Υποψήφιοι για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή ψηφοσυλλέκτες για το εγχώριο κομματικό ποσοστό; Το ερώτημα συναγωνίζεται εκείνο για… το αυγό και την κότα κάθε φορά που χτίζονται τα ευρωψηφοδέλτια με την ίδια μέριμνα: να μαζέψουν ψήφους οι υποψήφιοι. Το τι θα κάνουν αν βρεθούν ένοικοι στις Βρυξέλλες «θα το δούμε τότε».
Είναι ενδεικτικός (και απολύτως αληθινός) ένας πρόσφατος διάλογος με πράσινο στέλεχος: «Αλήθεια, θα βάλετε υποψήφιο τον Ζαγοράκη, που ήταν δέκα χρόνια ευρωβουλευτής της Ν.Δ.;»… «Η Ν.Δ. γιατί πήρε τον Πύρρο Δήμα, που ήταν βουλευτής του ΠΑΣΟΚ;». Σε λίγες λέξεις αποτυπώθηκε το «μία σου και μία μου», μαζί με την ωμή παραδοχή της επιλογής υποψηφίων-ψηφοσυλλεκτών από μια δεξαμενή σελέμπριτις που περιλαμβάνει (τηλεοπτικούς) δημοσιογράφους, καλλιτέχνες, αθλητές. Δεν δικαιούται αυτή η κατηγορία πολιτών να διεκδικήσει μια θέση στην ενεργό πολιτική; Φυσικά ναι. Το ερώτημα που θέτουν ψύχραιμοι παρατηρητές αφορά την κοινωνική «προίκα» με την οποία μπαίνουν σ’ αυτή τη διεκδίκηση. «Μπορείτε να συγκρίνετε τη Σοφία Μπεκατώρου με την Ελεωνόρα Μελέτη;» ρωτούσε τις προάλλες (σε πηγαδάκι στη Βουλή) βουλευτής τρίτου κόμματος, ο οποίος επιχειρηματολογούσε υπέρ του σωστού μείγματος αναγνωρισιμότητας και επάρκειας. Με την επισήμανση: «Όταν προωθείς την κ. Μελέτη στις Βρυξέλλες, ξέρεις και το επίπεδο της προσφοράς της αν εκλεγεί, αφού πέραν των lifestyle εκπομπών δεν έχει να επιδείξει κάτι σε κοινωνικό επίπεδο ή σε γνώσεις». Ενώ για την περίπτωση του Γιώργου Αυτιά η ανάλυση είναι απλή και κοφτή: «Επιβράβευση και ποταμός ψήφων. Αρκεί».
Σελέμπριτις και μαθήματα
Κι αν όλα τα παραπάνω διαμορφώνονται στο «γράψε-σβήσε» του (εκάστοτε) πολιτικού αρχηγού, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Στέφανος Κασσελάκης προσπάθησε να δώσει την ευθύνη της επιλογής υποψηφίων στα μέλη και στους φίλους του κόμματος εισάγοντας την πρωτόγνωρη διαδικασία των προκριματικών εκλογών. Στην εύλογη απορία «Μα και πάλι δεν είχαμε σελέμπριτις που διεκδίκησαν μια θέση στο ευρωψηφοδέλτιο;» η απάντηση παραπέμπει στο στοίχημα να έχει η κοινωνία τον τελικό λόγο.
Εν προκειμένω, το βάρος πέφτει στην επιλογή των υποψηφίων για το ευρωψηφοδέλτιο και, όπως έδειξε η περίπτωση του Δημήτρη Παπανώτα, τα κριτήρια αξιολόγησης πρέπει να είναι ευρύτερα. Δηλαδή όχι μόνο το λευκό ποινικό μητρώο και η υπεύθυνη δήλωση ότι δεν είναι μέλη άλλου κόμματος, όπως ζητήθηκε από τους ενδιαφερόμενους για τις προκριματικές, αλλά και οι θέσεις που έχουν αναπτύξει σε μείζονος σημασίας πολιτικά και κοινωνικά θέματα καθώς και οι πράξεις τους. Στην περίπτωση του Δ. Παπανώτα οι δηλώσεις του για τις κακοποιημένες γυναίκες ξέφυγαν από τα ραντάρ των στελεχών που επεξεργάστηκαν τις αιτήσεις των ενδιαφερομένων. Αν και, κατά τις πληροφορίες, η αποπομπή του οφείλεται στην ελαφρότητα που επέδειξε ως προς την αντιμετώπιση των «ατυχών δηλώσεων» και το ψέμα περί «κοπτοραπτικής», ενώ θα μπορούσε να τοποθετηθεί με ειλικρίνεια στο θέμα.
Η εμπειρία των πρώτων προκριματικών στον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. (και στη χώρα) έδειξε ότι τα κριτήρια επιλογής πρέπει επίσης να αφορούν και τη σχέση των ενδιαφερομένων με την Αριστερά όχι ως απαρίθμηση… οφιτσίων αλλά ως τρόπο σκέψης. Για παράδειγμα, δεν ήταν λίγοι οι υποψήφιοι που περιορίστηκαν στην παρουσίαση ενός κατεβατού μεταπτυχιακών τίτλων και τεχνοκρατικών προσόντων ως να έδιναν συνέντευξη για πρόσληψη σε εταιρεία. Στη συντριπτική τους πλειονότητα έμειναν εκτός τελικής επιλογής, ενώ για τους λίγους που μπήκαν στη λίστα των 205 υποψηφίων τα αντανακλαστικά των 63.000 μελών και φίλων λειτούργησαν σωστά. Τον τελευταίο λόγο, φυσικά, θα έχουν οι ψηφοφόροι στις 9 Ιουνίου - κι αυτό ισχύει για τους ευρωϋποψηφίους όλων των κομμάτων.
Τι έδειξε η αίτηση της Σοφίας Μπεκατώρου
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι το «φάουλ Παπανώτα» κάθε άλλο παρά στέλνει στην πυρά τις προκριματικές λοιπόν; Αντιθέτως. Άλλωστε, «αν σου βγει προβληματικός ένας βουλευτής, δεν καταργείς τις εκλογές» - παρατήρηση που ισχύει με την επισήμανση, βεβαίως, της αυξημένης προσοχής στην επιλογή των προσώπων. Το παράδειγμα της Σοφίας Μπεκατώρου είναι ενδεικτικό της σημασίας αυτής της διαδικασίας: στην αίτηση που έστειλε για συμμετοχή στις προκριματικές αναφερόταν ως επάγγελμα το «ψυχολόγος», αλλά δεν υπήρχαν οι λέξεις «ολυμπιονίκης» και «MeToo», με αποτέλεσμα οι υποδοχείς των αιτήσεων να σκεφτούν ότι πρόκειται… περί συνωνυμίας. Της τηλεφώνησαν, διαπίστωσαν ότι ήταν το ίδιο πρόσωπο και, σε δεύτερο χρόνο, της προτάθηκε να μην μπει στη βάσανο των προκριματικών, αλλά να είναι ένα από τα πέντε πρόσωπα που θα όριζε απευθείας ο Στέφανος Κασσελάκης. Αρνήθηκε θέλοντας, όπως εξήγησε, να εγκριθεί από τα μέλη και τους φίλους αντί να «διοριστεί». Κατά δήλωσή της δε, όταν είχε ακούσει τον Στ. Κασσελάκη να μιλά για ανάδειξη των ευρωϋποψηφίων μέσα από προκριματικές εκλογές, δεν το πολυπίστεψε, αλλά σκέφτηκε ότι, αν γίνει, τότε θα δηλώσει και η ίδια ενδιαφέρον. «Έγινε και έστειλα αίτηση» κατέληξε.
Ως εκ τούτων, δεν είναι καθόλου τυχαίοι οι ψίθυροι σε άλλα κομματικά επιτελεία περί υιοθέτησης «του μοντέλου των προκριματικών» στο άμεσο μέλλον…
