Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αραιές νεφώσεις
15 °C
13.4°C16.3°C
1 BF 77%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αυξημένες νεφώσεις
14 °C
12.2°C15.7°C
1 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Ασθενείς βροχοπτώσεις
14 °C
13.8°C15.4°C
2 BF 86%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
17 °C
15.4°C18.0°C
2 BF 60%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
12 °C
11.9°C13.5°C
0 BF 87%
Βιβλίο / Σκότος και σιωπή
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Βιβλίο / Σκότος και σιωπή

«Τι σκότος, τι δυνατό κρύο, τι παγωμένη σιωπή» ψιθυρίζει η οικιακή βοηθός Ζαμπίνε Κίναστ βλέποντας την Γκέρτρουντ να ζωγραφίζει χωρίς σταματημό, μόνη της, μέσα στο μισοσκόταδο. Αυτό το ίδιο σκοτάδι, το δυνατό κρύο και η παγωμένη σιωπή διασχίζουν από άκρη σε άκρη, από την πρώτη ώς την τελευταία σελίδα του, το συνταρακτικό σύνθετο μυθιστόρημα της Μαρίας Γαβαλά «Κόκκινος σταυρός». Ο τίτλος έχει να κάνει με τον κόκκινο σταυρό που έμπαινε δίπλα στο όνομα του καταδικασμένου σε θάνατο -αντί της γαλάζιας παύλας αυτού που έπαιρνε παράταση ζωής- κατά τη συστηματική «νόμιμη εξόντωση των άχρηστων ζωών», σε ακόμη ένα, λιγότερο ίσως γνωστό, μαζικό έγκλημα των ναζί.

Με αφορμή τη μεταπτυχιακή εργασία της Ελληνογερμανίδας φοιτήτριας Αριάδνης Χόπε πάνω στη σχέση της τέχνης και στις εκφραστικές δυνατότητες ανθρώπων ψυχικά νοσούντων, η συγγραφέας καταφέρνει να γράψει ένα πολυφωνικό μυθιστόρημα που προσφέρεται για πολλές αναγνώσεις, κάνοντας μια κατάδυση στο σκοτεινό παρελθόν της Ευρώπης και στον ναζισμό, τον μέγιστο παραλογισμό του 20ού αιώνα, συνδέοντάς το με το σήμερα, με απόλυτη ισορροπία ανάμεσα στην ιστορική πραγματικότητα και στις επινοήσεις της μυθιστορηματικής φαντασίας, καταφέρνοντας να αναδείξει ολοκληρωμένες μυθιστορηματικές φωνές, βάζοντας τις «μικρές» ζωές των ανθρώπων στο κέντρο της αφήγησης, με το μεγάλο κάδρο της πολυτάραχης Ιστορίας να μην τις «καταπίνει», αλλά αντιθέτως να αναδεικνύει την τραγικότητά τους. Ένα στοίχημα δηλαδή που η συγγραφέας το κερδίζει με άνεση.

Εξομολογητικοί μονόλογοι, θρυμματισμένες ζωές, τόσο διαφορετικές μεταξύ τους αλλά και τόσο όμοιες στον πυρήνα τους, άνθρωποι αντιμέτωποι με το εσωτερικό τους σκοτάδι, με τον αδιέξοδο πόνο της ανθρώπινης ύπαρξης, μέσα σε ένα περιβάλλον άλλοτε ηχηρά εχθρικό και άλλοτε διαβρωτικό. Γλώσσα πυκνή, ρέουσα, αφήγηση δίχως χάσματα, με αβίαστο ακριβή ρυθμό που παρασύρει τον αναγνώστη σε μια δίνη στοχασμού και αναζητήσεων, αποστασιοποιημένη όσο και όπου χρειάζεται, αλλά δίχως να στερείται συγκινήσεων.

Ο Μάρτιν, ο ακρωτηριασμένος πολεμιστής, που κατεβάζει με συστολή και πικρία, αλλά και μια δόση ενοχής, τα αδειασμένα μανίκια του προκαλώντας τη χλεύη, αυτός που βγήκε κατευθείαν από πίνακα του Σίλε -η Γαβαλά κάνει πολλές αναφορές στα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής και κυρίως στον γερμανικό εξπρεσιονισμό-, περισσότερο «σκιάχτρο των αγρών» και λιγότερο άνθρωπος, αποδιωγμένος και μόνος, φταίχτης, αλλά όχι συνεργός, καταφέρνει να συγκεράσει στο πρόσωπό του όλες τις διαβαθμίσεις της τραγικής μοίρας του ανθρώπου που, χάνοντας τον έλεγχο της ζωής του, γίνεται έμβλημα, ένα αντιπολεμικό σύμβολο αιμοσταγών καιρών, ένας μάρτυρας του παραλογισμού της ανθρώπινης αλαζονείας. Όπως μάρτυρας της πολυπλοκότητας και των αντιθέσεων της σημερινής εποχής μπορεί να θεωρηθεί ο Κούρδος Τζαλάλ, στο πρόσωπο του οποίου «τα φουλάρια με τη σβάστικα» στη σημερινή Ευρώπη βλέπουν τον απειλητικό ξένο.

Οι ήρωες και, κυρίως, οι σπαρακτικές γυναικείες φωνές -τόσο η Αριάδνη του 21ού αιώνα όσο και η διαταραγμένη Γκέρτρουντ του 19ου σκιαγραφημένες με την ίδια ενάργεια και ζωντάνια-, στις σελίδες της Γαβαλά πάσχουν. Προσπαθούν να εντάξουν την ύπαρξή τους μέσα σε έναν κόσμο που πάλλεται από αντιθέσεις, που δεν μαθαίνει από τα λάθη του, που, αντί να λύνει, δημιουργεί νέα προβλήματα, συσσωρεύοντας αδυσώπητα ερωτήματα που δύσκολα θα απαντηθούν. Ψάξτε το παρελθόν, διδαχτείτε από αυτό, μοιάζει να λέει η συγγραφέας διά στόματος Αριάδνης. Η κατανόησή του είναι ίσως η μοναδική ελπίδα. Και όλα αυτά ειπωμένα με όρους καθαρά μυθιστορηματικούς.

Μαρία Γαβαλά, «Κόκκινος σταυρός»

Εκδ. Πόλις

480 σελ. Τιμή: 16 ευρώ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL