Πέθανε σε ηλικία 92 ετών ο Πάολο Ταβιάνι, έξι χρόνια μετά τον αδελφό του Βιτόριο. Τα σπουδαία αδέλφια του ιταλικού σινεμά, έχοντας διανύσει μια πορεία πολλών δεκαετιών με ήθος και σεμνότητα, αφήνουν πίσω τους μερικές από τις πιο αλησμόνητες ταινίες που έχουν κοσμήσει τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο
Οι αδελφοί Ταβιάνι ήταν ακούραστοι εργάτες του κινηματογράφου και ταυτόχρονα υπήρξαν στωικοί υπηρέτες ενός ανθρωποκεντρικού, σκληρά ρεαλιστικού, φιλοσοφικού και πολιτικοποιημένου σινεμά που δεν υπάρχει πια. Ο γεννημένος το 1931 Πάολο Ταβιάνι ήταν δύο χρόνια μικρότερος από τον αδελφό του Βιτόριο, ο οποίος πέθανε το 2018 σε ηλικία 88 ετών. Έχοντας νωρίτερα συνεργαστεί με άλλους συνοδοιπόρους σκηνοθέτες, απόγονους του νεορεαλισμού, η πρώτη φορά που τα αδέλφια υπέγραψαν μια αυτόνομη δική τους δημιουργία ήταν το «Παράνομοι του έρωτα» («I sovversivi») του 1967. Βέβαια, η παγκόσμια καταξίωση θα ερχόταν λίγο αργότερα με την ταινία «Ο Σαν Μικέλε είχε έναν κόκορα» του 1972. Από εκείνη τη χρονιά κάθε νέα ταινία των Ταβιάνι θα αποτελούσε ένα πολιτιστικό γεγονός και ο Πάολο με τον Βιτόριο, χάρη στη σεμνότητα και στην ειλικρίνεια που απέπνεε ο φακός τους, θα απολάμβαναν την απόλυτη αποδοχή και τον θαυμασμό των κριτικών, των θεατών και των auteur που πρωταγωνιστούσαν στα διεθνή φεστιβάλ της δεκαετίας του ’70.
Με οδηγό και μέντορα τον Ροσελίνι
Γεννημένοι στην Τοσκάνη, οι αδελφοί Ταβιάνι μετακόμισαν σύντομα στην κοντινή Πίζα, όπου σπούδασαν κινηματογράφο. Όπως είχε δηλώσει ο Πάολο το 2016, «μπήκαμε σε μια κινηματογραφική αίθουσα που λεγόταν Cinema Italia, η οποία δεν υπάρχει πια, και έπαιζε μια ταινία με τίτλο “Paisa” του Ρομπέρτο Ροσελίνι. Αυτή η εμπειρία μας τρέλανε πραγματικά. Είχαμε βιώσει τον πόλεμο ως παιδιά, και μάλιστα έντονα. Αλλά αυτό που βλέπαμε στην οθόνη εξηγούσε τη δική μας πραγματικότητα. Αυτή η ταινία μας έλεγε πράγματα για τους εαυτούς μας που δεν γνωρίζαμε. Έτσι είπαμε πως αν ο κινηματογράφος έχει τη δύναμη να αποκαλύπτει στους εαυτούς μας τις δικές μας αλήθειες, τότε πρέπει να κάνουμε ταινίες!». Χρόνια αργότερα, όταν πήγαν στις Κάννες με το αριστούργημά τους «Πατέρας αφέντης», το 1977, ο Ρ. Ροσελίνι τους απένειμε τον Χρυσό Φοίνικα και αυτό το γεγονός το χαρακτήρισαν ως «το κλείσιμο ενός υπέροχου, φωτεινού κύκλου».
Ανάμεσα στις σημαντικότερες δημιουργίες τους συγκαταλέγονται το «Αλονζανφάν» (1974), η «Νύχτα του Σαν Λορέντζο» (Μεγάλο Βραβείο στις Κάννες το 1982) και φυσικά η αριστουργηματική διασκευή σε έργο του Πιραντέλο με τίτλο «Χάος» (1984).
Τα αδέλφια ποτέ δεν έπαψαν να εργάζονται και να σχεδιάζουν τις ταινίες τους, ακόμη κι αν οι εποχές άλλαζαν ραγδαία. Το 2012 απέσπασαν τη Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου με το «Ο καίσαρας πρέπει να πεθάνει», ενώ το 2015 υπέγραψαν τον «Θαυμάσιο Βοκάκιο», μια εναλλακτική διασκευή στο «Δεκαήμερο» του Βοκάκιου. Η τελευταία τους ταινία ήταν το εξαιρετικά συγκινητικό «Μια προσωπική ιστορία» του 2019.
Το στοχαστικό φινάλε
Το 2022, λίγα χρόνια μετά τον θάνατο του αδελφού του, o Πάολο Ταβιάνι γύρισε μόνος του για πρώτη και τελευταία φορά μια ταινία. Ήταν το «Λεονόρα, αντίο», μια ταινία βασισμένη κι αυτή στο έργο του Πιραντέλο, που αποτελούσε έναν γλυκόπικρο αποχαιρετισμό σε μια τέχνη που άλλαζε και σε μια καλλιτεχνική ηθική που κοντεύει να ξεχαστεί. Ο Πάολο δεν άντεξε να γυρίσει άλλη ταινία μόνος του. Ίσως να μην ήταν μόνο η ηλικία και η υγεία του, αλλά να τον βάρυνε περισσότερο το ότι του έλειπαν ο αδελφός του και οι συζητήσεις τους πάνω από τη μουβιόλα. Με τι καρδιά να βίωνε ξανά αυτή τη διαδικασία μόνος του;
