Πρόκειται για ένα τρίο από το οποίο, αν βγάλεις ένα από τα μέλη του, παύει να υφίσταται. Ο ήχος τους έχει χτιστεί πάνω στις ιδιοσυγκρασίες τριών φίλων και συνοδοιπόρων στη μουσική, σε μια βαθιά, πολυεπίπεδη σχέση που είναι εν εξελίξει, καθώς ποτέ δεν έχουν πει «το βρήκαμε!».
Ο Σπύρος Μάνεσης, ο Αρίωνας Γυφτάκης και ο Αναστάσης Γούλιαρης είναι σε διαρκή επαφή με το νέο, το φρέσκο. Με το πέρασμα του χρόνου και τη φυσική ωριμότητα ωριμάζουν και σαν μουσικοί, παραμένοντας καλοί φίλοι. Φέτος όμως, κλείνοντας δέκα χρόνια μαζί, οι τρεις Spiral Trio πειραματίστηκαν και συνεργάστηκαν με μουσικούς που έχουν κάποιες σημαντικές συνάφειες και με τους οποίους ήθελαν από καιρό να συνευρεθούν: τον Δημήτρη Τσάκα με το σαξόφωνό του, στο Half Note Jazz Club, ή τον Ανδρέα Πολυζωγόπουλο με την τρομπέτα του. Με τον Ανδρέα, παίζοντας συνθέσεις του τρίο αλλά και του ίδιου, και κάποια jazz standards, ο ήχος τους έγινε ακόμα πιο λυρικός.
Το πρώτο κοινό βήμα
Συναντήθηκαν όταν ο Σπύρος επέστρεψε από τις μουσικές του σπουδές στο Άμστερνταμ, στο Ωδείο Athenaeum το 2011. Ο Αναστάσης και ο Αρίωνας, σαν πιο προχωρημένοι σπουδαστές, εξερευνούσαν τα πιο μοντέρνα παιξίματα στο ύφος του avant garde πιανίστα Paul Bley, του μπασίστα Gary Peacock και του cool ντράμερ Paul Motian. Αυτή η τζαζ ενδιέφερε πολύ τον πιανίστα Σπύρο Μάνεση και του ταίριαζε ιδιοσυγκρασιακά. Στις πρώτες διερευνητικές πρόβες έγινε φανερό ότι ανάμεσά τους θα προέκυπτε κάτι πολύ όμορφο.
Αρχικά, στο ρεπερτόριό τους μπήκαν οι συνθέσεις του Μάνεση από το Spyros Manesis Trio. Ένα πολυεθνικό τζαζ τρίο που κυκλοφόρησε τον ομώνυμο δίσκο στην Πορτoγαλία, με τον Joao Hasselberg στο μπάσο και τον Λεττονό Kaspars Kudeko στα τύμπανα. Στην πορεία, για να διαμορφώσουν τον χαρακτηριστικό ήχο του Spiral Trio, έγιναν πολλές συζητήσεις και τα jazz standards υπήρξαν το καλύτερο όχημα, καθώς -από μόνα τους- επιδέχονται μια πολύπλευρη και πολύμορφη «διαχείριση».
Όμως, περισσότερο από το ρεπερτόριο, τα μέλη του Spiral Trio τα ενδιέφερε το ίδιο το «playing», για τη διαμόρφωση του υπό διερεύνηση ήχου τους. Στα χρόνια που ακολούθησαν, το ενδιαφέρον τους εστιάστηκε στο ύφος και τους «κώδικες» της τζαζ του τρίο. Ενώ, το 2015 πια, άρχισε να ωριμάζει το μουσικό υλικό, που διαμορφώθηκε σε πολλές πρόβες, αλλά και στα άπειρα live τους στο πλαίσιο της συνεχώς ανερχόμενης αθηναϊκής τζαζ σκηνής σε χώρους, σε μουσικούς, αλλά και σε δισκογραφικές κυκλοφορίες.
«Για εμάς είναι μια παιδική χαρά. Παίζουμε και επικοινωνούμε ακριβώς όπως τρία παιδιά!» μας έλεγε κάποτε ο Σπύρος Μάνεσης, εμπνευστής και συνιδρυτής του Spiral Triο. Ένα τρίο στο οποίο οι παραδοσιακοί ρόλοι του σολίστα και του συνοδού δεν είναι απόλυτα διακριτοί. Κάτι που συμβαίνει σχεδόν σε όλα τα μοντέρνα jazz piano trio σαν του Bill Evans, του Paul Bley ή του Keith Jarrett.
Ο πρώτος δίσκος, η πρώτη περιοδεία
Οι ηχογραφήσεις του Spiral Trio άρχισαν το 2016 στο «Artracks» του Γιώργου Πρινιωτάκη. Ο δίσκος κυκλοφόρησε το 2017 από την Ankh Productions του Θάνου Φουργιώτη, λίγο πριν από την πρώτη ευρωπαϊκή περιοδεία τους. Το κλαμπ Clamores της Μαδρίτης ή το Jimmy Glass της Βαλένθια, το Rvbicon στο Santander της βόρειας Ισπανίας, το Hot Club do Portugal, στη Λισσαβώνα, υπήρξαν κάποιοι αλησμόνητοι σταθμοί της.
Οι αντιδράσεις των διοργανωτών και του ιβηρικού κοινού ήταν πολύ θερμές. Ήδη, επιστρέφοντας, ήταν κλεισμένες ημερομηνίες της επόμενης περιοδείας. Όταν όμως βγάζεις ένα δίσκο, είναι σαν να μπαίνει μια άνω τελεία. Έχεις κάνει έναν κύκλο, έχεις αποτυπώσει τη δουλειά μιας περιόδου, έχεις ακούσει τι έχεις κάνει. Και από τότε στ' αυτιά σου προκύπτει το «επόμενο βήμα». Και όσο αυτό αναδύεται αβίαστα, το επόμενο βήμα πρέπει, αναπόφευκτα, να είναι μπροστά.
Μια εξερεύνηση σε πολλά επεισόδια
Μετά από μία ακόμα πιο μεγάλη κι ακόμα καλύτερα οργανωμένη περιοδεία σε περισσότερες πόλεις της Ιβηρικής χερσονήσου, άρχισε να σμιλεύεται το υλικό για τον επόμενο δίσκο. Αυτή τη φορά με τα originals, τις πρωτότυπες συνθέσεις των τριών Spirals που ηχογραφήθηκαν πολλές φορές μέχρι να προκύψει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Τελικά, όλα έγιναν μέσα σε μία ημέρα. Η ηχογράφησή τους κράτησε μόνο έξι ώρες και όλα τότε έτρεχαν σαν νεράκι!
«Υπάρχουν πολλές συνιστώσες για βγει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αφορούν το κέφι και τη συγκέντρωσή μας» σχολιάζει ο Αναστάσης. «Όσο πιο ώριμη είναι η μουσική μέσα στον κάθε μουσικό, αλλά και στο γκρουπ συνολικά, τόσο πιο εύκολο είναι να έρθει η συγκέντρωση, το κέφι» λέει ο Σπύρος Μάνεσης και συμπληρώνει: «Ηχογραφώντας, ήμασταν ακριβώς σε αυτήν την κατάσταση».
Το «Broken Blue» τούς ταίριαζε σαν τίτλος γιατί συχνά χαρακτηρίζει το ίδιο το παίξιμό τους (“broken time”). Και το «Blue», είναι μια απόχρωση της τζαζ που χαρακτηρίζει ένα δίσκο που δεν είναι με τίποτα «θλιμμένος». Τα κομμάτια που τον απαρτίζουν είναι διαφορετικά επεισόδια μιας μοντέρνας τζαζ προσέγγισης. Κάποιες φορές είναι κατακερματισμένη, κάποιες άλλες αφαιρετική κι άλλες ιμπρεσιονιστική, «γωνιώδης» και επιθετική. Και οι τρεις στην καλύτερή τους φόρμα.
Διεθνής κολεκτίβα μουσικών
Το άλμπουμ ολοκληρώθηκε τεχνικά και στάλθηκε στην Odradek Records. Πρόκειται για μη κερδοσκοπική εταιρεία, μια «κολεκτίβα μουσικών» με έδρα τη βόρεια Αμερική, αλλά δραστήρια κυρίως στην Ευρώπη. Η Odradek αποτελεί την υλοποίηση ενός οράματος του John Anderson και το ιδιαίτερο της εταιρείας του είναι ότι -για τις κυκλοφορίες της- αποφασίζει και επιλέγει υπεύθυνα το «σώμα» όλων των μουσικών οι οποίοι ηχογραφούν σε αυτήν.
Όταν φτάνει στο μέιλ ένα μουσικό demo -προς αξιολόγηση- οι «εκλέκτορες» μουσικοί δεν γνωρίζουν ούτε καν την ταυτότητα του αποστολέα-δημιουργού του. Το κριτήριο είναι αποκλειστικά μουσικό. Και αυτό έχει ιδιαίτερη αξία στη σημερινή εποχή των followers και των «likes».
Το πιο μεγάλο κομπλιμέντο για τους τρεις του Spiral Trio έφτασε όταν ένας Περουβιανός ντράμερ, μόνιμος κάτοικος Ισπανίας, άκουσε το «Broken Blue», χωρίς όμως να γνωρίζει την ταυτότητά τους. Αμέσως αναγνώρισε τον ήχο και το ύφος αυτού του, ανώνυμου γι’ αυτόν, τρίο. Τους είχε μόνο συναντήσει κάποιο βράδυ σε μία συναυλία τους στη Γρανάδα!
Συνθέσεις με ταυτότητα
Σε μία από αυτές τις εμφανίσεις, στο τζαζ μπαρ Rvbicon του Santander, ο Σπύρος Μάνεσης γνώρισε τον Marcos Gonzalez, ιδιοκτήτη και εμπνευστή του. Το περιβάλλον, το vibe του χώρου, ο εσωτερικός παλμός του, αντανακλώνται στον τρόπο που παίζουν τα μέλη του Spiral Trio όταν βρίσκονται εκεί. Με το πρώτο κομμάτι τού «Broken Blue» δίσκου τους, το Rubicon θυμάται και τιμά τον άνθρωπο που το έστησε με τόσο μεράκι. Πρόκειται για μια λυρική σύνθεση με ελαστικό ρυθμό και άρωμα νοσταλγικό, στα απαλά βήματα μιας μελωδικής τζαζ μπαλάντας.
Έντονα ρυθμικό το «Hig» -δεύτερο κομμάτι του «Broken Blue»- ανήκει στον drummer boy Αναστάση Γούλιαρη και χαρακτηρίζεται από εξωστρέφεια, τη νευρώδη φρασεολογία και την ηχοχρωματική αρμονία του. «Η έμπνευσή του ήταν σε latin ρυθμό, αλλά η αρμονία του τού έδωσε έναν εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα και κατεύθυνση» σχολιάζει ο συνθέτης του.
Σύνθεση του Βενιαμίν του τρίο, του κοντραμπασίστα Αρίωνα Γυφτάκη με τις απίστευτες ερμηνευτικές ικανότητες, το «Blue Flower» εξερευνά το «σπασμένο» (broken) παίξιμο, μέσα σ’ ένα modal κι έντονα ρυθμικό αρμονικό περιβάλλον. Το «Portrait in Yellow» του Αναστάση Γούλιαρη που κλείνει το «Broken Blue» είναι μια ιμπρεσιονιστική μπαλάντα -σε ελεύθερο χρόνο- όπου κυριαρχεί μια ατμόσφαιρα αναπόλησης στιγμών από το παρελθόν και μια εσωστρέφεια που χαρακτηρίζει το αρμονικό του περιβάλλον. Τα soli από το μπάσο και το πιάνο γίνονται ταυτόχρονα, ενώ τα τύμπανα συνεισφέρουν σε έναν ελαστικό «παλμό.
Και τέλος, «Broken Blue», ένα ακραία «σπασμένο» γωνιώδες blues, με πυκνή φρασεολογία, που έδωσε τον τίτλο στον δίσκο. Πρόκειται για μια σύνθεση του Σπύρου Μάνεση που γράφηκε πριν από αρκετά χρόνια, αλλά βρήκε την ταυτότητά της μέσα από τον τρόπο που παίζουν διαδραστικά οι τρεις του Spiral Trio.
Στα όνειρά τους είναι η μουσική τους. Και αυτή να ταξιδεύει όσο πιο μακριά γίνεται, για να μπορέσουν να συνεχίσουν να την καλλιεργούν όλο και πιο βαθιά. Η παραγωγή του cd «Broken Blue» στηρίχθηκε -σε σημαντικό βαθμό- στην απόλυτα επιτυχημένη καμπάνια του crowd funding, που έγινε αρχές του 2022. Η ανταπόκριση του κόσμου ήταν συγκινητική και ιδιαίτερα ενισχυτική.
«Ό,τι αγαπάμε να ακούμε βρίσκεται εδώ: θέματα που θυμάσαι εύκολα, μια αποτελεσματική τριγωνική ροή, εμπνευσμένος αυτοσχεδιασμός και σόλο που δεν χορταίνεις - ειδική μνεία στον μπασίστα Αρίωνα Γυφτάκη. Μελαγχολική εδώ, πληθωρική εκεί, πάνω σε πολύ καθαρές και πυκνές γραμμές, η μουσική αναπτύσσεται, όχι χωρίς δεξιοτεχνία, δημιουργώντας ρυθμικές και αρμονικές εκπλήξεις, χωρίς όμως να χάνει τον στόχο της: την ευχαρίστηση του ακροατή» έγραφε πρόσφατα -ανάμεσα σε άλλες διθυραμβικές κριτικές- ο Yves Dorison του Culturejazz.gr. «Το τρίο υπάρχει εδώ και δέκα χρόνια και το λιγότερο που μπορεί να πει κανείς είναι ότι επιδεικνύει μια ομοιογένεια που αγγίζει τα όρια της τηλεπάθειας. Πώς λέμε 'well done' στα ελληνικά;».
Επερχόμενες εμφανίσεις
Οι ιβηρικές περιοδείες του Spiral Trio θα συνεχιστούν, υγείας των μελών του -και κορωνοϊού επιτρέποντος. Απολαμβάνοντας το ελληνικό καλοκαίρι, στις 20 Αυγούστου οι Spirals θα εμφανιστούν στο Διεθνές Φεστιβάλ της Αίγινας, την πολύτιμη διοργάνωση της Ντόρας Μπακοπούλου και των συνεργατών της, και στις 26 του ίδιου μήνα του 2022 στο Φεστιβάλ «Διαδρομές», στη Μάρπησσα της Πάρου. Και έπεται η συνέχεια...
Επιμέλεια: Μαρώ Καβαλιέρου
