Ο ρατσισμός σε βάρος των νέγρων (και όχι μόνον) στις ΗΠΑ δεν εξαντλήθηκε στα μεροκάματα, στις θέσεις στις συγκοινωνίες, στις αίθουσες των σχολείων και σε κάθε πτυχή της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Κραταιός υπήρξε και στον χώρο του Πολιτισμού, και συγκεκριμένα του θεάτρου.
Οι ρόλοι νέγρων στο αμερικανικό θέατρο από τον 17ο αιώνα ακόμα σπανίζουν. Το ρεπερτόριο προέρχεται από το αγγλικό θέατρο και οι ευκαιρίες ήταν εξαιρετικά μετρημένες. Σημειώνουμε τον νέγρο Οθέλο από την ομώνυμη τραγωδία του Σαίξπηρ και τον Αφρικανό πρίγκιπα από το «Ομόνοκο» του Τόμας Σάντερν. Ρόλοι νέγρων άρχισαν να εμφανίζονται ως κωμικοί, κλοουνίστικοι ρόλοι. Ο υπηρέτης της Κομέντια Ντελ Άρτε και άλλων ευρωπαϊκών θεατρικών ρευμάτων και εποχών βρίσκει το αντίστοιχο του στον νέγρο της αμερικανικής δραματουργίας.
Ο πρώτος σπουδαίος νέγρος ηθοποιός στις ΗΠΑ ήταν ο Άιρα Φρέντερικ Όλντριτζ, που και αυτός όμως έκανε καριέρα στην Ευρώπη. Ερμήνευσε μεγάλους ρόλους με απόλυτη επιτυχία. Είχε να κερδίσει όχι μόνο το δύσπιστο καλλιτεχνικά κοινό, αλλά και το ρατσιστικό μίσος μεγάλου μέρους του κοινού. Το λονδρέζικο ντεμπούτο του το έκανε ως Οθέλος στη σκηνή του Ρόιαλτι Θίατερ. Ακολούθησαν ο εξίσου επιτυχημένος Μάκβεθ και ο ρόλος του Μάνκο στο έργο «The padlock» του Μπίκερσταφ.
Ο Όλντριτζ κατάφερε να νικήσει τον ρατσισμό και τις προκαταλήψεις, και να αναδειχθεί σε ηθοποιό παγκόσμιας κλάσης. Μεγάλες περιοδείες τον έκαναν γνωστό και αγαπητό. Στη Γερμανία έγινε θρύλος. Έπαιζε ο ίδιος στα αγγλικά και όλος ο υπόλοιπος θίασος στα γερμανικά! Στη Ρωσία, ως βασιλιάς Ληρ, κατέκτησε το θεατρόφιλο κοινό. Με την τέχνη του, την παρουσία και τις επιτυχίες του, συνέβαλε ώστε δειλά-δειλά σπουδαίοι συγγραφείς να γράφουν έργα για ρόλους νέγρων, αναγνωρίζοντας πια τη συμμετοχή των μαύρων στην κοινωνία, στην καθημερινότητα και στη ζωή του πλανήτη. Μιας και αυτά τα αριστουργήματα έγιναν κτήματα του παγκόσμιου θεάτρου, να θυμίσουμε το πρωτοπόρο κατά της δουλείας έργο, τη θεατρική διασκευή της «Καλύβας του μπαρμπα-Θωμά», τον «Αυτοκράτορα Τζόουνς» του Ευγένιου Ο’ Νιλ, το «Όλα τα παιδιά του Θεού έχουν φτερά» και τόσα άλλα ακόμα. Παρ’ όλα αυτά, οι νέγροι ηθοποιοί άργησαν να αποκτήσουν το δικαίωμα της συμμετοχής τους στα σωματεία, άργησαν να αποκτήσουν εργασιακά, ασφαλιστικά και συνδικαλιστικά δικαιώματα. Αυτό έγινε μετά τη δεκαετία του ’40.
Προχωρώντας τον αγώνα τους, νέγροι και λευκοί θεατράνθρωποι προχώρησαν στη συγγραφή και στο ανέβασμα έργων που πραγματεύονταν τα προβλήματα των μαύρων, όπως το «Βαθιές είναι οι ρίζες» του Τζέιμς Γκάου. Δημιουργείται το Νίγκρο Θίατερ και πολλοί νέγροι ηθοποιοί έγιναν διάσημοι. Μάλιστα, νέγροι εμφανίζονται σε ρόλους που είχαν γραφτεί για λευκούς. Δεν έγινε τίποτα διαφορετικό από την αντιστοίχιση της θεατρικής σκηνής με την ίδια την κοινωνία.
Σήμερα η θέση των μαύρων ηθοποιών είναι εδραιωμένη. Σε μεγάλες διοργανώσεις όμως, όπως στα Όσκαρ, η θέση τους είναι ακόμα μάλλον υποτιμημένη. Μεγάλη η πορεία των μαύρων για τη θεατρική τους καταξίωση. Ακολούθησε τη συνολική πορεία των αγώνων της ανθρωπότητας ενάντια στον ρατσισμό. Να αναγνωρίσουμε, όμως, τον πρωτοπόρο Φρέντερικ Όλντριτζ, που άνοιξε και έδειξε τον δρόμο.
* Βουλευτής Ανατολικής Αττικής και αναπληρωτής τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
