Παρακολουθώντας για ακόμα μια χρονιά τις οντισιόν του Greece's Next Top Model, βλέπουμε και φέτος κοπέλες να ξεκινούν την πασαρέλα τους προς τους κριτές ενώ εμείς απο το σπίτι κρατάμε την αναπνοή μας μήπως τα υπερβολικά λεπτεπίλεπτα σώματα τους δεν αντέξουν υπο το βάρος των τακουνιών και βρεθεί καμιά τους στο έδαφος. Την ίδια στιγμή, η κάμερα ζουμάρει στα έκπληκτα πρόσωπα των κριτών, και κάποιος θα αναφωνήσει «μα τι κορμί είναι αυτό, επιτέλους είδαμε και ένα ωραίο σώμα!». Λίγο αργότερα, θα εμφανιστεί μια κοπέλα με αυτό που θα λέγαμε ένα όμορφο σώμα, ένα σώμα σίγουρα πιο υγιές, και θα ακούσουμε απο τους κριτές ότι κρίμα, η λεκάνη είναι πάρα πολύ μεγάλη, δε σώζεται με τίποτα. Εντάξει και στις δυο περιπτώσεις η Καγιά είναι αυτός ο κριτής, αλλα δυστυχώς, δεν λέει κάτι που δεν ισχύει στον κόσμο της μόδας.
Γιατι όμως οι δικές μας εικόνες των «ωραίων» γυναικείων σωμάτων να διαφέρουν τόσο πολύ απο τη γνώμη αυτών που εργάζονται στον χώρο της μόδας; Γενικότερα, απο το GNTM μέχρι τις πασαρέλες των μεγάλων οίκων μόδας, γιατι τα μοντέλα πρέπει να είναι τόσο αδύνατα;
Αρχικά, δεν είναι στην φαντασία μας ότι οι κοπέλες αυτές είναι πάρα πολύ αδύνατες. Έρευνες που δημοσιεύονται ανα περιόδους, δείχνουν ότι τα περισσότερα μοντέλα που δουλεύουν σε μεγάλα πρακτορεία του εξωτερικού είναι με δείκτη μάζας σώματος κάτω του 18. Σε βάρος που δημιουργεί προβλήματα στην υγεία τους δηλαδή. Υπάρχουν πολλές ιστορίες στο διαδίκτυο απο ανθρώπους που εργάζονται πίσω απο τα μεγάλα fashion shows, για μοντέλα σε ημιλιπόθυμη κατάσταση την ώρα που τους φτιάχνουν το make up, λίγο πριν βγούν στην πασαρέλα, για μοντέλα που σε 15ωρη φωτογράφιση δεν τρώνε τίποτα. Παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί με πρωτοβουλία των κυβερνήσεων για όριο στο πόσο λίγα κιλά μπορεί να είναι ένα μοντέλο, οι σχεδιαστές μόδας φαίνεται να επιμένουν να χρησιμοποιούν τα μεγέθη 0 και 2 (στα δικά μας νούμερα ΧΧS και XS).
Η εξήγηση των σχεδιαστών είναι ότι επειδή δε γνωρίζουν πόσα ρούχα τους θα πουληθούν, τα φτιάχνουν όλα σε ένα μέγεθος, για τις κρεμάστρες σα να λέμε, και ψάχνουν μοντέλα που να χωρούν σε αυτές τις διαστάσεις. Δηλαδή ο άνθρωπος να χωράει στο ρούχο και όχι το αντίστροφο. Επιχείρημα που καταρρίπτεται πολύ εύκολα, αφού θα μπορούσαν να βγάζουν όλα τα σχέδια τους σε ένα μέγεθος πάλι, εφόσον είναι τόσο δαπανηρή διαδικασία, αλλά σε μέγεθος μεγαλύτερο απο το XXS. Πολλές φορές ρίχνουν τις ευθύνες στους φωτογράφους των περιοδικών μόδας, οτι δηλαδή αυτοί τους ζητούν ρούχα σε αυτές τις διαστάσεις, γιατι τέτοια μοντέλα θέλουν να φωτογραφίζουν. Οι φωτογράφοι με τη σειρά τους κατηγορούν τους σχεδιαστές και τίποτα δεν αλλάζει. Γιατι προφανώς δε θέλουν να αλλάξει τίποτα.
Θέλουν να πιστέψουμε ότι όλα αυτά είναι αποτέλεσμα ψυχρής μαθηματικής λογικής, πλήρως αποκομμένα απο το κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον. 'Ομως δεν είναι έτσι. Οι οίκοι αυτοί είναι βαθιά επηρεασμένοι απο τις αξίες, τις ιδέες και την ηθική της Δύσης και των τότε ανερχόμενων αστικών τάξεων και παράλληλα έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στα πρότυπα ομορφιάς ανα τις δεκαετίες και στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε εμείς σήμερα την αισθητική και την ομορφιά.
Ο λόγος που οι σχεδιαστές των μεγάλων οίκων μόδας θεώρησαν ότι το ιδανικό σώμα για να παρουσιάζουν τα ρούχα τους είναι το σώμα ενός 14χρονου λευκού κοριτσιού (13-14 ετών είναι η ηλικία που τα περισσότερα διάσημα μοντέλα «ανακαλύφθηκαν» μεταξύ των οποίων και η Βίκυ Καγιά) πιστεύω εντοπίζεται σε δυο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι το γυναικείο σώμα προκαλεί, υπονοεί σεξ, άρα πρέπει να κρύβεται, να καλύπτεται. Ανα τα χρόνια αλλάζει ο τρόπος που το γυναικείο σώμα πρέπει να κρύβεται αλλα η ουσία είναι αυτή: το γυναικείο σώμα είναι προκλητικό. Το σώμα ενος 14 χρονου κοριτσιού δεν είναι ακόμα πλήρως αναπτυγμένο, δεν θυμίζει ουσιαστικά γυναίκα, οπότε θεωρείται ο τέλειος καμβάς. Θα προσέχετε το ρούχο και όχι το γυναικείο στήθος, τα πόδια, το οτιδήποτε. Αυτό βέβαια δεν αρκεί για να εξηγήσει την εμμονή της υψηλής μόδας με το αδύνατο σώμα. Η σύνδεση του αδύνατου σώματος, του thinness, με τον πλούτο όμως μπορεί.
Αρχικά η μόδα δημιουργήθηκε απο τους πλούσιους, για τους πλούσιους. Ακολουθούσε επομένως τα πρότυπα της άρχουσας αστικής τάξης της εκάστοτε εποχής, ορίζοντας παράλληλα το τί είναι όμορφο και τί οχι, τί επιτρέπεται και τί οχι. Μπορεί αρκετά παλιότερα τα γεμάτα σώματα να θεωρούνταν όμορφα σε αντίθεση με τα αδύνατα, αλλα απο τη στιγμή που το φαγητό έγινε προσβάσιμο σε όλο και μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, το να είσαι αδύνατος έγινε σημάδι κοινωνικού στάτους. Το αδύνατο σώμα σήμαινε καλή ζωή. Το αδύνατο σώμα έδειχνε ότι προσέχεις τί τρως, ότι έχεις την πολυτέλεια να τρως σωστά, χρόνο να ασχοληθείς με το σώμα σου. Σήμαινε όμως και κατι αλλο.
Το αδύνατο σώμα έδειχνε ότι κοπιάζεις για να διατηρηθείς σε αυτά τα κιλά, ότι παλεύεις με τον εαυτό σου και τις επιθυμίες σου για να αποκτήσεις αυτό το σώμα. Αυτό μας πηγαίνει στα ιδεώδη της Δύσης περι της εγκράτειας, της συνεχούς πάλης με τα ένστικτά σου, με τις επιθυμίες του σώματός σου. Δείχνει έναν άνθρωπο που δεν είναι έρμαιο των παθών του, κάτι που δεν κάνει ένας φτωχός των κατώτερων οικονομικών στρωμάτων. Ειδικά σε ότι αφορά τις γυναίκες, όπως και σήμερα έτσι και τότε, η ιδέα των θυσιών μπροστά στην καλή εμφάνιση και στην ομορφιά έδειχνε μια γυναίκα άξια, η δε εικόνα της δεν της άνηκε ποτέ, υπήρχε για να ευχαριστεί το αντρικό μάτι.
Κάπως έτσι περάσαμε στο να θεωρείται το αδύνατο σώμα κομψό και φινετσάτο, ενω το γεμάτο σώμα, το σώμα με καμπύλες να θεωρείται πρόστυχο. Και να είναι εκτός των οίκων υψηλής ραπτικής. Συγκεκριμένα ρούχα που «δείχνουν μόνο όσα πρέπει να αποκαλύπτει μια κυρία» όπως τα μιντι φορέματα, είναι κομψά μόνο αν είσαι αδύνατη. Αν φορας στενά ρούχα ενω είσαι γεμάτη, χάνεται η κομψότητα του ρούχου.
Οι μεγάλοι οίκοι μόδας δε θέλουν τα ρούχα τους να είναι για όλους. Θέλουν τα ρούχα τους, η αισθητική τους, να είναι κάτι απρόσιτο για τους περισσότερους ανθρώπους. Υψηλή μόδα σημαίνει κύρος, δείχνει προνόμιο, πρέπει να φαντάζει ξεχωριστή και άπιαστη για τους πολλούς. Δε θέλουν τα κορμιά μας, τα προσωπά μας να τους χαλάσουν την φτιαχτή εικόνα του τέλειου, του κομψού, του εκλεπτυσμένου. Θέλουν όμως εμάς να προσπαθούμε να φτάσουμε την εικόνα που αυτοί μας παρουσιάζουν. Η εικόνα αυτή δεν γίνεται να αποκτηθεί. Και αυτό ακριβώς είναι το παιχνίδι.
Την τελευταία δεκαετία φαίνεται να έχουν γίνει τεράστιες αλλαγές στον χώρο της μόδας, και αυτό κυρίως εξαιτίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, οπου κυριολεκτικά όσοι δεν άνηκαν ποτέ στον χώρο, πήραν μια κάμερα και επέβαλλαν την εικόνα τους. Και ο κόσμος το στήριξε. Έτσι, η βιομηχανία της μόδας αναγκάστηκε να εισάγει την διαφορετικότητα όπως λένε και στο Next Top Model. Μόνο που δε μας λένε ποιος όριζε τόσο καιρό τί είναι το φυσιολογικό και απο που κι ως που μια κοπέλα 65 κιλών, μια γυναίκα με τατουάζ, ένας άντρας που ντύνεται γυναικεία είναι οι διαφορετικοί.
Φυσικά ακόμα τα παλιά πρότυπα κυριαρχούν. «Είσαι πολυ εμπορική, δεν κάνεις για υψηλή μόδα» ακούμε να λένε σε κοπέλες ανω των 51 κιλών. Και όντως δύσκολα μπορώ να φανταστώ σε πασαρέλα μεγάλων οίκων να υπάρχουν και κανονικοί άνθρωποι, άνθρωποι όλων των χρωμάτων, των ηλικιών και των σωματοτύπων. Αυτό που πιστεύω όμως είναι ότι η μόδα είναι παιχνίδι, είναι δημιουργικότητα, είναι έκφραση. Μπορούμε να φοράμε εμείς τα ρούχα που θέλουμε, να δημιουργούμε το στυλ που θέλουμε, να χαιρόμαστε με την εικόνα που βλέπουμε στον καθρέφτη κι ας το βαφτίζουν αυτοί άκομψο ή δε ξερω τί άλλο. Έτσι κι αλλιώς ανήκουμε σε διαφορετικούς κόσμους, με τον δικό μας πολύ πιο αυθεντικό και -άρα- περισσότερο στυλάτο.
