Εχει επισημανθεί ότι στον δραματικό πυρήνα του αμερικανικού θεάτρου βρίσκεται πάντα η ρήξη του ονείρου με την πραγματικότητα. Μένει όμως να προσδιορίσουμε ειδικότερα ποιο είναι το όνειρο και ποια η πραγματικότητα μέσα στην οποία κινούνται σαν σκιές ονείρων οι ήρωες του αμερικανικού θεάτρου. Τι λογής όνειρο είναι αυτό του Νέου Κόσμου και τι κόσμος είναι αυτός, πλασμένος από το προζύμι ενός πολιτισμού που «φούσκωσε» με το όραμα μιας απεριόριστης ελευθερίας και δύναμης, κυλώντας από την παλιά Ευρώπη ως την άλλη άκρη του Ατλαντικού.
Ο «καινούργιος άνθρωπος» της αμερικανικής ηπείρου κουβαλά μαζί του τις αμαρτίες μιας Ευρώπης που γέρασε αλλά δεν έμαθε. Τα τρία κύρια στοιχεία που συνθέτουν το πρόσωπο του αμερικανικού πολιτισμού, η ακατανίκητη τάση κατάκτησης του εξωτερικού κόσμου, το σύνδρομο της απεριόριστης ατομικής ελευθερίας, που καταλήγει μοιραία στην επιβολή του δίκαιου του ισχυρότερου, και η αμάχητη ανάγκη συσσώρευσης του πλούτου, βρίσκονται στη ρίζα μιας ψυχολογίας κράματος λουθηρανισμού και πουριτανισμού που έφεραν μαζί τους οι πρώτοι Ευρωπαίοι άποικοι. Το τελευταίο στοιχείο μάλιστα είναι ουσιώδες χαρακτηρολογικό γνώρισμα του «Αμερικανού ανθρώπου». Σαν νήπιο που δεν βρήκε τον δρόμο αποξένωσης από το αντικείμενο προσήλωσής του, ο Αμερικανός, όπως ο «Πολίτης Κέιν» στην ομώνυμη ταινία του Όρσον Ουέλς, αντιλαμβάνεται ποσοτικά τη φύση των πραγμάτων, προσθέτοντας μεγέθη και αριθμούς στην ηλικία του, με την τάση μάλιστα να μεταφράζει την πραγματικότητα σε αποκλειστικά λογικές κατηγορίες. Ανυποψίαστος ότι αργά ή γρήγορα θα τον προφτάσουν οι μαύρες Ερινύες.
Αυτή η κατάσταση πραγμάτων αντικατοπτρίζεται στο αμερικανικό θέατρο, από τον πατριάρχη του Ο’ Νιλ ως τους επιγόνους Άρθουρ Μίλερ, Τένεσι Ουίλιαμς, Σαμ Σέπαρντ, Ντέιβιντ Μάμετ, Έντουαρντ Άλμπι κ.ά., πάντα με την αγωνία του μικρού ανθρώπου, τα ανικανοποίητα φαντάσματα του οποίου «διψούν» για ζωή. Στο θέατρό του ο Τένεσι Ουίλιαμς μετασχηματίζει αυτή την αγωνία σε ποίηση. Οι ήρωές του, απροσάρμοστοι και μοιραίοι, επιστρέφουν πάντα νοερά στον παράδεισο της χαμένης νιότης τους. Ο περίγυρος όπου ζουν, και από τον οποίο πασχίζουν να δραπετεύσουν, αποτελεί περισσότερο ένα τοπίο ψυχικό παρά γεωγραφικό. Με άλλα λόγια, δεν είναι ρεαλιστικό το θέατρο του Τένεσι Ουίλιαμς, και πολύ περισσότερο ηθογραφικό, όπως πολλοί το βλέπουν. Είναι μια ποίηση του ανθρώπου και των πραγμάτων που έγινε θέατρο με τρόπο «φυσικό», με μια διαδικασία ομόκεντρων κύκλων, από ένα βότσαλο που πέφτει ξαφνικά στο ακίνητο νερό μιας λίμνης και η ασάλευτη ζωή ξυπνάει. Αυτό ισχύει κατεξοχήν για το εμβληματικό έργο του «Λεωφορείο ο Πόθος». Θέμα του, η εισβολή μιας ευαίσθητης και λαβωμένης γυναικείας ψυχής σε έναν ανδροκρατούμενο «βαρβαρικό» χώρο, όπου πρόκειται να λειτουργήσει ως καταλύτης.
Στην παράσταση του «Λεωφορείου» στο Θέατρο Προσκήνιο η σκηνοθεσία του Δημήτρη Καραντζά, στην καλή μετάφραση του Αντώνη Γαλέου, κάνει την υπέρβαση δίνοντας τα πρόσωπα όχι σαν φαινόμενα του αποσπασματικού και μερικού, αλλά σαν αποτυπώσεις, χαράξεις του καθολικού πάνω στην ίδια την ύλη της ύπαρξης του ανθρώπου, με όλα τα πάθη του, βέβηλα και ιερά ταυτόχρονα. Δίνει τους ήρωες με το «συναμφότερον» της «αμαρτωλής» ψυχής και του αθώου σώματός τους. Η αξονική διδασκαλία των ρόλων, κάθετη, πετυχαίνει να τους απογειώσει ως πλάσματα μιας έκπαγλης ποίησης.
Η συγκλονιστική Αλεξία Καλτσίκη στον ρόλο της Μπλανς δίνει όλες τις πτυχές του ονειρικού και πραγματικού συγχρόνως κόσμου της, από ουρανό και λάσπη, άψογα, με μέτρο, αρμονία, ρυθμό. Είναι αναμφίβολα η πληρέστερη Μπλανς που είδα ποτέ.
Ο Άρης Μπαλής στον ρόλο του «βάρβαρου» Στάνλεϊ κατορθώνει να συνθέσει πίσω από ένα προσωπείο τη σωματική «βαρβαρότητα», την έμφυλη βία και τον αυταρχικό κόσμο των ιδεών του. Η Δήμητρα Βλαγκοπούλου «ζωγραφίζει» εξαιρετικά, με έντονες, πλατιές πινελιές την ενδοτική, συναινούσα, ανυπεράσπιστη Στέλλα. Ο Γιώργος Ζυγούρης δίνει γλαφυρά τον βάναυσο Μιτς. Η Ιωάννα Ραμπαούνη σκιτσάρει πειστικά την «ελαφρή» Γιούνις και ο Γιάννης Κόραβος τον «σκληρό» Στιβ.
Το στενάχωρο σκηνικό της Μαρίας Πανουργιά και τα ανάλογα κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη σηματοδοτούν τον αδιέξοδο ψυχικό χώρο των ηρώων. Οι φωτισμοί του Δημήτρη Κασιμάτη είναι καίριοι και η μουσική του Γιώργου Ραμαντάνη ακολουθεί τις διανοητικές διακυμάνσεις της Μπλανς.
