Η επιχειρούμενη συρρίκνωση και, κυρίως, αλλαγή της φυσιογνωμίας του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης από τη διοίκηση της ΕΤΕ, με αποκορύφωμα την καρατόμηση του επί δεκαετίες διευθυντή του Διονύση Καψάλη, συνεχίζεται αμείωτη. Τώρα ήρθε η σειρά του Εργαστηρίου Επιμέλειας Εκδόσεων του ΜΙΕΤ να γράψει τους τίτλους τέλους μιας σημαντικής παρουσίας 18 χρόνων.
Το Εργαστήρι παύει πλέον να λειτουργεί, παρότι υπήρξε τροφοδότης άξιων επαγγελματιών στην αλυσίδα της παραγωγής του βιβλίου στη χώρα μας και είναι μοναδικό στο είδος του, καθώς η ένταξη στον διετή κύκλο φοίτησης γινόταν ύστερα από σκληρές εξετάσεις, αλλά και δέσμευση για την παρακολούθησή του δύο φορές την εβδομάδα.
Χωρίς δίδακτρα, αλλά με παροχή υψηλού επιπέδου γνώσης και τεχνογνωσίας σε έναν απαιτητικό χώρο όπως αυτός του βιβλίου, και κυρίως του βιβλίου που συνδυάζει την τέχνη του γραπτού λόγου και τον σεβασμό στην έντυπη μορφή του, λειτούργησε ως κιβωτός για την επιμέλεια ενός κειμένου καταδεικνύοντας και τη σημασία της.
Η λειτουργία του, εξάλλου, δεν ήταν παρά μία από τις ψηφίδες που στοιχειοθετούσαν ανελλιπώς, από τα χρόνια του αείμνηστου Εμμανουήλ Κάσδαγλη, πρώτου διευθυντή του ΜΙΕΤ, την πνευματική φυσιογνωμία του Ιδρύματος, αλλά και του τρόπου που κάποτε το ίδιο το τραπεζικό σύστημα αντιλαμβανόταν την ταυτότητά του.
Επιστολή διαμαρτυρίας αποφοίτων
Αυτό άλλωστε επισημαίνουν σε όλους τους τόνους οι 71 απόφοιτοι του Εργαστηρίου στο κείμενο που συνυπογράφουν διαμαρτυρόμενοι για την παύση του, αλλά και για την "απαξίωση του εκδοτικού τμήματος του ΜΙΕΤ εν γένει".
"Η κατά πολλούς προσχηματική οικονομική εξυγίανση του ΜΙΕΤ στοχεύει ακριβώς στη συνολική υποβάθμιση του έργου του. Πλήττεται αφενός ο μορφωτικός χαρακτήρας ενός Ιδρύματος που καλλιεργεί ελεύθερους ανθρώπους και ολοκληρωμένους επαγγελματίες, προς όφελος όσων προωθούν την πειθήνια, ανειδίκευτη και ελαστική εργασία, και αφετέρου η εκδοτική πολιτική του, που προάγει το βιβλίο ως κοινωνικό αγαθό, σε αντίθεση με τις εμπορευματικές επιταγές του κεφαλαίου" σημειώνουν αναδεικνύοντας την καρδιά του προβλήματος που παρακολουθούμε να ξεδιπλώνεται ανάγλυφα εδώ και έναν χρόνο.
Οι πρώτες αντιδράσεις έναν χρόνο πριν
Τα πρώτα σύννεφα πάνω από το ΜΙΕΤ εμφανίστηκαν με την παραίτηση σύσσωμου του Διοικητικού Συμβουλίου, τον Οκτώβριο του 2020, που διέβλεψε την αλλαγή πορείας στο Ίδρυμα και ουσιαστικά την επιχειρούμενη καταστρατήγηση του καταστατικού του.
Ο Εμμανουήλ Κάσδαγλης, για να οχυρώσει τον πνευματικό χαρακτήρα του ΜΙΕΤ, είχε φροντίσει να κατοχυρώσει την αυτοτέλεια ορίζοντας ότι η σύνθεση του εκάστοτε Δ.Σ. ανανεώνεται από τα ίδια τα μέλη του. Ο πνευματικός κόσμος και οι απλοί πολίτες που τότε είχαν αντιδράσει έντονα ευλόγως αναρωτιούνταν αν πίσω από την κρίση που είχε ξεσπάσει κρυβόταν επιθυμία της νυν διοίκησης της ΕΤΕ να διορίζει ατύπως το μισό Δ.Σ. του ΜΙΕΤ, άνευ κριτηρίων.
Είχε αρχίσει ήδη τότε να παρατηρείται ο περιορισμός στο εκδοτικό πρόγραμμα του Ιδρύματος, ενώ παράλληλα πλήθαιναν οι βολές, μια άδικη και ανοίκεια επίθεση, στο πρόσωπο του τότε διευθυντή Διονύση Καψάλη, αλλά και δημοσιεύματα για αλλαγές που πρέπει να οδηγήσουν το ίδρυμα στον δρόμο του "εκσυγχρονισμού", της "εξυγίανσης" και της "προόδου".
"Το ΜΙΕΤ πρέπει να παραμείνει ενεργός εκδοτικός χώρος και τα μορφωτικά του προγράμματα να συνεχιστούν στο ακέραιο, σύμφωνα με το πνεύμα των ιστορικών οραματιστών, των δημιουργών του, των εργαζομένων και των συνεργατών του που υπηρέτησαν πιστά τους σκοπούς του από την ίδρυσή του, το 1966, μέχρι την κήρυξη της δικτατορίας, και από την αποκατάσταση της δημοκρατίας έως σήμερα" επισημαίνουν τώρα οι 71 απόφοιτοι του Εργαστηρίου Επιμελητών συμπληρώνοντας ότι "δεν πρέπει να αφήσουμε να σιγήσει το ΜΙΕΤ με το να καταργούνται μία - μία οι δράσεις του ώσπου να μην μείνει καμία".
Με το κείμενό τους πληροφορούν επίσης τη νέα συνθήκη στο Ίδρυμα. "Το ΜΙΕΤ τελεί υπό μεταβατική διεύθυνση και, σύμφωνα με την ανακοίνωση που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του, 'η μεταβατική διευθύντρια κ. Λούβη δεν μπορεί να πάρει αποφάσεις που θα δεσμεύουν το Ίδρυμα για τα επόμενα δύο χρόνια'" αναφέρουν χαρακτηριστικά υπογραμμίζοντας ουσιαστικά τις ευσύνοπτες εξηγήσεις για τον τρόπο με τον οποίο διαγράφεται μια λειτουργία 18 χρόνων.
Κραυγή αγωνίας και σήμα κινδύνου για την ίδια τη φυσιογνωμία πλέον του ΜΙΕΤ, αλλά και για τα αποτελέσματα της παύσης λειτουργίας του Εργαστηρίου Επιμέλειας Εκδόσεων, το κείμενο των 71 μιλάει με σαφήνεια. "Η παύση του Εργαστηρίου είναι μέρος της συρρίκνωσης του Εκδοτικού Τμήματος του Ιδρύματος" επισημαίνουν, και παράλληλα εξηγούν ότι "σταματώντας αφήνει χωρίς αντιπρόταση τον χώρο της εκπαίδευσής μας, προς όφελος της σεμιναριακής, επί πληρωμή και χωρίς άλλα κριτήρια κατάρτισης διορθωτών".
Μια παρακαταθήκη πλούσια σε εκδόσεις
Ποιος εξάλλου δεν γνωρίζει τις εκδοτικές παρακαταθήκες του ΜΙΕΤ, με τις περισσότερες από 500 εκδόσεις και τα βιβλία αναφοράς τόσο στο εκπαιδευτικό όσο και στο ευρύτερο βιβλιοφιλικό πεδίο, καθώς και τα βιβλιογραφικά κενά που κάλυπτε συστηματικά;
"Οι εκδόσεις του ΜΙΕΤ αποτελούν πρότυπο για την εγχώρια εκδοτική παραγωγή. Με την απαξίωσή τους χάνεται ένας ολόκληρος τρόπος δουλειάς και φροντίδας του βιβλίου" σημειώνουν οι 71 υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα τη συμβολή των δύο διδασκουσών και υπεύθυνων εκδόσεων του ΜΙΕΤ, της Αντιγόνης Φιλιπποπούλου και της Κωστούλας Σκλαβενίτη.
Ένα τέλος εποχής επιχειρείται ουσιαστικά στο ΜΙΕΤ. Μιας εποχής που η εγγραματοσύνη και η πνευματικότητα ήταν ταυτοτικό συστατικό, ακόμα και ως άλλοθι στον άτεγκτο κόσμο των τραπεζών.
Αναλυτικά η επιστολή των φοιτητών
Φέτος το Εργαστήρι Επιμέλειας Εκδόσεων του ΜΙΕΤ δεν θα γίνει, έπειτα από 18 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας. Το ΜΙΕΤ τελεί υπό μεταβατική διεύθυνση και, σύμφωνα με την ανακοίνωση που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του, «η Μεταβατική Διευθύντρια κ. Λούβη δεν μπορεί να πάρει αποφάσεις που θα δεσμεύουν το Ίδρυμα για τα επόμενα δύο χρόνια»!
Το Εργαστήρι του ΜΙΕΤ για επιμελητές εκδόσεων είναι μοναδικό στο είδος του: Γίνεται με σκληρές εξετάσεις και χωρίς δίδακτρα, δηλαδή αξιοκρατικά και δωρεάν. Απαιτεί τη δέσμευση της παρακολούθησής του δύο φορές την εβδομάδα επί δύο χρόνια. Ως απόφοιτοί του μάθαμε να συνεργαζόμαστε με όλους τους επαγγελματίες της παραγωγής του βιβλίου (εκδότες, στοιχειοθέτες, τυπογράφους, βιβλιοδέτες) και διδαχθήκαμε την επιμέλεια του βιβλίου ως πράξη φροντίδας και συνεργασίας.
Το Εργαστήρι στηριζόταν ως τώρα στις δύο διδάσκουσες, την Αντιγόνη Φιλιπποπούλου και την Κωστούλα Σκλαβενίτη, υπεύθυνες εκδόσεων του ΜΙΕΤ, και λειτουργούσε χάρη στην ανιδιοτελή αφοσίωσή τους. Ήταν μια όαση για την κατάρτιση όσων το παρακολουθήσαμε, είτε ασχοληθήκαμε επαγγελματικά με την επιμέλεια εκδόσεων είτε όχι. Η μαθητεία σε αυτό ήταν μια μαθητεία αριστείας. Από τις τάξεις μας εφοδιάστηκαν πολλαπλώς διάφοροι εκδοτικοί οίκοι και η αποφοίτησή μας από αυτό αποτελούσε εγγύηση για την ποιότητά μας ως επαγγελματιών. Σταματώντας, αφήνει χωρίς αντιπρόταση το χώρο της εκπαίδευσής μας, προς όφελος μιας σεμιναριακής, επί πληρωμή και χωρίς άλλα κριτήρια, κατάρτισης διορθωτών.
Η παύση του είναι μέρος της συρρίκνωσης του Εκδοτικού Τμήματος του Ιδρύματος. Η πλούσια και μακρόχρονη δραστηριότητά του αποδεικνύεται από την αδιαμφισβήτητη ποιότητα των πλέον των 500 εκδόσεών του, οι οποίες καλύπτουν «κυρίως διδακτικές ανάγκες των πανεπιστημίων, αλλά και ευρύτερα βιβλιογραφικά κενά», καθώς και «έργα που, λόγω κόστους ή άλλων ειδικών αναγκών, δεν είναι δυνατόν να τα αναλάβουν οι εμπορικοί εκδοτικοί οίκοι», όπως πληροφορεί η ιστοσελίδα του. Οι εκδόσεις του ΜΙΕΤ αποτελούν πρότυπο για την εγχώρια εκδοτική παραγωγή. Με την απαξίωσή τους χάνεται ένας ολόκληρος τρόπος δουλειάς και φροντίδας του βιβλίου.
Η κατά πολλούς προσχηματική οικονομική εξυγίανση του ΜΙΕΤ στοχεύει ακριβώς στη συνολική υποβάθμιση του έργου του. Πλήττεται αφενός ο μορφωτικός χαρακτήρας ενός Ιδρύματος που καλλιεργεί ελεύθερους ανθρώπους και ολοκληρωμένους επαγγελματίες, προς όφελος όσων προωθούν την πειθήνια, ανειδίκευτη και ελαστική εργασία, και αφετέρου η εκδοτική πολιτική του, που προάγει το βιβλίο ως κοινωνικό αγαθό, σε αντίθεση με τις εμπορευματικές επιταγές του κεφαλαίου.
Το ΜΙΕΤ πρέπει να παραμείνει ενεργός εκδοτικός χώρος και τα μορφωτικά του προγράμματα να συνεχιστούν στο ακέραιο, σύμφωνα με το πνεύμα των ιστορικών οραματιστών, των δημιουργών του, των εργαζομένων και των συνεργατών του που υπηρέτησαν πιστά τους σκοπούς του από την ίδρυσή του το 1966 μέχρι την κήρυξη της δικτατορίας και από την αποκατάσταση της δημοκρατίας έως σήμερα.
Οι εκδόσεις και οι εκδηλώσεις που συνεχίζονται τώρα είναι μόνο λίγες σε σύγκριση με όσες προβλέπονταν από την προηγούμενη διεύθυνσή του, και σε λίγο θα σταματήσουν και αυτές. Δεν πρέπει να αφήσουμε να σιγήσει το ΜΙΕΤ με το να καταργούνται μία μία οι δράσεις του, ώσπου να μη μείνει καμία.
Ως απόφοιτοι και απόφοιτες του Εργαστηρίου Επιμέλειας Εκδόσεων του ΜΙΕΤ, διαμαρτυρόμαστε για την παύση του και για την απαξίωση του Εκδοτικού Τμήματος και του ΜΙΕΤ εν γένει. Είναι χρέος μας να τα υπερασπιστούμε, για την προσφορά τους προς εμάς και προς το σύνολο.
Να σταματήσει η διάλυση του ΜΙΕΤ τώρα!
Απόφοιτοι και απόφοιτες του Εργαστηρίου Επιμέλειας Εκδόσεων του ΜΙΕΤ
Το κείμενο υπογράφουν:
Αναστασία Αθηναίου
Νίκος Αναστασόπουλος
Βέρα Ανδριοπούλου
Βασιλική Αντωνάκη
Γιώργος Αποσκίτης
Γιώργος Αρμένης
Γιώργος Αρχοντής
Πάνος Αστίθας
Ματίνα Βασιλείου
Μαρία Βόσικα
Σταλίνα Βουτσινά
Μαρία Γαργαρώνη
Πάνος Γιαλελής
Κατερίνα Γιανναδάκη
Αναστασία Γιώγου
Κατερίνα Γούλα
Ευαγγελία Δάλκου
Ασπασία Δασσά
Κατερίνα Ευσταθίου
Αλκιβιάδης Ζαλαβράς
Βασιλειάνα Ζηκίδη
Κατερίνα Ζώη
Νίκος Θεοδωρόπουλος
Μαρία Καμπίτση
Δημήτρης Καραδήμας
Ράνια Καραχάλιου
Ξανθούλα Κασιούμη
Βίκυ Κατσαρού
Χριστόφορος Κοντονικολής
Βασίλης Κοντόπουλος
Μαρία Κούτσιανου
Κλεοπάτρα Κυρτάτα
Κατερίνα Λαμπρινού
Μαριάννα Λιανού
Ιωάννα Μεϊτάνη
Δήμητρα Μεσσήνη
Ελένη Μιχαλοπούλου
Ιωάννα Μουτάφη
Γιάννης Μπαλαμπανίδης
Αναστασία Μπάλιου
Δημήτρης Μπεκιάρης
Αντρέας Μπικουβαράκης
Σοφία Μπουγά
Φίλια Μπουγιούκου
Ελένη Μπούρου
Παναγιώτης Πάντος
Ελίνα Πάντου-Κίκκου
Αγγελική Παπαδοπούλου
Έλενα Παπαδοπούλου
Δήμητρα-Ειρήνη Παπανικολάου
Δήμητρα Παπασταύρου
Ελευθερία Παπουτσάκη
Άννα Πλατάκη
Δημήτρης Ποσάντζης
Κατερίνα Πραβή
Βάλλια Ράπτη
Γιώτα Σαλτάρη
Γιούλικα Σαμαρά
Γιώργος Σαμουρέλης
Ιουλία Σκουνάκη
Αναστασία Σούλιου
Πέτρος-Ιωσήφ Στανγκανέλλης
Δημήτρης Στεμπίλης
Άννα Στρούλια
Βασιλική Σχίζα
Ελένη Τάκου
Κωνσταντίνα Τσιάγκα
Ισμήνη Τσοχαλή
Ζωή Τσώκου
Mariano Villegas
Χαρά Φασούλη
Δημήτρης Χατζηχαραλάμπους
