Συναντηθήκαμε με την Ελένη Ράντου στο φουαγιέ της καλλιτεχνικής της στέγης, στο ιστορικό πλέον Θέατρο Διάνα, λίγο πριν ανέβει στη σκηνή γι’ αυτή την κατάθεση ψυχής που έγραψε η ίδια και σκηνοθέτησε ο Ανέστης Αζάς, «Το πάρτυ της ζωής μου». Μόνη στη σκηνή να λέει την ιστορία, υπό τη μουσική παρέα των υπερταλαντούχων και πολύπλευρων String Demons, η Ελένη Ράντου επιδίδεται σε ένα θεατρικό κρεσέντο που έγραψε μέσα στην καραντίνα και που ζωντανεύει στη σκηνή σημειώνοντας απανωτά sold out. Και επειδή είδαμε την παράσταση, γίναμε μάρτυρες ενός κατάμεστου θεάτρου να χειροκροτεί όρθιο αυτό το θεατρικό ταξίδι με δάκρυα στα μάτια. Η Ελένη Ράντου βρίσκεται στην πιο ιδιαίτερη θεατρική της φάση και ήταν αδύνατον να κρύψει αυτό το χαμόγελο, που αυτή τη φορά ξεκινάει από μέσα προς τα έξω. Μας μίλησε για το έργο, τις αλήθειες του και τη συγγραφική απελπισία που το γέννησε, αλλά σχολίασε με πάθος και τόλμη και όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας. Τελικά το ήθος και το αξιακό σύστημα των ανθρώπων είναι εμφανές ακόμα και όταν σε τυφλώνουν τα φώτα της σκηνής ή σε θαμπώνει ο φακός της τηλεόρασης. Και δεν σε προδίδει ποτέ. Αυτή είναι η Ελένη Ράντου.
Πώς βιώνεις το έργο που έγραψες πάνω στη σκηνή;
Ξεκινάει με έναν πανικό κάθε φορά, πώς θα επιβληθώ μόνη μου σε ένα μεγάλο κοινό, καταλήγει σε μια ωραία συνομιλία ψυχής, χειροκροτούν με ένα μοίρασμα λες και μαζί το βιώνουμε και η τελευταία στιγμή της παράστασης στο καμαρίνι, όταν ξεντύνομαι, έχει μια εξοντωτική αγαλλίαση.
Εξοντωτική γιατί;
Γιατί το σώμα μου υποφέρει πολύ στην παράσταση. Είναι αθλητικό το ζητούμενο, εκτός από υποκριτικό. Μεταξύ του να καταρρεύσω και να μην μπορώ να ανέβω τα σκαλιά μεσολαβεί μια αγαλλίαση ότι έχεις φέρει ανακούφιση στον κόσμο. Είναι σαν θεραπεία. Αυτό δίνει κουράγιο. Το πρώτο είναι ο πανικός κάθε μέρα που έρχομαι. Ειδικά το τέταρτο προτού χτυπήσει το κουδούνι έχω την αίσθηση ότι θέλω να πεθάνω, ότι δεν θα το βγάλω πέρα.
Οι φορές που έχεις αρπάξει το στιλό για να γράψεις έχουν κάτι κοινό μεταξύ τους;
Είναι όλες στιγμές απελπισίας. Γιατί κάθε φορά βρισκόμουνα σε ένα σταυροδρόμι σε διαφορετικούς τομείς της ζωής μου. Αυτό κινητοποιούσε το συγγραφικό μου.
Άρα η απελπισία είναι και πηγή έμπνευσης;
Ναι, αν την απελπισία την κάνεις δημιουργία, μπορείς να βγάλεις πολύ ωραία πράγματα. Η ευτυχία δεν με οδηγεί σε συγγραφική διάθεση. Με οδηγεί σε υποκριτική. Να θέλω να είναι ένα πανηγύρι. Το υποκριτικό κομμάτι έχει παρέα, μοίρασμα. Η μοναξιά και η απομόνωση που έχει το συγγραφικό κομμάτι προκύπτει πάντα από απελπισία. Γιατί από απελπισία κλείνεσαι και τόσο μόνος.
Και το χιούμορ πώς τρυπώνει;
Μα την ώρα που θα γράψεις είσαι πρώην απελπισμένος. Δηλαδή μπορείς και την κοιτάς από απόσταση.
Όταν έγραψες το έργο ζύγισες τις αλήθειες και τα ψέματα που έχει μέσα;
Ανάβλυσε από μια εκμυστηρευτική διάθεση αλήθειας. Δεν νομίζω ότι έχει κανένα ψέμα. Δεν έχει γεγονότα που έχουν συμβεί σε μένα, έχει γεγονότα που έχουν συμβεί σε ανθρώπους μου. Δεν νομίζω ότι δανείστηκα κανένα ψέμα. Σχεδόν είναι βασανιστική η αλήθεια που κρύβει αυτό το κείμενο, γιατί πρέπει να έχεις βασανιστεί ακόμα και για να την καταθέσεις. Είναι μια έκθεση μεγάλη. Γιατί δεν είναι κολακευτικές όλες οι αλήθειες. Δεν φτιάχνουν το image μας. Μπορεί και να το τσαλακώνουν. Αλλά αυτό είναι το ανθρώπινο. Να αποδεχτείς και τις μεριές που δεν είναι τόσο κολακευτικές. Όπως τώρα, που μου τραβάει ο Παύλος φωτογραφίες το αριστερό προφίλ που δεν είναι το κολακευτικό μου (γέλια). Αλλά δεν πειράζει, εγώ θα το δεχτώ, γιατί δεν τραβάω κανένα ζόρι και με το κακό μου το προφίλ.
Όντως δεν τραβάς πια ζόρι;
Ποτέ δεν τράβαγα. Πάντα γέλαγα όταν μου λέγανε οι φωτογράφοι ποιο είναι το καλό σου προφίλ.
Ποτέ δεν νόσησες από αυτό το κομμάτι της εικόνας που έχει μέσα η δουλειά;
Νόσησα με το να μην αγαπήσω ό,τι έχει μέσα τον φακό. Δεν ήθελα να τον βλέπω, να τον αντιμετωπίζω. Δεν αγάπησα πράγματα τα οποία είχαν μέσα εικόνα. Ούτε τη δική μου δεν αντέχω. Οπότε πήγα στην άλλη άκρη. Δεν συμφιλιώθηκα ποτέ με την εικόνα μου, γι’ αυτό δεν με ένοιαζε και το καλό ή το κακό προφίλ. Κλείνω τα μάτια μου, δεν το βλέπω. Νομίζω ότι δεν υπάρχει άλλος άνθρωπος από εμένα που να κυκλοφορούν τόσο άσχημες φωτογραφίες του.
Επειδή δεν σε νοιάζει;
Επειδή δεν στήνομαι καθόλου και επειδή δεν με νοιάζει. Δεν μπορώ να το φροντίσω. Αν το σκέφτομαι αυτό, γίνομαι ανάπηρη. Δεν μπορώ να παίξω αν σκέφτομαι πώς είναι το προφίλ μου ή πώς είναι το προγούλι μου. Δεν μπορώ να παίξω.
Κλείνεις τα μάτια σε μια ανασφάλεια;
Ξέρω ότι είμαι ένας καμβάς που μπορώ να είμαι και έτσι και αλλιώς. Αλλά αν ασχοληθώ πολύ με αυτό, δεν μπορώ παράλληλα να ασχολούμαι με το να κάνω και τη δουλειά μου σωστά, να λέω αλήθειες. Φοβάμαι ότι θα ψευτίσει. Προτιμώ μια αληθινή φωτογραφία που είμαι άσχημη αλλά κουβαλάει μια αλήθεια, παρά μια στημένη που με δείχνει καλλονή.
Είσαι ηθοποιός, θιασάρχης, επιχειρηματίας. Πώς γίνεται;
Έμαθα την ώρα που κάνω κάτι να συγκεντρώνομαι μόνο σε αυτό και να μην σκέφτομαι όλα τα άλλα. Μέχρι να έρθω εδώ στη συνέντευξη, είχα ένα ζήτημα και δεν μπορούσα να τραβήξω λεφτά για να κάνω πληρωμές και ήμουν ο παραγωγός, η τρελή που ούρλιαζα στα τηλέφωνα. Μπαίνω μέσα στο αυτοκίνητο και λέω τώρα πάω για συνέντευξη, ξέχνα ό,τι πέρασες, γιατί έτρεμα. Την ώρα δε που ανεβαίνω και χτυπάει το τρίτο κουδούνι είναι η καλύτερή μου, γιατί εκεί δεν μπορεί να με ενοχλήσει κανένας. Μόνο έτσι μπορείς. Γιατί τα κάνω όλα; Και εγώ έχω αναρωτηθεί. Γιατί μόνο έτσι μπορώ να προστατέψω το όνειρό μου, που είναι το θέατρο. Αν βάλεις έναν άλλον παραγωγό, θα κοιτάζει το χρήμα. Δεν είναι αναγκαστικό ότι θα προστατέψει τη δουλειά σου, γιατί οι στόχοι του είναι οικονομικοί. Ουσιαστικά για τη χαρά αυτών των δύο ωρών να παίζω φορτώνομαι και όλα τα άλλα, τα οποία είναι αβάσταχτα, πίστεψε με. Αλλά δεν είναι σημαντικά. Το σημαντικό είναι πάνω στη σκηνή. Όχι το πώς θα προμοτάρω. Όλα εξυπηρετούν αυτές τις δύο ώρες. Όσο και να προμοτάρεις μια δουλειά, όταν αυτές οι δύο ώρες μπάζουν δεν θα καταφέρεις τίποτα.
Κάποιες από αυτές τις ιδιότητες δεν έχουν από τη φύση τους μέσα εξουσία;
Όσοι έχουν περάσει από εδώ ξέρουν πόσο σούργελο είμαι. Είμαι πειθαρχημένη, αλλά αυτό δεν είναι εξουσιαστικό. Γίνεται και αλλιώς το θέατρο. Αν δεν αγαπάς πολύ το χρήμα, που δεν το αγαπάω, και αν αγαπάς πολύ το θέατρο. Κάνω παραγωγή γιατί νομίζω ότι θυσιάζομαι για το θέατρο.
Άρα θεωρείς ότι εκεί που γεννιέται εξουσία δεν υπάρχει πραγματική αγάπη για το θέατρο;
Υπάρχει μεγάλη αγάπη για τον εαυτό σου. Εγώ αγαπώ περισσότερο το θέατρο από τον εαυτό μου. Του προσφέρω τον εαυτό μου. Η εξουσία σημαίνει τρελό εγώ και όλα πρέπει να κινούνται γύρω από το πώς εξυπηρετούν το δικό μου το εγώ. Ευτυχώς αυτή την ασθένεια δεν την έπαθα, που είναι πολύ λογικό να την πάθεις στη δουλειά μας. Κάπως υπάρχει μια ισορροπία μέσα μου που η αγάπη μου για το ίδιο το θέατρο είναι πιο μεγάλη από τη ζήλια μου ή από το εγώ μου.
Το αντιεξουσιαστικό στο θέατρο είναι το χαμηλό εγώ;
Είναι το χρήσιμο εγώ, όχι το υπερβολικό. Το εγώ χρειάζεται στο θέατρο, γιατί δεν στέκεσαι αλλιώς πάνω εκεί απέναντι από τόσους άλλους. Είναι ένα παιχνίδι εξουσίας και με το κοινό. Πρέπει να υπάρχει ένα ισχυρό εγώ. Αν αυτό το εγώ στραβώσει και εξυπηρετεί μόνο τον εαυτό του, εκεί αρχίζει η κατάχρηση της εξουσίας. Προσπαθώ να μην μου στραβώσει το εγώ. Έχω πάντα τον νου μου και ρωτάω και τους ανθρώπους που δουλεύουμε μαζί αν νιώθουν ότι υπάρχει κάποια κατάχρηση. Έχω την έννοια να μην μου κάνουν αυτά που μπορεί να έχω υποστεί.
Με το Προεδρικό Διάταγμα πώς νιώθεις;
Δεν είναι θέμα Προεδρικού Διατάγματος. Είναι η κορυφή του παγόβουνου. Δεν έχω δει πιο δίκαιο αίτημα από το αίτημα των παιδιών αυτή τη στιγμή. Αυτή η δουλειά κάποια στιγμή πρέπει να βρει την αξιοπρέπεια που της αξίζει. Είναι πολύ σκληρή δουλειά. Είμαστε και επαγγελματίες εκτός από καλλιτέχνες. Να ξεκινά η καριέρα σου χωρίς ένα πτυχίο που να πιστοποιεί την ποιότητα των σπουδών σου είναι αναξιοπρεπές. Η καλλιτεχνική φύση του ανθρώπου πάντα έχαιρε λιγότερης αξιοπρέπειας. Θες από την ανοχή στη διαφορετικότητα που έχει ο χώρος; Δύσκολα κατακτιέται η αξιοπρέπεια σε αυτόν τον χώρο. Έκανα και σπουδές πανεπιστημιακές και ξέρω πόσο πολύ πιο δύσκολες, εντατικές, ψυχοφθόρες είναι οι σπουδές σε Δραματική Σχολή. Έρχεται να ξεσκεπάσει κάτι σκεπασμένο. Έρχονται τα ξένα πανεπιστήμια και πρέπει τα πράγματα να ξεκαθαρίσουν. Είναι η στιγμή που πρέπει κάποιος να σταθεί απέναντι στην αξιοπρέπεια αυτού του επαγγέλματος και αυτών των επαγγελματιών και με νόμο να βγει ένα πτυχίο που να καθρεφτίζει έναν πολύ σοβαρό επαγγελματία. Βλέπω έναν κλάδο που ψάχνει να βάλει το όριο στην αξιοπρέπειά του. Ξέρεις κανέναν άλλον κλάδο που να έχει κριτικούς που τους πληρώνουν για να μας κρίνουν; Υπάρχει αυτό για έναν γιατρό; Είναι ένα κλάδος που ζορίζεσαι, ταπεινώνεσαι. Η πρόβα σε βάζει σε μονοπάτια που χάνεις τον εαυτό σου. Πολλοί τρελαίνονται και χάνουν την ισορροπία τους. Είναι για μένα το πιο επικίνδυνο επάγγελμα και το πιο ανασφαλές οικονομικά.
Έχεις μια σαφή πολιτική θέση. Σου έχει αυτό δημιουργήσει ποτέ πρόβλημα;
Με έχει βγάλει έξω από το Εθνικό και με έχει βγάλει και έξω από την Επίδαυρο. Ε και; Εγώ φτιάχνω τις δικές μου «Επιδαύρους».
Μου δημιουργήθηκε η αίσθηση ότι δεν αγαπάς ιδιαίτερα την τηλεόραση.
Την αγαπώ πολύ. Είναι πολύ δύσκολο πράγμα. Ούτε οι επιτυχίες γίνονται εύκολα, όσο κι αν σε στιγματίζουν. Αλλά μπροστά στο θέατρο είναι δύο αγάπες που η μία μπορεί να περιμένει σε σχέση με την άλλη. Η αγάπη του θεάτρου δεν μπορεί να περιμένει.
Θεωρείς ότι σου έκανε και κακό;
Όχι. Οι τοξικοί άνθρωποι στη δουλειά μας που κάνουν τους διαχωρισμούς μεταξύ τηλεοπτικών και θεατρικών είναι τόσο τοξικοί που και τηλεόραση να μην είχα κάνει, θα τους είχα βρει μπροστά μου. Διότι έχω μια στάση ζωής που είναι γενναία. Δεν είμαι της ταμπέλας, του συρταριού, της συνωμοσίας. Αυτό που πήρα από την τηλεόραση είναι τρομερή αγάπη από τον κόσμο. Συνειδητοποιήσαμε ότι κι εγώ δεν έχω κανέναν αντιλαϊκισμό και το κοινό για κάποιο λόγο μ' αγαπάει. Αυτούς που ενοχλώ ως τηλεοπτική παρουσία θα τους ενοχλούσα πάντα και ως θεατρική παρουσία. Δεν θεωρώ ότι μου έχει κάνει κακό λοιπόν.
Ποια είναι η σχέση σου με την Αθήνα;
Τη λατρεύω το βράδυ, όταν ηρεμεί και αδειάζει. Έχοντας ένα θέατρο μέσα στο κέντρο και ερχόμενη ώρες πρωινές, συνειδητοποιείς και πόσο χωριό είναι. Είναι ένας μικρόκοσμος που θυμίζει χωριό. Η σχέση με τον τυροπιτά, με τον κουλουρά. Είναι ένα χωριό σε πανηγύρι. Αν δεν είχα παιδί και δεν είχα οικογένεια, εδώ θα ήθελα να είμαι, στην Ιπποκράτους. Έχει κάτι κρυφά δρομάκια εδώ από πίσω. Εδώ θα ήθελα να μένω. Με έφαγε η οικογένεια και οι υποχρεώσεις της. Και εγώ και ο Βασίλης λατρεύαμε το κέντρο, αλλά δεν μεγαλώνεις παιδιά εύκολα εδώ.
