Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
21.1°C24.7°C
2 BF 40%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
22 °C
18.6°C23.8°C
3 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C23.2°C
2 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.9°C22.4°C
2 BF 52%
Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου / Κοινωνικό ον από άποψη, μια κορυφαία του πιάνου
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου / Κοινωνικό ον από άποψη, μια κορυφαία του πιάνου

1331233280.jpg

Την κινητοποιεί η περιέργεια να ζει, να ανακαλύπτει τον κόσμο, τους ανθρώπους, τον εαυτό της. Η απόλυτη ευτυχία, η κορυφαία στιγμή στη ζωή της, υπήρξε η γέννηση του 29χρονου σήμερα Λεωνίδα, του γιου της.

Η Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου παραμένει ένα πολιτικό ον από άποψη. Ο πολιτικός πολιτισμός, η πνευματική κληρονομιά του πατέρα της που ακόμα οδηγεί τα κοινωνικά βήματά της, τη στάση ζωής της, είναι ανεξάντλητη και μη διαπραγματεύσιμη. «Οι επιλογές κάθε ανθρώπου δεν οδηγούν απαραίτητα στην επιτυχία. Πρέπει όμως να εκπροσωπούν την προσωπική του αλήθεια. Γι’ αυτό δεν μετανιώνω για τις πράξεις μου, έστω κι αν συχνά μοιάζουν αντιφατικές» λέει σκεπτική.

Τερψιχόρη και Λεωνίδας

Τυχερό παιδί δύο καλλιεργημένων αριστερών της εποχής, η Αλ. Παπαστεφάνου έζησε τα πρώτα τρυφερά χρόνια της ζωής της στα Τρίκαλα, με άπειρα ακούσματα και ιδεολογικά ή πνευματικά ερεθίσματα, υπό τους ήχους των τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη. Τα εναρμόνιζε η μητέρα της, η πολυαγαπημένη στους φίλους της μουσικής του «επιμήκη» μεγάλου δημιουργού, η μαέστρος και συνθέτις Τερψιχόρη Παπαστεφάνου. Ιδρύτρια της Χορωδίας Τρικάλων και διευθύντρια του τοπικού παραρτήματος του Εθνικού Ωδείου, μια σκληρά εργαζόμενη γυναίκα και καλλιτέχνις, ένας άνθρωπος με σπάνιο ήθος και ανιδιοτέλεια, έχει προσφέρει πολλά με το μουσικό και κοινωνικό της έργο, για το οποίο θα μείνει αλησμόνητη.

Λόγιος της δεκαετίας του ’30 και γνωστός δικηγόρος των Τρικάλων ο πατέρας της, ο Λεωνίδας Παπαστεφάνου, υπήρξε ένας αυτοδημιούργητος άνθρωπος που από τα 22 του χρόνια αρθρογραφούσε στην εφημερίδα Θάρρος αφήνοντας το πνευματικό του στίγμα στην πόλη. Στα χρόνια της Αντίστασης εντάχθηκε στο ΕΑΜ, εκδίδοντας και διευθύνοντας την εφημερίδα Λαοκρατία, την πρώτη θεσσαλική εφημερίδα του βουνού.

Τα απομνημονεύματα του Λεωνίδα Παπαστεφάνου -με την επιμέλεια της Αλεξάνδρας- κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Τόπος τον Ιούνιο του 2021. Λάτρης του βιβλίου, της γνώσης, οργανωτικός, φλογερός και θυελλώδης ως χαρακτήρας, κρατούσε τα αισθητικά και διοικητικά ηνία της Χορωδίας Τερψιχόρης Παπαστεφάνου. Μέσα από ένα τέτοιο μουσικό περιβάλλον αναδύθηκαν το ταλέντο και η προσωπικότητα της Αλ. Παπαστεφάνου.

Τεθλασμένη πορεία

Παπαστεφάνου
Δεν θυμάται πότε μπήκε το πιάνο στη ζωή της. Δασκάλα της η μητέρα της, που ρωτούσε την τρίχρονη Αλεξάνδρα, που είχε απόλυτο αυτί, τι νότα παράγει το τρίξιμο της πόρτας ή το κουδούνισμα ενός κρυστάλλινου ποτηριού...

«Δύσκολη» τη χαρακτήριζαν κάποιοι συνεργάτες. Όμως η Αλεξάνδρα είναι προσιτή, φιλική, συνεργάσιμη, αλλά και ανένδοτη σ’ αυτά που πιστεύει. Συγκεράζει τα αντίθετα και δεν συμβιβάζεται με ό,τι σχολαστικό και αδιέξοδο της δημιουργεί ανία και πλήξη. Μεγαλώνοντας σ’ ένα ολοζώντανο μουσικό σπίτι, η σχέση της με τη μουσική υπήρξε -πηγαία έως αυτονόητα- απόλυτη πηγή ευτυχίας. Μια πηγή που, πολλές φορές, κόντεψε να στερέψει από το συχνά δύστροπο ύφος των κλασικών της σπουδών. Η Αλεξάνδρα κινδύνεψε να κλονιστεί από τα χιλιάδες «μη».

Στο εξωτερικό υπήρχε πάντοτε για την έφηβη ακόμα πιανίστα ένας κόσμος τέλειος, αυτός της κλασικής παιδείας. Τόσο απρόσιτος, που μόνο με σκληρή δουλειά και αφοσίωση κατάφερε να πλησιάσει έναν κόσμο-τέρας, που δεν ταυτιζόταν με τη δική της ιδέα περί «μουσικής ευτυχίας». Της πήρε πολλά χρόνια να καταφέρει να συμβιβάσει την ελευθερία που προϋπέθετε η πηγαία μουσική ευτυχία των παιδικών της χρόνων με τον ακαδημαϊκό «κορσέ». Η Αλεξάνδρα, όμως, πιστεύει στην υγιή παιδεία, που πάντα αναζητά το σύγχρονο πρόσωπό της.

Δεν θυμάται πότε μπήκε το πιάνο στη ζωή της. Καθόταν μπροστά του, αφού χόρταινε το παιχνίδι με τις κούκλες της, αγγίζοντας τα πλήκτρα του σαν ένα εξίσου αγαπημένο παιχνίδι. Δασκάλα της η μητέρα της, που την εκπαίδευε με τρόπο διασκεδαστικό, ρωτώντας το τρίχρονο κοριτσάκι, που είχε απόλυτο αυτί, τι νότα παράγει το τρίξιμο της πόρτας ή το κουδούνισμα ενός κρυστάλλινου ποτηριού.

Αθήνα, Μόσχα, Βουδαπέστη

Τελειώνοντας το Ωδείο Αθηνών, με δασκάλα την Αλίκη Βατικιώτη, βρέθηκε στο Ωδείο Τσαϊκόφσκι στη Μόσχα. Δύο χρόνια μετά, το δίλημμα χτύπησε πάλι την πόρτα της: να μείνει ή να φύγει; Η διάψευση που έζησε στην πάλαι ποτέ «πρωτεύουσα του παγκόσμιου σοσιαλισμού» την είχε απογοητεύσει.

Στη Βουδαπέστη, στην Ακαδημία Liszt και μετά στο Bloomington της Ιντιάνα, η Αλ. Παπαστεφάνου συναντήθηκε με τον θρυλικό δάσκαλο Yorgy Sebok. Κι αυτή ήταν η στιγμή που συγκεράστηκαν η πηγαία ευτυχία για τη μουσική με την ακαδημαϊκή γνώση. Στη συνέχεια ξεκίνησε η πραγματική της ζωή, με άπειρες αναμετρήσεις σε όλα τα μέτωπα. Από τους διεθνείς διαγωνισμούς και τα κοντσέρτα μέχρι τις προσωπικές σχέσεις, αποδοχή ή απόρριψη συνεργατών, ανθρώπων, συστημάτων και ιδρυμάτων.

«Πασιφάη» και άλλες δισκογραφικές αποτυπώσεις

Παπαστεφάνου

Τα τελευταία χρόνια η Αλ. Παπαστεφάνου ηχογραφεί τα άπαντα του Μπαχ σε CD για τη βρετανική First Hand Records με μεγάλη επιτυχία, διεθνή απήχηση και διθυραμβικές κριτικές στον ευρωπαϊκό και τον αμερικανικό Τύπο. Είναι μια δισκογραφική κυκλοφορία που την επιβραβεύει για την επίμονη δουλειά και την προσήλωσή της στο έργο του μεγάλου μουσουργού. Οι κριτικοί τη συγκαταλέγουν στους κορυφαίους ερμηνευτές των έργων του.

«Johann Sebastian Bach - Ο μουσικός του απείρου» είναι ο τίτλος του βιβλίου που κυκλοφόρησε το 2022 από τις εκδόσεις Παπαγρηγορίου-Νάκας. Στις σελίδες του η Αλ. Παπαστεφάνου προσεγγίζει τη μεγάλη της αγάπη, τον Μπαχ, μέσα από την αισθητική και τη φιλοσοφία της εποχής του, με αμεσότητα, γνώση, φαντασία και αγάπη.

Ομως ο δικός της μουσικός «κήπος της Εδέμ» δεν τελειώνει στον Μπαχ. Από τις συνθέσεις της για σόλο πιάνο και την πρόσφατη μελοποίηση ποιημάτων του Μίλτου Σαχτούρη, που κυκλοφόρησε με τίτλο «Πασιφάη» (Polyphoniki Records, 2022), φτάνει στους μουσικούς αυτοσχεδιασμούς για ακουστικά και ηλεκτρικά όργανα πάνω σε συνθέσεις του Bill Evans, της Hiromi Uehara και σε μια «συνάντηση» του Μπαχ με τον Thelonious Monk και τους Eldar Djangirov και Gyorgy Ligeti.

«Ο αυτοσχεδιασμός είναι στα “γεννοφάσκια της μουσικής”, στις απαρχές της. Κάθε είδος μουσικής, στον βαθμό που είναι πηγαία, έχει ένα μεγάλο μέρος αυτοσχεδιαστικού στοιχείου. Αναμφίβολα, αυτό ισχύει για τον Μπαχ και τη μουσική εμπειρία και πρακτική του σήμερα». Η Αλ. Παπαστεφάνου που, στις ώρες της ανάπαυλας στο σπίτι αυτοσχεδιάζει στο πιάνο, θεωρεί πως από τον αυτοσχεδιασμό προκύπτουν στέρεες ιδέες: «Ένας άνθρωπος που δεν τολμάει να αυτοσχεδιάσει ανάμεσα στις άπειρες δυνατότητες της καθημερινής ζωής μένει αμήχανος, παγιδευμένος σε λάθος δρόμο».

Δίσκοι, πολύτιμοι δίσκοι

Πασιφάη

 

Στην πολύχρονη δισκογραφική ενασχόληση της Αλ. Παπαστεφάνου περιλαμβάνονται άλμπουμ με τις σονάτες για πιάνο του Galuppi, δίσκοι σαν τη «Μεγάλη σονάτα» του Δημήτρη Μητρόπουλου, έργα για πιάνο του Γ.Α. Παπαϊωάννου, του Γιώργου Κουμεντάκη, του Βαγγέλη Κατσούλη, του Νέστορα Taylor. Το «Σμάλτο» ήταν η πρώτη της δισκογραφική δουλειά με τραγούδια, σε δικούς της στίχους και μουσική, για τη δισκογραφική Lyra. Και ακόμα: η ζωντανή ηχογράφηση έργων του Schumann από το Μέγαρο Μουσικής της Αθήνας (Lyra) και τα πρόσφατα «Minerals» για τη Subways Music με δικές της συνθέσεις για σόλο πιάνο.

Από το 2018 και μετά έχουν κυκλοφορήσει από την αγγλική FHR το «Καλώς συγκερασμένο κλειδοκύμβαλο», οι «Γαλλικές σουίτες», οι «Φαντασίες» και οι «Παραλλαγές Goldberg» του Μπαχ σε διπλό άλμπουμ και το διπλό «Schumann 1939». Στο ολόφρεσκο «Tears from Babylon» τα δάχτυλα της κυρίας Παπαστεφάνου στο πιάνο μάς κοινωνούν τις δικές της μεταγραφές έργων του μεγάλου κάντορα της Λειψίας - καντάτες, χορικά, πρελούδια και μια σονάτα για εκκλησιαστικό όργανο.

Δίσκος
Σούμαν

Αυτή που φωτίζει τα πάντα

Είναι η μητέρα της Αριάδνης, η γυναίκα του Μίνωα, του βασιλιά της Κρήτης, η Πασιφάη. Της αποδίδουν γνώσεις αρχαίας μαγείας, όπως στην Κίρκη και στη Μήδεια. Η οργή του Ποσειδώνα της επέβαλε την «ερωτική μανία», ώστε να ερωτευτεί τον Δία με τη μορφή ενός ταύρου, με αποτέλεσμα να γεννηθεί ο εξώκοσμος διγενής Μινώταυρος. Η Πασιφάη είναι το σύμβολο του «ιερού γάμου», ο μεταμορφωτικός έρωτας του θεού για τους θνητούς, αλλά και αυτή που δίνει σε όλα φως ή παίρνει φως από τα πάντα.

«Πασιφάη» είναι και το ποίημα του Μίλτου Σαχτούρη που δανείζει τον τίτλο στο ομώνυμο άλμπουμ. Ο Σαχτούρης υπήρξε ένας παλιός πνευματικός έρωτας της Αλ. Παπαστεφάνου. Ο μαγικός και ανατρεπτικός του κόσμος της ενέπνευσε πολλά αρμονικά παιχνίδια για να γράψει τραγούδια μελοποιώντας ποιήματά του. Ως τη βροχερή μέρα, στα τέλη του Μάρτη του 2005, που η Αλεξάνδρα δακρυσμένη συνόδεψε στο Α΄ Νεκροταφείο τον ηλικιωμένο φίλο της ποιητή με το σκουλαρίκι στο αριστερό αυτί στο τελευταίο του ταξίδι.

Συναυλία στο Half Note

Πασιφάη

Την Τρίτη 28 Μαρτίου η Αλ. Παπαστεφάνου καλεί στο Half Note Jazz Club, στο Μετς, όλους τους «Σαχτουριστές» του κόσμου! Όλους τους εραστές της καλής ποίησης που αρέσκονται να ζουν στον πυρήνα των ονείρων. Κι όπως λέει ο ποιητής:

«Όλοι κοιμούνται / κι εγώ ξαγρυπνώ / περνώ σε χρυσή κλωστή / ασημένια φεγγάρια / και περιμένω να ξημερώσει / για να γεννηθεί ένας νέος Θεός / μες την καρδιά μου / την παγωμένη / από άγρια φαντάσματα / και τη μαύρη πίκρα».

Με άξονα τη μουσική του άλμπουμ «Πασιφάη» και την ποίηση του Σαχτούρη, ξημερώνοντας η μέρα της επετείου του θανάτου του (29.3.2005) η Αλεξάνδρα θα κάνει ένα μεγάλο αφιέρωμα στον αγαπημένο υδραϊκής καταγωγής ποιητή. Όμως κι άλλη μια αναπάντεχη μουσική συνεύρεση θα πραγματωθεί στη σκηνή: κομμάτια της Γιαπωνέζας τζαζ πιανίστριας Hiromi Uehara θα ελίσσονται γύρω από τον λαβύρινθο των τραγουδιών της «Πασιφάης» σε μια ρηξικέλευθη μουσική συνομιλία.

Τραγουδούν οι: Κώστας Θωμαΐδης, Δάφνη Πανουργιά και Διονύσης Κωστής. Στο πιάνο, βέβαια, η Αλ. Παπαστεφάνου, στις κλασικές και ηλεκτρικές κιθάρες ο Δημήτρης Παπαλάμπρου, στο ηλεκτρικό μπάσο ο Απόστολος Καλτσάς, στα πλήκτρα ο Θοδωρής Χατζηλάμπρου και ο Γιώργος Μανιάτης στα τύμπανα.

Επιμέλεια: Μαρώ Καβαλιέρου

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL