σημαία ΗΠΑ) Αρονιάν με 2785. Το πρόβλημα με τον πρώτο είναι πως χρειάζεται άλλες 26 αξιολογημένες παρτίδες, αφού η Σκακιστική Ομοσπονδία της Κίνας ολιγωρούσε να του εγκρίνει άδειες συμμετοχής σε σημαντικούς αγώνες έξω από τη χώρα του, λόγω της πανδημίας. Σε μία προσπάθεια να καλυφθεί τα κενό ανακοινώθηκε σειρά προκριματικών για τους Ασιατικούς Αγώνες που θα διεξαχθούν στα τέλη Μαρτίου. Ο στόχος του Ντινγκ Λίρεν είναι διττός: να φθάσει μέχρι τον Μάιο τις 30 αξιολογημένες παρτίδες, αλλά χωρίς σημαντικές βαθμολογικές απώλειες που θα επέτρεπαν στον Αρονιάν να τον ξεπεράσει.
Ο νικητής του Τουρνουά Υποψηφίων θα αντιμετωπίσει τον Νορβηγό Καρλσεν για τον τίτλο του παγκόσμιου πρωταθλητή. Αν ο Κάρλσεν δεν υπερασπίσει τον τίτλο του (έχει δηλώσει πως δεν έχει ισχυρό κίνητρο για το ματς και θα τον ενδιέφερε μόνον αν αντίπαλός του ήταν ο ανερχόμενος νεαρός Φιρούζια), θα οργανωθεί αγώνας μεταξύ των δύο πρώτων του Τουρνουά Υποψηφίων.
Επιστρέφοντας στη σκακιέρα, ας δούμε την καθοριστική νίκη του Νακαμούρα, η οποία του εξασφάλισε την πρόκριση:
Εσιπένκο (Ρωσία, 2714) - Νακαμούρα (ΗΠΑ, 2736)
1.ε4 ε5 2.Αγ4 Ιζ6 3.δ3 Ιγ6 4.Ιγ3 Ια5 5.Βζ3 Ιxγ4 6.δxγ4 δ6 7.Ιηε2 Αε6 8.β3 Αε7 9.0–0 0–0 10.α4 Ιδ7 11.α5 α6 12.Ιη3 Αη5 13.Ιζ5 Αxγ1 14.Παxγ1 η6 15.Ιε3 γ6 16.Πα1 Βε7 17.Βδ1 Παδ8 18.Βδ2 Ιζ6 19.ζ4 εxζ4 20.Πxζ4 Ιθ5 21.Πζ3 Βη5 22.Παζ1 Βxα5 23.η4 Ιη7 24.Ιζ5! Βε5 25.Ιθ6+ Ρθ8 26.Ιδ5 η5 27.Βζ2 ζ5 [27...Βxε4? 28.Πε1! Βxε1+ 29.Βxε1 γxδ5 30.Ιxζ7+! Αxζ7 31.Βε7 με νίκη των λευκών] 28.ηxζ5! Αxδ5 29.εxδ5 Ιθ5 30.Πε1 Βη7 31.Ιη4 Ιζ4 32.ζ6 Βδ7 33.Πxζ4 ηxζ4 34.Βxζ4 Πδε8 35.Πζ1
35...Βζ7! 36.Ρθ1 Βη6 37.Πη1? [37.γ5] 37...θ5 38.Ιε3 Πxζ6! 0–1.
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Ελληνικές διακρίσεις στο 7ο Πρωτάθλημα Ράπιντ Γαλλοφωνίας που οργανώθηκε στη Λιόν: Ο Ανατόλ Βλάχος προκρίθηκε στην τελική φάση (8ος μεταξύ 169 παικτών από 13 χώρες) και κατέλαβε την πρώτη θέση μεταξύ των νέων κάτω των 20 ετών. Η Κατερίνα ανακηρύχθηκε καλύτερη σκακίστρια της διοργάνωσης!
Ο Κάρλσεν νίκησε στον τελικό τον Ντούντα με 4-3 και κατέκτησε το «Κύπελλο Φιλανθρωπίας», το οποίο συνεισέφερε οικονομικά στην υποστήριξη των ανθρωπιστικών δραστηριοτήτων της UNICEF για άμβλυνση των επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία. Αποτελέσματα ημιτελικού: Ντούντα (Πολωνία) - Λε Κουάνγκ Λίεμ (Βιετνάμ) 2,5-1,5 και Κάρλσεν (Νορβηγία) - Ντιγκ Λίρεν (Κίνα) 3-1 (η ρεβάνς της ήττας του παγκόσμιου πρωταθλητή στο προκριματικό τουρνουά).
Νικητής στο 10ο Διεθνές Φεστιβάλ Μπλιτς Θεσσαλονίκης αναδείχθηκε ο Δημήτρης Αλεξάκης με 10,5 σε 12 και ακολούθησαν ο Νίκος Γαλόπουλος και ο Σωτήρης Μαλικέντζος με 9,5 (81 συμμετοχές). Στον πρώτο όμιλο του 14ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ράπιντ (103 παίκτες), πρώτευσαν ο Θανάσης Μαστροβασίλης και ο Δημήτρης Αλεξάκης με 8,5 σε 10 και ακολούθησαν ο Ζήσης Τσακνάκης και ο Δημήτρης Λαδόπουλος με 8. Στον β΄ όμιλο (40 συμμετοχές), νικητής αναδείχθηκε με 10 νίκες σε ισάριθμες παρτίδες ο 8χρονος Διονύσιος - Ελευθέριος Σκόδρας.
Αναμέτρηση της Τζούντιθ Πόλγκαρ με χρήστες του διαδικτύου (οι κινήσεις τους επιλέγονταν ύστερα από ψηφοφορία), με νικήτρια την σπουδαιότερη σκακίστρια του πλανήτη!
Σήμερα το πρωί στην αίθουσα εκδηλώσεων του Γυμνασίου Καρλοβάσου πραγματοποιείται ο 2ος Σαμιακός Μαθητικός Διαγωνισμός Επίλυσης Σκακιστικών Ασκήσεων (τηλ. 6934685843, [email protected]).
