Η Νάνα Παπαδάκη πρωταγωνιστεί στην παράσταση «Νίκη, απόψε στο πάρτι», που ετοιμάζεται να εκκινήσει ξανά (Σάββατο 1 Οκτωβρίου) σε σκηνοθεσία Ρούλας Πατεράκη στο Θέατρο Φούρνος για 10 μόνο παραστάσεις, κάθε Σάββατο και Κυριακή. Το έργο αποτελεί δραματουργική μεταγραφή του πολυπρόσωπου, πρωτότυπου έργου της Νίκης Τριανταφυλλίδη «Πάρτι στο σπίτι της Ελισάβετ Π» για έναν μόνο ρόλο, για ένα μόνο πρόσωπο που, επί σκηνής, επιχειρεί να καταδυθεί στην πολυπλοκότητα του ασυνειδήτου της συγγραφέως. Η παράσταση αγαπήθηκε πολύ από κοινό και κριτικούς και έτσι επαναλαμβάνεται. Όπως έγραψε και ο δικός μας Μανόλης Πολέντας στην ΑΥΓΗ που είδε την παράσταση, «η Ρούλα Πατεράκη προσάρμοσε το έργο για μία ηθοποιό κάνοντας βαθιά διείσδυση στην ψυχή του κεντρικού χαρακτήρα που ερμηνεύει η Νάνα Παπαδάκη. Την εξαιρετική ερμηνεία του ρόλου από τη Νάνα Παπαδάκη πλαισιώνει ένα πλούσιο οπτικοακουστικό περιβάλλον που υπογράφει ο σκηνοθέτης / εικαστικός Αβραάμ Παπαβραμόπουλoς».
Η Νάνα Παπαδάκη μάς μίλησε λίγο πριν τη νέα πρεμιέρα του έργου για αυτό το θεατρικό ταξίδι, και όχι μόνο. Αυτή είναι η Νάνα Παπαδάκη.
Μιλήστε μου για το έργο «Νίκη, απόψε στο πάρτι».
Το πρωτότυπο έργο της Νίκης Τριανταφυλλίδη έχει τίτλο «Πάρτι στο σπίτι της Ελισάβετ Π». Η μεταγραφή της Ρούλας Πατεράκη βαπτίζει το έργο στους κραδασμούς της δικής μας εποχής και το ονομάζει «Νίκη, απόψε στο πάρτι». Εστιάζει στη «Νίκη του ρόδου» -στο κείμενο «Victory of the rose»-, στη Νίκη Τριανταφυλλίδη, δηλαδή, ως θεατρική πρώτη ύλη, στις διαρκείς μεταμορφώσεις και στην ασίγαστη πνευματική της περιέργεια. Πρόκειται για δυνατό υλικό. Άναρχο, βαθύ, ιδιαίτερο. Όσο περνάει ο καιρός, συνειδητοποιώ περισσότερες πτυχές του. Γίνονται σαφέστερα ο κοινωνικός περίγυρος, τα αδιέξοδα των ανθρώπων, όπως αυτά προσλαμβάνονται από έναν ευαίσθητο και εκρηκτικό ψυχισμό. Η πρωταγωνίστρια δεν κάνει μόνο μια ανασκόπηση της εσωτερικής της ζωής, αλλά ψηλαφεί και τα όρια της ανθρώπινης συνείδησης όπως αυτή έχει διαμορφωθεί σε μια συγκεκριμένη εποχή. Μαζί της καταλαβαίνω κι εγώ τα όρια της δικής μας.
Πρόκειται για μια διασκευή. Τι έχει αλλάξει από το αρχικό κείμενο της Νίκης Τριανταφυλλίδη;
Το πρωτότυπο έργο περιλαμβάνει πολλά πρόσωπα και ανοίγεται κατά τόπους σε αποκαλυπτικά και ενορατικά μονολογικά ξεσπάσματα της ηρωίδας. Η εκδοχή της Πατεράκη επιλέγει και οργανώνει αυτό το υλικό με βάση τη δική της προσωπικότητα, σκηνοθετική γραμμή και σφραγίδα. Νομίζω, όμως, ότι το πνεύμα του κειμένου παραμένει σε γενικές γραμμές το ίδιο.
Πώς είναι να σε σκηνοθετεί η Ρούλα Πατεράκη;
Απαιτητικό. Περιπετειώδες. Γόνιμο. Στον πρώτο κύκλο παραστάσεων δουλέψαμε εντατικά μαζί, ακούραστα και παθιασμένα. Σε αυτόν τον κύκλο εμβαθύνω στη διδασκαλία και στις γερές βάσεις που έθεσε.
Η παράσταση αγαπήθηκε πολύ από τους κριτικούς. Έχουν γραφτεί πολύ ωραία λόγια. Σας επηρεάζουν οι κριτικές; Σας βοηθούν;
Ξέρετε, η αγάπη μου είναι το θέατρο λόγου. Τι θέλω να πω με αυτό. Έχω ανάγκη τις λέξεις. Πιστεύω στη δύναμή τους είτε αυτές αρθρώνονται πάνω στη σκηνή από έναν ηθοποιό είτε συγκροτούν το σώμα ενός κριτικού κειμένου. Ένα κριτικό κείμενο, όπου ο συγγραφέας του έχει επιλέξει τις λέξεις προσεκτικά, φανερώνει έναν άνθρωπο που αγωνιά για έναν πλούσιο πνευματικά κόσμο και αυτό με ανακουφίζει υπαρξιακά. Είτε καλή είναι η κριτική είτε κακή. Άλλωστε, υπάρχει τρόπος να γράψεις οτιδήποτε με σεβασμό και αποτελεσματικότητα. Καλή κριτική είναι αυτή που αγαπά το θέατρο. Αν κάποιος δει κάτι καλό και το μοιραστεί γράφοντας όμορφα λόγια, αυτό ζεσταίνει πρωτίστως την καρδιά μου γιατί δείχνει ότι ο πνευματικός μου μόχθος γίνεται ορατός. Όχι μόνο ο θεατρικός, αλλά, μέσα σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες, κυρίως ο ανθρώπινος.
Αν για μια παράσταση υποθετικά δεν ήταν καλές οι κριτικές, πώς πιστεύετε ότι θα σας επηρέαζε;
Με ενδιαφέρει η σύνδεση ενός έργου με τους συνανθρώπους μου. Ανεξάρτητα απ’ την επαγγελματική τους ιδιότητα. Τα μάτια ενός θεατή, άλλωστε, δεν μπορούν να σε ξεγελάσουν και η αλήθεια είναι ότι μπορώ πια και μόνη μου να καταλάβω τα δυνατά και αδύναμα σημεία μιας παράστασης ή μιας ερμηνείας. Ας μην ξεχνάμε, επίσης, ότι το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα επηρεάζεται και από άλλες δυνάμεις. Σε μια συνεργασία συμβαίνει και μια βαθιά ανταλλαγή, σπλαχνική και ασύνειδη, η οποία μπορεί να σταθεί δημιουργική για το καλλιτεχνικό δαιμόνιο κάποιου ή να αποβεί στείρα και παραπλανητική. Πώς να εξηγήσεις αυτές τις υπόγειες διεργασίες; Πώς να παρέμβεις για να τις μετουσιώσεις; Πώς θα τις υπερβείς; Δύσκολα πράγματα. Μαθαίνεις και προχωράς. Άλλωστε, καλή ή κακή κριτική, κάθε μέρα είναι μια άλλη μέρα. Ο κόπος σου είναι εκεί. Κουμάντο κάνει η σκηνή. Κανένας άλλος. Ούτε καν εσύ.
Ζούμε σε μια εποχή που έχουν έρθει πολλά στο φως στον χώρο του θεάτρου και ήδη σε πολλές περιπτώσεις η Δικαιοσύνη έχει αποφανθεί. Τι σας έχει δημιουργήσει όλο αυτό;
Μια απορία. Με πολλά παρακλάδια και βαθιές ρίζες. Πώς είναι δυνατόν να ασχολείται κάποιος με κείμενα, όπως, π.χ., ο «Οιδίποδας», και να μην του περνά απ’ το μυαλό ότι όταν ζητά διακαώς την κάθαρση του θεατρικού χώρου ενδέχεται να ανακαλύψει στο τέλος ότι το μίασμα είναι ο ίδιος; Πώς είναι δυνατόν να νομίζει κανείς ότι θα δρα ατιμώρητος εφ’ όρου ζωής; Πώς είναι δυνατόν να ζει κανείς ανάμεσα σε νέους ανθρώπους και να μην βλέπει πως οι καιροί έχουν αλλάξει; Πώς είναι δυνατόν η Δικαιοσύνη να λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής της κοινωνικής αμορφωσιάς; Πώς είναι δυνατόν να απευθύνονται στο σώμα των ηθοποιών λες και είμαστε άνθρωποι ακαλλιέργητοι και τυχάρπαστοι; Όλα αυτά και πολλά άλλα, που συναντάμε πια όλοι μας στην καθημερινή ζωή, συμβάλλουν, κατά τα γνώμη μου, στην καλλιέργεια ενός γενικότερου κλίματος ανασφάλειας, αυθαιρεσίας, ανισορροπίας, χάους.
Θεωρείτε ότι ξημερώνει μια καλύτερη μέρα για το θέατρο ή όχι;
Το θέατρο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την πορεία της κοινωνίας. Η επιβίωση των εργαζομένων αλλά και των κτηρίων που στεγάζουν τις παραστάσεις εξαρτάται απ’ την ευημερία της χώρας. Βέβαια, αν όλα πάνε κατά διαόλου, εδώ που τα λέμε, τι να την κάνω την παράσταση; Ας ξημερώσει πρώτα μια καλύτερη μέρα για όλους μας, το θέατρο ξέρει πάντα να βρίσκει τον δρόμο του.
Έχετε σκηνοθετήσει και εσείς στο παρελθόν, άρα υπάρχει και αυτό το μικρόβιο μέσα σας. Νιώθετε τόσο σκηνοθέτρια όσο και ηθοποιός;
Ηθοποιός είμαι. Και μέσα απ’ τη λειτουργία του ηθοποιού προσεγγίζω ένα κείμενο, ακόμη κι όταν αναλάβω τη σκηνοθετική ευθύνη. Καμιά φορά νιώθω ότι η ίδια η σκηνή παίζει και σκηνοθετεί. Εγώ απλώς κάνω ό,τι μου λέει. Έχω σκηνοθετήσει Πλάτωνα, Κρίστα Βολφ και Γιάννη Ρίτσο, το «Κάτω απ’ τον ίσκιο του βουνού». Εντελώς διαφορετικά πράγματα, δηλαδή, που, όμως, άσκησαν πάνω μου μια ανεξήγητη έλξη. Ένας λόγος που διάλεξα το κείμενο της Τριανταφυλλίδη ήταν και οι φράσεις του τέλους, που δεν υπάρχουν στη δική μας εκδοχή, όμως νομίζω ότι η ουσία τους διαπερνά την παράσταση. Λέει, λοιπόν, το κείμενο: «θ’ αξιωθείς εκείνου που δε θα καταλάβεις ουδέποτε, αλλά τόσο γνωρίζεις, εκείνου που αρχίζει με λευκό, και κατακλύζει με κυανούν και μετά αιωρείται σε λάμψη. Όχι από ποίηση, αλλά απ’ το ανεξήγητο που έτσι είναι». Κάπως έτσι.
Τρία ποιητικά σας βιβλία κυκλοφορούν εκεί έξω. Ποια είναι η σχέση σας με την ποίηση;
Είναι το καταφύγιό μου όταν οι λέξεις κινδυνεύουν να χάσουν το νόημά τους. Η πυκνότητα και η διαφάνεια της ποίησης με επαναφέρουν στο κέντρο μου. Αγαπάω ξανά τους ανθρώπους και τη ζωή. Υποφέρω απ’ την κακοποίηση των λέξεων. Σαν να χρησιμοποιούμε τις λέξεις όχι για να φέρουμε κάτι στο φως, αλλά για να το θάψουμε πιο βαθιά μες στο σκοτάδι και στην άγνοια. Δεν είναι αυτή η λειτουργία των λέξεων. Ούτε και του ανθρώπου. Η ποίηση με ξεκουράζει και με εκπλήσσει. Και στη χώρα μας έχουμε τόσο καλούς ποιητές και ποιήτριες. Όπως και τόσο καλούς και καλές ηθοποιούς.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Θα κρατήσω τον γυναικείο πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια πολύ ενδιαφέρουσα θεατρική παράσταση που αφορά την ιστορία και τη μουσική των Τσιγγάνων. Και στις αρχές της νέας χρονιάς θα κυκλοφορήσει το τέταρτο ποιητικό βιβλίο μου, η «Αρχέγονη», απ’ τις εκδόσεις Μελάνι.
