Είναι γνωστό ότι η λατρεία των δέντρων χάνεται στο πέρασμα του χρόνου. Σε όλες τις αρχέγονες ιστορίες, σε όλους τους λαούς και τις θρησκείες, το δέντρο λειτουργεί ως σύμβολο ζωής και εικόνας του κόσμου. Μιας ζωής και ενός κόσμου που άλλοτε σε θέλγει με τις υπέροχες ευωδιές του και άλλοτε σε ταΐζει με τους πικρούς του καρπούς. Από την «Κοντούλα λεμονιά» έως το «Λεμονάκι μυρωδάτο», δημώδη άσματα και τα δύο, το λεμόνι (σύμφωνα και με το λεξικό του Δημητράκου) με την υπαινικτική χρήση της μεταφοράς, σε μία κοινωνία με αυστηρά ήθη, συνδέεται άμεσα με τη γυναίκα και τον έρωτα.
Στο νέο της βιβλίο «Το μυστικό του δέντρου» η Μαρία Σούμπερτ, με πλοκή και με γλώσσα απλή, με γραμματοσειρά κατάλληλη για την ηλικία στην οποία απευθύνεται, διηγείται μια ιστορία για τη δύναμη του έρωτα αλλά και για τη δύναμη του να διεκδικείς ό, τι αγαπάς.
Συστατική ιδιότητα των παραμυθιών είναι ότι ενεργοποιούν τη φαντασία, αφού η αφήγηση μιας ιστορίας «μιμείται» την πραγματικότητα για να της προσδώσει μια νέα ερμηνεία. Το παραμύθι, δηλαδή, συνιστά μια τελετή μύησης για όλα αυτά που καλείται το παιδί να βιώσει στην πορεία του προς την ενηλικίωση με τρόπο τέτοιο ώστε η μετάβαση αυτή να μην είναι τραυματική. Κι επειδή διαπραγματεύεται οικουμενικά και πανανθρώπινα προβλήματα, «μιλά στο υπό εκκόλαψη Εγώ ενθαρρύνοντας την ανάπτυξή του, ενώ παράλληλα το ανακουφίζει από τις ασυνείδητες ή συνειδητές πιέσεις που βιώνει», όπως διαπιστώνει και ο Μπέτελχάιμ.
Για τη λεμονιά
Ολα αυτά η συγγραφέας φαίνεται να τα γνωρίζει πολύ καλά. Γράφει, λοιπόν, μια ιστορία για ένα δέντρο, τη λεμονιά. Για να είμαστε ακριβείς, γράφει τη δική της εκδοχή γι’ αυτό που από μικρή αναρωτιόταν: «τι να είναι αυτή η λεμονιά και πώς δημιουργήθηκε;». Αλλά γράφει την ιστορία με τον τρόπο «που μόνο μια γιαγιά ή μια παραμυθού μπορούσε να την αφηγηθεί». Αναλαμβάνοντας η ίδια τον ρόλο της παραμυθούς, διηγείται την ιστορία του Στρατή και της Λεμονιάς. Όταν ο Στρατής γίνεται 18 χρόνων, οι γονείς του αποφασίζουν πως ήρθε η ώρα να παντρευτεί. Ετοιμάζουν λοιπόν τα πάντα στο αρχοντικό τους για τη μεγάλη γιορτή όπου ο νεαρός Στρατής θα διαλέξει τη γυναίκα του. Πολλά και όμορφα κορίτσια θα περάσουν από μπροστά του, διαλεγμένα ένα-ένα από τη μητριά του, το δικό του βλέμμα όμως θα το αιχμαλωτίσει η Λεμονιά, η ψυχοκόρη. Η μητριά του Στρατή, έξαλλη γι’ αυτόν τον έρωτα, θα προσπαθήσει να τον αποτρέψει με κάθε τρόπο. Θα καταφέρουν οι δύο νέοι να ξεφύγουν από τη φοβερή κατάρα της και να ζήσουν ευτυχισμένοι;
Στο κείμενο αξιοποιούνται από τη Μαρία Σούμπερτ όλα τα τυπικά στοιχεία των παραδοσιακών, λαϊκών παραμυθιών. Η αοριστολογία τόπου και χρόνου, η ονοματοδοσία των ηρώων με βάση κάποια ιδιότητά τους, η ενσωμάτωση βασικών παραδοσιακών μοτίβων όπως η μεταμόρφωση και η απομεταμόρφωση, η ανθρωποποίηση φυσικών στοιχείων, η κινητήρια δύναμη της αγάπης, ο θρίαμβος του καλού ή η επιβράβευση της αφοσίωσης. Αναδεικνύεται η διαχρονικότητα φαινομένων όπως η παιδική εργασία, η αντίληψη για τον γάμο ως προορισμό της γυναίκας, η υποταγή στη μοίρα που η κοινωνική τάξη κάποιου ορίζει. Ανατρέπονται παραδοσιακά μοτίβα, όπως αυτό της μητριάς, που, αν και αντίμαχος του ήρωα, κίνητρό της είναι η αγάπη ( εξάλλου, εκείνη επέλεξε το όνομα Στρατής «για τους δρόμους που θα διαβεί σαν μεγαλώσει»). Αλλά, κυρίως, αναδεικνύεται η σημασία του να αγωνίζεσαι ενάντια σε αυτό που οι άλλοι επιτάσσουν «για το καλό σου».
Ακουαρέλες
Η εικονογράφηση της Πέρσας Ζαχαριά πλαισιώνει την ιστορία με μια παλέτα χρωμάτων που κινούνται στις γήινες αποχρώσεις. Οι ακουαρέλες της, με τις στρογγυλές φόρμες που αποτελούν το προσωπικό της και αναγνωρίσιμο ύφος, με προσέγγιση αφαιρετική, δίνουν τη δυνατότητα στους νεαρούς αναγνώστες να εστιάσουν στις μικρές, πλην καίριες, στιγμές της ιστορίας. Στο βιβλίο για παιδιά, η πλαισίωση με τις εικόνες λειτουργεί ως βιβλίο μέσα στο βιβλίο. Η εικόνα γίνεται η αφορμή για μια εικαστική «ανάγνωση» αλλά και για αισθητική καλλιέργεια, καθώς η εικόνα όπως και το κείμενο είναι φορέας ιδεών. Έτσι ο αναγνώστης γίνεται και θεατής. Μαθαίνει να προσλαμβάνει και να αποκωδικοποιεί λεκτικά και μη λεκτικά μηνύματα, γεγονός καθοριστικής σημασίας την εποχή του «εικονικού πολιτισμού».
«Το μυστικό του δέντρου» είναι ένα βιβλίο που αξίζει να βρει μια θέση στην παιδική βιβλιοθήκη.
INFO
«Το μυστικό του δέντρου»
Συγγραφέας: Μαρία Σούμπερτ
Εικονογράφηση: Πέρσα Ζαχαριά
Εκδόσεις: Διάπλαση
Ηλικία: 6-9
Τιμή: 6,50 ευρώ
