Μεταφέρω από το σκηνοθετικό σημείωμα του Παντελή Φλατσούση στο έντυπο πρόγραμμα του Φεστιβάλ: «Η παράσταση “Θήβα: A global civil war” επιχειρεί να εξερευνήσει την πραγματικότητα του πολέμου μέσα από το αποτύπωμά του στο πιο ευαίσθητο ίσως σημείο: την ατομική μνήμη. Ποιες διεργασίες της μνήμης τίθενται σε λειτουργία σε περιπτώσεις που ολόκληρες κοινωνίες έρχονται αντιμέτωπες με τα τεράστια ανεπούλωτα ατομικά τραύματα των εμφυλίων πολέμων; Πώς μπορούμε να τις αφηγηθούμε σκηνικά ώστε να δημιουργήσουμε μια νέα σκηνική αφήγηση; Άραγε η δυσοίωνη προοπτική ενός Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου σήμερα, που τοπικό και παγκόσμιο συναντιούνται, δεν θα έμοιαζε με έναν παγκόσμιο εμφύλιο πόλεμο; Τέσσερις ηθοποιοί από διαφορετικές χώρες του κόσμου (Βοσνία, Ελλάδα, Κονγκό, Λίβανο) μετατρέπονται σε αφηγητές - διαμεσολαβητές μεταξύ τοπικού και παγκόσμιου, συγκαιρινού και αιώνιου, σε μια παράσταση μεταξύ ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, θεάτρου και κινηματογράφου, σε διάλογο με το έργο του Αισχύλου “Επτά επί Θήβας”». Και μαζί με τους θεατές ανιχνεύουν το γιατί ένας πόλεμος, παρότι μισητός από όλους, εξακολουθεί να διαμορφώνει το ανθρώπινο πεπρωμένο».
Το πράγμα πάει πολύ βαθιά και πρέπει πρώτα να δούμε από μια απόσταση χρόνου κοντινή, σαν να ήταν γραμμένο χθες, αυτό το Δράμα του Αισχύλου, όπου συμβαίνουν πράγματα τρομερά και αδυσώπητα τα οποία μας αφορούν ακόμη σήμερα. Θα επιχειρήσω μια σύντομη περιήγηση.
Η κατάρα του Οιδίποδα στους δύο γιούς του, τον Ετεοκλή και τον Πολυνείκη, έχει λάβει υπόσταση αντικειμενική, ταυτίζεται με την Ερινύα του Οίκου των Λαβδακιδών. Ο Ετεοκλής είναι ο γενναίος πολεμικός αρχηγός και ο σώφρων πολιτικός ηγέτης που κρατά σταθερά το πηδάλιο της πόλης του για να τη σώσει από την καταστροφή. Ο Πολυνείκης είναι ο «άλλος», ο ξένος και οικείος ταυτόχρονα, που έρχεται με ξένο στρατό για να αλώσει και να πυρπολήσει την πόλη του επειδή τον αδίκησε. Ποιος είναι ο δίκαιος, ποιος ο άδικος; Όσοι έζησαν καταστάσεις εμφυλίων πολέμων γνωρίζουν πολύ καλά ότι σε αυτές τις περιπτώσεις οι ήρωες των αντιπάλων μερίδων έχουν πάντα διττή φύση και υπόσταση. Ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης εδώ μοιράζονται αμοιβαία συγχρόνως τη μορφή του εκλεκτού και του απόβλητου, του σωτήρα και του καταστροφέα και της πόλης τους. Μέχρι τη μοιραία στιγμή πού η πατρική Ερινύα στέκει μπροστά στον Ετεοκλή και τον δείχνει με το δάχτυλο, αποκαλώντας τον σιωπηρά: Ένοχο. Μία μόλις στιγμή πριν από τη συνάντηση των δύο αδελφών στην Έβδομη Πύλη και τον αλληλοσκοτωμό τους. Στην τελετή που ακολουθούσε, στο χαμένο αυθεντικό τέλος της Τραγωδίας, θα βλέπαμε την αναγόρευση των δύο σε «Δαίμονα Σωσίπολη», με τη μορφή φιδιού, και την ταφή τους σε κοινό μνημείο αφιερωμένο στη λατρεία τους. Το αίτημα της Αντιγόνης στον Κρέοντα δεν διαφέρει. Αυτός ήταν για τους αρχαίους ένας τελετουργικός τρόπος εξορκισμού των εμφυλίων πολέμων, κάτι αδιανόητο σήμερα, για εμάς τους «πολιτισμένους».
Λένε πολύ ωραία τον πόνο τους, μας αφηγούνται παπαδιαμαντικά τα πάθια και τους καημούς τους, στη σκηνοθεσία του Παντελή Φλατσούση, μέσα από τα κουτάκια - χρονοκάψουλές τους, οι τέσσερις πρόσφυγες ηρωίδες του Παντελή Φαλτσούση, από τη Βοσνία, την Ελλάδα, το Κογκό, τον Λίβανο. Παίζουν έξοχα οι ηθοποιοί, Έλληνες και ξένοι: Vedrana Bozinovic, Racha Baroud, Albertine Itela, Γιώργος Κριθάρας. Και οι μουσικοί, Αλέξανδρος Σιούπουλης, Ευαγγελία Νικολούζου. Η δραματουργία της Παναγιώτας Κωνσταντινάκου σε συνεργασία με την Ιωάννα Λιούτσια είναι άρτια. Ταιριαστά τα σκηνικά - κοστούμια του Κωνσταντίνου Ζαμάνη και η όμορφη, πρωτότυπη μουσική του Ανρί Κεργκομάρ. Άρτια τα βίντεο του Κωνσταντίνου Νησίδη, λειτουργικοί οι φωτισμοί της Χριστίνας Θανάσουλα και οι ήχοι του Κώστα Μιχόπουλου.
Ολα άξια και όλα καλά. Αλλά το παράπονό μου θα το πω: Το κείμενο χρειαζόταν μια πολύ πιο πυκνή πλέξη με τους «Επτά επί Θήβας», αντί της χαλαρής που εφαρμόστηκε. Επειδή το οιδιπόδειο και συνάμα αντιοιδιπόδειο αυτό Δράμα του Αισχύλου, αν το δούμε και το διαχειριστούμε ολικά, όχι επιμεριστικά, μπορεί να επιτελέσει την αφορμή μιας σωστικής εθνοψυχανάλυσής μας. Να καταλάβουμε ποιοι είμαστε. Απαραίτητη προϋπόθεση για να ανακαλύψουμε τους άλλους είναι να ανακαλύψουμε πρώτα τον εαυτό μας. Ή μήπως όχι;
