Ο ακαδημαϊσμός των μουσικών σπουδών του σε μια πόλη ευρωπαϊκή σαν την Ουτρέχτη είχε το θετικό της «συντήρησης» ενός είδους ικανού να το αφηγηθεί στις επόμενες γενιές. Αλίμονο, όμως, στον σπουδαστή που θα μείνει σταθερά προσκολλημένος σε αυτό το... «πατριωτικό» αφήγημα! «Το να προσπαθείς να αναπαράγεις ένα μουσικό είδος σαν την τζαζ, μόνο πάνω σε παλιά στυλιστικά πρότυπα, αγκιστρωμένος στο επιφανειακό ενός ιστορικού παρελθόντος, χωρίς να αντιλαμβάνεσαι ότι είχε πάντα στο κέντρο της το «εδώ και τώρα», τον αυτοσχεδιασμό της στιγμής που την έκανε τόσο πρωτότυπη και αυθόρμητη, δεν σου επιτρέπει να εκφράσεις τον μουσικό εαυτό σου. Ο χρόνος δεν έχει γραμμικότητα. Τα υπόλοιπα είναι μια ανθρώπινη σύμβαση» μου λέει προβληματισμένος στην αρχή της απογευματινής μας συνάντησης.
Ως μουσικός, ο Ανδρέας προτείνει τη σύνθεση της μουσικής μελέτης αυτού που έχει προηγηθεί με την ξεχωριστή μουσική προσωπικότητα του καθενός, ούτως ώστε ο μουσικός τού τώρα να μπορεί να εκφράσει γνήσια τη στιγμή με κοινωνικές, αλλά και καλλιτεχνικές προσλαμβάνουσες. Είναι σαφές ότι όλες οι τέχνες μπορούν να εκφράσουν τον δημιουργό, έχοντας κοινό παρονομαστή την έκφραση και τις μεταμορφώσεις της ύπαρξής του.
Το πρώτο μουσικό όργανο
Η Βολιώτισσα μητέρα του, που είχε πάντα καλλιτεχνικές προθέσεις ούσα μια καλή ερασιτέχνης ζωγράφος, ήταν εξαρχής υποστηρικτική στις επιλογές του. Στην ηλικία των 6 ετών ο Ανδρέας διδάχτηκε τη μουσική από έναν έμπειρο και ώριμο μουσικό της παραδοσιακής μουσικής με ελάχιστες εκπαιδευτικές δεξιότητες. Τον -όνομα και πράμα- ακορντεονίστα Αντώνη Τραγουδάρα. Ένα κεφάλαιο στα μουσικά δρώμενα του Βόλου, μόνιμο μέλος της Φιλαρμονικής του Δήμου. Το πρώτο του όργανο ήταν ένα μικρό αρμόνιο Eko. Σύντομα, όμως, βαρέθηκε τις παρτιτούρες που ο δάσκαλος τού έβαζε μπροστά του και κανείς δεν θα τον υποχρέωνε να συνεχίσει. Μετά το σχολείο, καθόταν στο αρμόνιο και αυτοσχεδίαζε πάνω σε μελωδίες της εποχής, εξασκώντας με φυσικό τρόπο τα δάχτυλά του.
Η μεγάλη απόφαση πάρθηκε μαζί με την πρώτη του ηλεκτρική κιθάρα με την οποία έπαιζε ψυχεδελικό ροκ με το γκρουπ των Αδράστεια. Από Τρύπες και Σιδηρόπουλο, έως Cure και Doors. Στο Alter Ego μπαρ του Βόλου, η πρώτη συναυλία ήταν ένα εφαλτήριο και οι έξι των Αδράστεια κατενθουσιασμένοι. Η μουσική, ο ήχος και το ότι έπαιζαν κάθε μέρα μαζί τούς είχαν συνεπάρει. Ο ενθουσιασμός αυτός τον ακολουθεί μέχρι και σήμερα, σε ό,τι κι αν κάνει με τη μουσική.
Η μάχη της Ουτρέχτης
Με δάσκαλο τον κιθαρίστα Γρηγόρη Ντάνη, ο Ανδρέας Παπαγιαννακόπουλος φτάνει στα πρόθυρα του κονσερβατόριου της Ουτρέχτης. Ηχογραφεί, με τον Νίκο Σιδηροκαστρίτη στα τύμπανα, κάποιες δικές του συνθέσεις και δύο jazz standards και τα στέλνει στην επιτροπή η οποία αξιολογεί τους υποψήφιους φοιτητές της σχολής. Την πρώτη χρονιά στην Ολλανδία, παίζοντας μπροστά σε μέλη της επιτροπής, τον συμβούλεψαν να περιμένει και να προετοιμαστεί για ακόμα έναν χρόνο. Ένας δάσκαλος που δεν διέθετε επαρκείς διδακτικές, ούτε καν κιθαριστικές δεξιότητες, του είπε πως δεν ήταν τόσο δυνατός σε σχέση με τους υπόλοιπους υποψήφιους συμφοιτητές του.
Ο Ανδρέας ένιωσε ένα σοκ, έναν σεισμό που άρχισε να διαλύει το πείσμα του να συνεχίσει. Ήταν μια ευθεία αμφισβήτηση της μουσικής του ταυτότητας. Ατελείωτες ώρες μη γόνιμης μελέτης προκάλεσαν έναν σοβαρό τραυματισμό, που οφειλόταν στην έντονη κούραση και στη μάλλον κακή διδαγμένη τεχνική. Με πολλή αυτοπαρατήρηση, με υπομονή και με τον πόνο να κυριαρχεί στον πυρήνα της ύπαρξής του, μετά από λίγα χρόνια το πρόβλημα ξεπεράστηκε.
Κράτησε την ψυχραιμία του και μετά από ένα εξάμηνο, αλλάζοντας δάσκαλο με έναν πολύ ενθουσιώδη ενεργό μουσικό, τον Eef Albers, µε το ψευδώνυμο «ΚολτρεϊνοΧέντριξ», συνέχισε. Φοιτά στο Utrecht's Conservatory of music στο τμήμα jazz and pop, με κυρίως όργανο την ηλεκτρική κιθάρα, τη μουσική εκτέλεση και την παιδαγωγική κατεύθυνση. Ο νέος δάσκαλος τον αποδέχτηκε γι’ αυτό που ήταν και επέμεινε να προχωρήσει. «Αν δεν είχε υπάρξει αυτή η δυσκολία, δεν θα ήμουν αυτό που είμαι σήμερα» εξομολογείται σκεπτικός. Παρακολουθεί σεμινάρια από σπουδαίους μουσικούς της ολλανδικής και της διεθνούς jazz σκηνής. Bert van den Brink, Ge Bijvoet, Richie Beirach, Jesse van Ruller, Hein van de Gein ή τον πολύπειρο Καναδό τρομπετίστα Kenny Wheeler. Δραστηριοποιείται έντονα στην jazz σκηνή του Άμστερνταμ και της Ουτρέχτης, παίρνοντας μέρος σε jazz μουσικά σύνολα, διδάσκοντας, αλλά και δημιουργώντας τα προσωπικά του projects.
Στο σημείο μηδέν
Κάποτε, όμως, έφτασε η ώρα της επιστροφής. Η Ολλανδία και η κουλτούρα της τον είχαν κουράσει. Είχε αυτή την «παιδική» αίσθηση του αυθόρμητης προσφοράς. Ο Ανδρέας ήθελε να γυρίσει για να προσφέρει ό,τι μπορούσε. Επιστρέφοντας, λίγο πριν τα πρώτα χρόνια της μεγάλης οικονομικής κρίσης σε ένα μαύρο τοπίο, γεμάτο συντρίμμια, με τις καθεστηκυίες αντιλήψεις, το νεοελληνικό American Dream να έχει καταρρεύσει, σε ένα περιβάλλον χωρίς προσδοκίες, θέλησε να προτείνει, να κάνει πράξη το δικό του εκπαιδευτικό και μουσικό όραμα. Στον Βόλο, τη γενέτειρά του, ο Ανδρέας μετέφερε την εμπειρία του πρώτου του Εργαστηρίου Τζαζ Αυτοσχεδιασμού. Εκεί, στην πρώτη σχολή, άνθρωποι της πόλης που ασχολούνταν με την τζαζ ή την κλασική μουσική συγκεντρώθηκαν. Στο πλαίσιο της προσφοράς και της συλλογικότητας, ένα παιδί που δεν ήταν «του ωδείου», με την εμπειρία των ολλανδικών του σπουδών ανακάλυψε το πιο αγαπημένο του σημείο εφαρμογής των όσων διδάχτηκε. Την εκπαίδευση. Από τον Ιούνιο του 2011 υπήρξε παραγωγός της ραδιοφωνικής εκπομπής «Απόψε αυτοσχεδιάζουµε» στον ΝovaFM 106 του Βόλου. Το 2013 διετέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής στο Makrinitsa jazz festival.
Εργαστήρι jazz αυτοσχεδιασμού
Τον Ανδρέα τον κινητοποιεί η διαδικασία της συλλογικότητας. Τη βλέπει τόσο στον τρόπο που παίζει όσο και στον τρόπο που διδάσκει στο Εργαστήρι Τζαζ Αυτοσχεδιασµού, με έδρα του το Playground for the Arts, στον Βοτανικό. Πρόκειται για μια μουσική σχολή που αφορά όποιον ενδιαφέρεται για την τζαζ και τη σύγχρονη αυτοσχεδιαστική μουσική. Εκεί μπορεί κάποιος να κάνει ολοκληρωμένες μουσικές σπουδές σχετικά με την jazz, να συναντήσει ανθρώπους με κοινά μουσικά ενδιαφέροντα και να διδαχθεί την τέχνη του αυτοσχεδιασμού. Πάνω σε ένα δομημένο πρόγραμμα σπουδών, με αντικείμενο πρακτικά μαθήματα (εκμάθηση οργάνου, μουσικά σύνολα), αλλά και θεωρητικά (εξάσκηση ακουστικών δεξιοτήτων, τζαζ αρμονία), ο σπουδαστής βιώνει μια ολοκληρωμένη εκπαιδευτική εμπειρία που βασίζεται στον σεβασμό της προσωπικότητάς του.
Επιπλέον, το Εργαστήρι Τζαζ Αυτοσχεδιασμού υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Ανδρέα Παπαγιαννακόπουλου διοργανώνει κάθε καλοκαίρι το Ιmprojazz workshop. Καλοκαιρινά εκπαιδευτικά σεμινάρια, με εκλεκτούς συνεργάτες. Ανάμεσά τους οι Νίκος Σιδηροκαστρίτης, Κώστας Γιαξόγλου, Γιάννης Παπαναστασίου, Κώστας Πατσιώτης, Χαρά Ασημίνα ή ο tap dancer Θάνος Δασκαλόπουλος. Οι απόφοιτοι του εργαστηρίου είναι σπουδαστές που συνεχίζουν σε μουσικά πανεπιστήμια ή εξασκούν επαγγελματικά τη μουσική, αλλά και άνθρωποι για τους οποίους η jazz αποτελεί ένα αγαπημένο χόμπι. Προσωπική εκπαιδευτική φιλοσοφία του Ανδρέα είναι να εκφραστούν αυθόρμητα μέσα από τη μουσική και να γνωρίσουν τους κώδικες της τέχνης του αυτοσχεδιασμού.
«Πιστεύω ότι σκοπός της μουσικής διδασκαλίας είναι η απελευθέρωση όλων των δημιουργικών δυνάμεων που υπάρχουν μέσα στον κάθε μαθητή. Στόχος μου είναι, κάθε φορά, ν’ ανακαλύπτω τι συγκινεί έναν άνθρωπο που επιθυμεί να ασχοληθεί με τη μουσική. Το σημείο συγκίνησής του είναι η αφετηρία για τη δημιουργία ενός πλάνου μαθημάτων, που βοηθά στην επίτευξη των μουσικών μου στόχων».
Ενα λεωφορείο γεμάτο μουσική
Το «leoforio» είναι το όχημα της μουσικής, όπως και της συνθετικής αυτοέκφρασης του Ανδρέα Παπαγιαννακόπουλου. Για πολλά χρόνια ο ίδιος χρησιμοποιεί τα αστικά λεωφορεία και το ΚΤΕΛ Αθήνα-Βόλος.
Το «σημείο μηδέν» είναι το σημείο της μετακίνησης. Όταν είσαι στη μέση, στη διάρκεια κάποιας διαδρομής, δεν έχεις να περιμένεις τίποτα. Απλά σκέφτεσαι, ονειρεύεσαι και παρατηρείς τους συνταξιδιώτες σου, γίνεσαι ωτακουστής, σαν τον Καβάφη. Εικόνες από το παράθυρο, σκηνές της πόλης, τοπίο που αλλάζει. Το άλμπουμ «leoforio... first stop» ηχογραφείται και κυκλοφορεί το 2016 από τη Re-define productions, με τον Θάνο Χατζηαναγνώστου (τύμπανα), τον Ντίνο Μάνο (κοντραμπάσο), τον Σταύρο Παργινό (τσέλο) και τη Μαρία Ψαθά απαγγελία πάνω στο ποίημα της Κατερίνας Κατσικάκη «Δρόμοι». Το 2017 θα παρουσιαστεί στο φεστιβάλ New Jazz Generation, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση. Το 2018, το «leoforio... first stop» παρουσιάζεται στο Syros Jazz Festival με τον Ηλία Καρκαβέλια στο κοντραμπάσο και τον Αναστάση Γούλιαρη στα τύμπανα.
Η μνήμη μιας μνήμης
Το 2022 δημιουργεί το νέο «leoforio» για τον καινούργιο δίσκο «A memory of a memory that we are all left with», με τον Νίκο Σιδηροκαστρίτη στα τύμπανα και τον Παναγιώτη Χαραλαμπόπουλο στο μπάσο. Πρόκειται για μια σειρά έξι πρωτότυπων συνθέσεων του Ανδρέα, συν μια διασκευή πάνω στη μελωδία του Μάνου Χατζιδάκι «Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι». «Το άλμπουμ είναι δομημένο όπως ένα κινηματογραφικό έργο. Οι συνθέσεις είναι έτσι φτιαγμένες ώστε να αφηγούνται επεισόδια μιας ιστορίας. Η ροή της μουσικής είναι συνεχόμενη. Δεν υπάρχουν διακοπές ανάμεσα στα κομμάτια, για να εξυπηρετείται καλύτερα η αφήγηση του έργου. Το ενδιαφέρον είναι ότι κάθε φορά που παρουσιάζουμε τις μουσικές μας ιστορίες, αν και γνωρίζουμε το φινάλε, προκύπτουν “νέα μουσικά περιστατικά”. Έτσι, κάθε φορά οι θεατές βρίσκονται παρόντες, με τη μουσική δημιουργία εν τη γενέσει. Με τον Νίκο και τον Παναγιώτη μάς συνδέουν βαθιά φιλιά και εκτίμηση. Δουλεύουμε με αγάπη πάνω στις συνθέσεις μας, και αυτό καθρεφτίζεται στις συναυλίες μας. Στόχος μας είναι να ηχογραφήσουμε και να βιντεοσκοπήσουμε ζωντανά τον νέο δίσκο».
Επιμέλεια: Μαρώ Καβαλιέρου
