"Η Αριστερά δεν ανέλαβε το έργο της αποξήρανσης του πολιτικού τοπίου" λέει ο Περικλής Κοροβέσης αποδίδοντας ευθύνες σε καθ' εκάστη των πλευρών της για τον κατακερματισμό και την αδυναμία της "να προτείνει κάτι εναλλακτικό και εφαρμόσιμο". Δεν διστάζει να ασκήσει κριτική στον πολιτικό χώρο στον οποίο είναι ενταγμένος. "Στην κοινωνία δίνονται οι μάχες και όχι στα κανάλια" λέει με νόημα. Αντιθέτως δεν συμμερίζεται την κριτική για την πολυφωνία του ΣΥΡΙΖΑ δείχνοντας, επίσης με νόημα, τα δύο κυβερνητικά κόμματα "που δεν επιτρέπουν διαφορετική φωνή".
Συναντήσαμε τον Περικλή Κοροβέση με αφορμή την επανέκδοση του εμβληματικού βιβλίου του "Ανθρωποφύλακες" από τις συνεταιριστικές "Εκδόσεις των συναδέλφων". Μιλήσαμε και για τα παλιά, τη συγκλονιστική ιστορία του, τα βασανιστήρια, τους θύτες και τα θύματα, τους νέους, την ευτυχία. Η μνήμη του δεν έχει παγώσει. Θυμάται, αλλά δεν μισεί ούτε ζητάει εκδίκηση. Στο πρόσωπο του βασανιστή, βλέπετε, ο Κοροβέσης βλέπει τον μηχανισμό που παράγει βασανιστές. "Αυτή τη μηχανή οφείλουμε να χτυπάμε πάντα" επιμένει και εκπλήσσει τον συνομιλητή του όταν παραδέχεται με απόλυτη ειλικρίνεια: "Ό,τι έγινα οφείλεται στην ευχαρίστηση που ήθελα να δώσω στον εαυτό μου, έστω κι αν αυτή πέρναγε από τη Μπουμπουλίνας".
Συνέντευξη στην Πόλυ Κρημνιώτη
* "Ψωμί, παιδεία, ελευθερία". Το σύνθημα του Πολυτεχνείου ακούγεται στις σημερινές συγκεντρώσεις. Σαν να μην πέρασε μια μέρα, κι όμως έχουν περάσει 40 χρόνια.
Υπάρχει μια στασιμότητα στην ελληνική κοινωνία, θα λέγαμε ένα βάλτωμα, κι όπως ο βάλτος δεν μπορεί να δημιουργήσει ζωή, τα προβλήματα του βάλτου παραμένουν τα ίδια. Βάλτος στην προκειμένη περίπτωση είναι το πολιτικό σύστημα και το βαθύ ελληνικό κράτος. Από την άλλη πλευρά ένα έργο αποξήρανσης του πολιτικού βάλτου, που θα μπορούσε να ήταν η Αριστερά δεν ανέλαβε αυτό το έργο.
* Τι εννοείτε;
Να προτείνει κάτι εναλλακτικό και εφαρμόσιμο. Όταν λέω Αριστερά, εννοώ όλο το φάσμα που προτείνει μια άλλη κοινωνία. Και μέσα σ' αυτούς βάζω από τους αναρχικούς μέχρι το ΚΚΕ, δηλαδή όλους αυτούς που αναφέρονται σε μια άλλη κοινωνία που θα ξεπερνάει τα όρια του καπιταλισμού. Και από 'κεί και πέρα αποδίδω ευθύνες σε κάθε έκφραση αυτού του φάσματος της Αριστεράς.
* Τις ακούμε.
Όταν κάνω κριτική στην Αριστερά, π.χ. στο ΚΚΕ, γίνομαι φανταστικό μέλος του ΚΚΕ και τους λέω "γυρίστε στις αρχές του κομμουνιστικού κινήματος". Όταν κάνω κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ, κοιτάζω να είναι μια πρόταση εποικοδομητική και, ει δυνατόν, να εισακουστεί. Όταν κάνω κριτική στους αναρχικούς, λέω "αφήστε το φετίχ της ψευτοβίας που λειτουργεί ως προβοκάτσια, μελετήστε την εμπειρία του μεγαλύτερου αναρχικού κινήματος, της Ισπανίας, για να καταλάβετε πως δεν υπάρχει ισχυρότερο εκρηκτικό από τη μαζική δράση ή διαβάστε Κροπότκιν και τους κλασικούς αναρχικούς που έζησαν στις αρχές του 20ού αι. που όλοι είχαν καταλάβει το αδιέξοδο της ατομικής βίας".
* Ποια είναι η ένστασή σας με τον ΣΥΡΙΖΑ;
Το συγκεκριμένο σημείο της ένστασής μου είναι ότι η Αριστερά ή θα είναι επαναστατική ή δεν θα είναι τίποτα. Όταν λέμε επανάσταση, δεν εννοούμε να καταλάβουμε τα χειμερινά ανάκτορα, αλλά να αλλάξει η σκέψη μας, η νοοτροπία και η συμπεριφορά μας, για να δημιουργήσουμε μια νέα συνείδηση στον κόσμο ώστε να καταλάβει ότι αυτός είναι η δύναμη και σ' αυτόν ανήκει η εξουσία κι όχι στη γραφειοκρατία. Η κριτική μου στον ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι κινείται σε ένα πολιτικό επίπεδο που νομίζω οι χειρισμοί του είναι καλοί και δεν με ενοχλούν καθόλου οι διαφορετικές απόψεις που ακούγονται.
Όποιος θέλει να ακούει τα ίδια πράγματα, ας πάει στο ΠΑΣΟΚ και τη Ν.Δ., όπου διαγράφεται όποια διαφορετική φωνή ακούγεται. Και μια μικρή λεπτομέρεια: Σύμφωνα με τον Κανονισμό της Βουλής ο βουλευτής εκφράζει τη συνείδησή του και δεν επιτρέπεται να μιλάει από χειρόγραφο, γιατί μπορεί να του το έχει γράψει κάποιος άλλος. Ο βουλευτής αυτός που θα εκφραστεί κατά συνείδηση διαγράφεται, πράγμα που σημαίνει ότι το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. στην ουσία τους είναι κόμματα αντικοινοβουλευτικά. Πιο συγκεκριμένα για την κεντρική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, που τη βρίσκω πιο δεξιά από τη σοσιαλδημοκρατία των Ούλοφ Πάλμε και Μιτεράν, ας ρίξουν μια ματιά στο έργο τους κι ας συγκρίνουν τι προτείνουν.
* Ποια λάθη συγκεκριμένα εντοπίζετε;
Κατ' αρχήν είναι ανεδαφικό να ζητάμε επαναδιαπραγμάτευση της δανειακής σύμβασης, γιατί δεν είμαστε ίδια μεγέθη με τους δανειστές μας, κι αυτό έχει αποσαφηνιστεί από τον Θουκυδίδη στις διαπραγματεύσεις Αθηναίων και Μηλίων. Πράγμα που σημαίνει ότι εμείς πρέπει να αρνηθούμε την ύπαρξη του χρέους, να σταματήσουμε οποιαδήποτε πληρωμή του και να δημιουργηθεί μια διεθνής επιτροπή λογιστικού ελέγχου του χρέους, όπως έκανε ο πρόεδρος του Ισημερινού Ραφαέλ Κορέα, που διέγραψε το 75% του χρέους και το 25% που απέμεινε το αγόρασε το ίδιο το κράτος του Ισημερινού.
Επίσης ας θυμηθούμε τι χρέος δημιούργησε η χούντα. Αν θυμάμαι καλά, το 1966 ήταν 32 δισ. δραχμές για να το φτάσει το 1974 στις 168 δισ. δρχ., τα νούμερα είναι από μνήμης αλλά η αναλογία είναι περίπου η ίδια. Δηλαδή η χούντα πήρε δάνειο για να μας σκοτώνει, να μας φυλακίζει, να μας εξορίζει και να μας βασανίζει. Θα πληρώσουμε τα χρέη των βασανιστών μας; Να το βάλει λοιπόν κι αυτό σαν επιχείρημα ο ΣΥΡΙΖΑ. Αν δεν τα πούμε εμείς αυτά, ποιος θα τα πει; Και υπάρχει βέβαια μια γενναία πράξη των μπολσεβίκων, που δεν πλήρωσαν πεντάρα για τα τσαρικά χρέη. Εμείς δεν είμαστε μπολσεβίκοι, απλώς αυτά που ζητάμε είναι δικαιοσύνη και σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις.
Άλλο σημείο κριτικής στον ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι πρέπει να αρχίσει να χτίζει τη μελλοντική κοινωνία εδώ και τώρα. Να αρχίσει δηλαδή από τώρα να δημιουργεί μια εναλλακτική παραγωγή στον πρωτογενή τομέα, μέσα από συνεταιρισμούς, με στόχο τη σιτάρκεια, και μετά τα προϊόντα τα δικά μας, που πρέπει να είναι οικολογικά, να γίνουν εξαγώγιμα και να κυριαρχήσουν στη διεθνή αγορά. Ο μεγάλος μας πλούτος είναι η γη μας, τα νησιά μας, τα νερά μας και δεν ξέρω ποιος μας ευνόησε να είναι μοναδικά τα προϊόντα που παράγει η Ελλάδα.
Επίσης η ανάπτυξη του συνεταιριστικού πνεύματος, που προέρχεται από τις ελληνικές κοινότητες διαμέσου της ιστορίας. Οι κοινότητες από το Βυζάντιο ακόμα, ήταν ζωντανές, μέχρι που ένας Γερμανός (Βαυαρός), ο Όθων, τις κατέστρεψε για να δημιουργήσει δήμους, ώστε το κράτος να είναι η μοναδική εξουσία. Είναι τυχαίο άραγε ότι από τον Όθωνα φτάσαμε στην τρόικα; Αυτά ας τα σκεφτούμε, δεν είναι ουτοπικά.
* Ωραία όλα αυτά, αλλά τούτη τη στιγμή η έκφραση "καμένη γη" είναι πραγματικότητα και όχι σχήμα λόγου. Πόσο εύκολο είναι να γίνουν, τη στιγμή μάλιστα που και η κοινωνία η ίδια μοιάζει τόσο σαστισμένη και άλαλη;
Είναι πάρα πολύ δύσκολο από την άποψη ότι ο κόσμος διαμορφώνεται από τις κυρίαρχες ιδέες της άρχουσας τάξης και αντί να χτυπάει τον εχθρό του χτυπάει τον εαυτό του και τον αδρανοποιεί. Όταν ήμουν βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ την πρώτη περίοδο έρχονταν άνθρωποι στο γραφείο μου και μου πρότειναν τι να κάνω. Μου έλεγαν να διώξουμε τους μετανάστες, επίσης ότι οι νέοι σήμερα δεν είναι άντρες αλλά πούστηδες και ακόμα ότι πρέπει να επαναφέρουμε τη θανατική ποινή για να πάψει η εγκληματικότητα. Ένας καταστηματάρχης ήρθε και μου πρότεινε να κάνουμε ερώτηση στη Βουλή για να κλείσουν τα μαγαζιά των ξένων και άδειες να παίρνουν μόνο Έλληνες και άλλοι να κλείσουν τα μπουρδέλα της γειτονιάς μου, του Αγ. Παντελεήμονα, για να αναβαθμιστούν τα ακίνητά τους. Δεν ήταν από τον κύκλο μου, ήταν ψηφοφόροι. Με τέτοιες νοοτροπίες τι μπορείς να κάνεις;
* Εσείς έχετε πρόταση;
Έχω, και λέει ότι πρέπει να εμβαθύνεις στα πράγματα, να συγκροτήσεις τον λόγο σου και να τον διαδίδεις όσο μπορείς, άσχετα από την αποτελεσματικότητά του. Με άλλα λόγια βρες τον βαθύ επαναστατικό εαυτό σου, συμμάχησε με την Ιστορία, βρες τους συντρόφους σ' όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, υπάρχουν πολλοί, και διατύπωσε το μήνυμά σου με τα μέσα που διαθέτεις. Γιατί, αν πας να το πουλήσεις στην τηλεόραση με την ελπίδα ότι θα έχεις μεγαλύτερο ακροατήριο, είσαι χαμένος από χέρι. Στην κοινωνία δίνονται οι μάχες και όχι στα κανάλια.
* Ο Τίτος Πατρίκιος έχει γράψει ότι "κανένας στίχος δεν έσωσε τον κόσμο". Με ποια στόχευση επανακυκλοφορούν οι "Ανθρωποφύλακες";
Ο φίλος μου ο Τίτος Πατρίκιος έχει δίκιο, κανένας στίχος δεν έσωσε τον κόσμο όμως πολλοί στίχοι σώσανε πολλούς ανθρώπους. Επομένως οι στίχοι δεν είναι για την επανάσταση, αλλά για να δημιουργήσουν επαναστάτες. Μ' αυτή την έννοια οι "Ανθρωποφύλακες" ξεκίνησαν ως μια παράνομη μεγάλη προκήρυξη που απευθυνόταν σε κάποιους φίλους και κατέληξαν σαν ένα διεθνές συμβάν, μέσω του οποίου κατέταξαν το βιβλίο ανάμεσα στα παγκόσμια πολιτικά ντοκουμέντα μαζί με τον Αλέγκ και τον Λόντον.
Η υπογραφή αυτής της διατύπωσης ήταν πολύ βαριά γιατί ανήκε στον Πιερ Βιντάλ Νακέ. Εμένα δεν μου έκανε καμία αίσθηση η παγκόσμια επιτυχία αυτού του βιβλίου από την άποψη ότι ήταν η ιστορία των πολλών. Απλά την κατέγραψα και ήταν σαν να μην ήμουν εγώ το θύμα, αλλά ο ρεπόρτερ για όλους τους άλλους. Το βιβλίο πρέπει να έχει πουλήσει πάνω από 60-70.000 αντίτυπα στην Ελλάδα μόνο, στη Γερμανία πάνω από 120.000 και δεν χαίρομαι καθόλου. Γιατί σημαίνει ότι το βιβλίο παραμένει επίκαιρο, αλλά τα βασανιστήρια δεν τέλειωσαν. Η επανακυκλοφορία του σήμερα δεν είναι μια ειδική πολιτική παρέμβαση. Απλώς είχε εξαντληθεί, το ζητούσαν, γι' αυτό ξαναβγαίνει.
* Τι είναι τα βασανιστήρια, είναι μόνο ο ανείπωτος πόνος;
Όχι. Είναι κάτι πολύ περισσότερο από τον πόνο, γιατί ο πόνος είναι ένα γνώρισμα του ανθρώπινου κορμιού κι από κάποιο σημείο και μετά, όταν γίνεται αφόρητος εσύ ναρκώνεσαι, δεν καταλαβαίνεις τίποτα. Το φοβερότερο είναι ο φόβος, και ο φόβος δεν έχει όρια, επιδρά κατευθείαν στις άμυνες του ανθρώπου. Αυτό στο οποίο αποσκοπούν οι βασανιστές είναι να εξαλείψουν την προσωπικότητά σου, να γίνεις άγραφο χαρτί και επάνω σ' αυτό να γράψουν την θέλησή τους. Για να το πω πιο ποιητικά, φαντάσου μια νεράιδα του δάσους πανέμορφη να τη μετατρέπουν σε τουαλέτα για να χέζουν οι βασανιστές.
* Η έννοια του βασανιστή πώς έχει καταγραφεί στη συνείδησή σας; Δεν μισείτε, δεν θελήσατε ποτέ να εκδικηθείτε;
Όχι. Ο καθένας από μας είναι εν δυνάμει βασανιστής αν νομίσει ότι βρήκε την απόλυτη αλήθεια -πολιτική, θρησκευτική, φυλετική- και σε θεωρήσει εχθρό. Άρα λοιπόν για μένα δεν ήταν μια προσωπική αντιπαράθεση με τον βασανιστή μου, που πιθανότατα, αν δεν ήξερα τι δουλειά έκανε, αν ήταν μερακλής και τραγούδαγε ρεμπέτικα, ηπειρώτικα, σμυρναίικα, μπορεί να έκανα παρέα μαζί του και να τον κέρναγα. Το ουσιαστικό πρόβλημα δεν είναι ο βασανιστής και το θύμα, είναι ο μηχανισμός που παράγει βασανιστές. Εμείς οφείλουμε να χτυπάμε πάντα τη μηχανή που παράγει βασανιστές.
* Πόσων ετών ήσασταν όταν σας συνέλαβαν;
Ήμουν 26 αλλά ένιωθα ότι ήμουν πολύ μεγαλύτερος.
* Πολλοί αναρωτιούνται πού είναι οι νέοι σήμερα;
Οι νέοι είναι εδώ, αλλά εμείς είμαστε απόντες, γι' αυτό δεν τους βλέπουμε.
* Από τη σχολή του Ροντήρη πώς βρεθήκατε στην Μπουμπουλίνας;
Βρέθηκα να σπουδάζω ηθοποιός επειδή ήθελα να είχα πολλά πρόσωπα και, όπως λέει ο Ρολάν Μπαρτ, το όνομά μου είναι Λεγεών γιατί είμαστε πολλοί. Μετά από τη φοίτηση στη σχολή του Ροντήρη, αντί να παίζω ρόλους στη σκηνή, προτίμησα να παίζω ρόλους στη ζωή. Έτσι έκανα τον επαναστάτη, έτσι έκανα τον συγγραφέα, έτσι έκανα τον δημοσιογράφο. Ρόλους άλλωστε παίζουμε στη ζωή, φτάνει να τους παίζουμε καλά, χωρίς να ξεχνάμε ότι οι ρόλοι δεν είναι διασκέδαση αλλά έκφραση της ζωής. Κι εγώ πάντα μέσα απ' όλους τους ρόλους μου ήθελα να είμαι ενεργός πολίτης.
* Αισθάνεστε σύμβολο;
Όχι, αισθάνομαι όπως αισθανόμουνα όταν ήμουν πιτσιρικάς, που δεν με ενδιέφερε να γίνω τίποτα, δεν είχα φιλοδοξίες, αλλά ήθελα να είμαι ευτυχισμένος. Καθόμουνα στα βράχια της Πειραϊκής και χάζευα τα κύματα και τους γλάρους. Λέγανε, αυτό το παιδί είναι απρόκοφτο. Ό,τι έγινα οφείλεται στην ευχαρίστηση που ήθελα να δώσω στον εαυτό μου, έστω κι αν αυτή πέρναγε από την Μπουμπουλίνας.
* Τι είναι ευτυχία;
Να είσαι ο εαυτός σου και να ανήκεις στο σύμπαν.
ΜΟΤΟ
Βρες τον βαθύ επαναστατικό εαυτό σου, συμμάχησε με την Ιστορία, βρες τους συντρόφους σ' όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, υπάρχουν πολλοί, και διατύπωσε το μήνυμά σου με τα μέσα που διαθέτεις
Οι στίχοι δεν είναι για την επανάσταση, αλλά για να δημιουργήσουν επαναστάτες
Το φοβερότερο είναι ο φόβος, και ο φόβος δεν έχει όρια, επιδρά κατευθείαν στις άμυνες του ανθρώπου
Το ουσιαστικό πρόβλημα δεν είναι ο βασανιστής και το θύμα, είναι ο μηχανισμός που παράγει βασανιστές. Εμείς οφείλουμε να χτυπάμε πάντα τη μηχανή που παράγει βασανιστές
Ό,τι έγινα οφείλεται στην ευχαρίστηση που ήθελα να δώσω στον εαυτό μου, έστω κι αν αυτή πέρναγε από την Μπουμπουλίνας
