Υπάρχει ένας καιρός που ο έρωτας αρχίζει και ένας καιρός που ο έρωτας τελειώνει» γράφει σε ένα υπέροχο ποίημα του ο Νάσος Βαγενάς, φράση με την οποία διαφωνεί ρητά ο Γάλλος φιλόσοφος Αλέν Μπαντιού. Στο έργο του «Εγκώμιο για τον έρωτα» ο Μπαντιού διατυπώνει με θάρρος και επιχειρήματα την πεποίθησή του ότι ο έρωτας (μπορεί να) είναι ένα συναίσθημα με αρχή, αλλά δίχως τέλος.
Συνοψίζοντας τα βασικά στοιχεία του έρωτα στα κομβικά σημεία της συνάντησης, της δήλωσης και της πιστότητας, καταφέρνει να ανακουφίσει τη μόνιμη ανησυχία των ερωτευμένων για το αν η αγάπη τους μπορεί «να κρατήσει για πάντα». Για να μας πείσει, μεταθέτει το κέντρο βάρους από το τυχαίο συμβάν της συνάντησης στην έννοια μιας αέναης εργώδους διαδικασίας, η οποία, κατά τη γνώμη του, είναι ο έρωτας.
Το να αποπειραθεί κανείς να εξηγήσει τον έρωτα συνίσταται, αναπόφευκτα, σε μια προσπάθεια αποκωδικοποίησης ενός καθολικού συναισθήματος μέσω μιας διαμεσολαβημένης, προσωπικής εμπειρίας· είναι, ωστόσο, ακριβώς αυτό το στοιχείο, το εγγενές στο ερωτικό συναίσθημα, που επιτρέπει μια τέτοια προσέγγιση. Για τον Μπαντιού ο έρωτας αποτελεί μια μετακίνηση από την ατομική βίωση του κόσμου σε μια διαφορετική ματιά και εμπειρία μέσω του Δύο· είναι «ο ελάχιστος κουμμουνισμός», η πραγμάτωση του a nation of two.
Ο παραδεδομένος τρόπος πρόσβασης σε μια καθολική εμπειρία (σε ένα συναίσθημα, σε ένα κίνημα, σε μια ιδέα) αφορμάται από την ταυτότητα και καθίσταται δυνατός μέσα από το αίσθημα του ανήκειν· αναγνωρίζουμε και ταυτιζόμαστε με ό,τι αισθανόμαστε οικείο, δικό μας και μέσω αυτού εμπλουτίζουμε περαιτέρω το εγώ. Μέχρι να ερωτευτούμε, η βίωση και η συνειδητότητα του κόσμου είναι μια ατομική διαδρομή, μπολιασμένη από το μεγάλωμα, τις προσλαμβάνουσες και τις (έστω και διαδραστικές) ατομικές εμπειρίες μας.
Για τον Μπαντιού ο έρωτας, λόγω της έντασής του, είναι ο πιο ισχυρός τρόπος ρήξης αυτής της ατομικής διαδρομής. Σε αντίθεση με την επικράτεια της ταυτότητας, ο έρωτας επιτελεί μια καινοτόμο πράξη: καθιστά προσβάσιμη την ύψιστη καθολική εμπειρία, το ερωτικό συναίσθημα, μέσω μιας διαφοράς.
Η έννοια της διαφοράς είναι η κατασκευή ενός μοναδικού Υποκείμενου, του ερωτικού, που μέσω του Δύο κατασκευάζει τη δική του αλήθεια· η διαφορά είναι εφικτή μόνο μέσα από τη σύμπτωση ή την έκ-πτωση και τελικά τη μετακίνηση και το αμάλγαμα δύο προηγουμένως διαφορετικών ταυτοτήτων. Βιώνουμε απόλυτα κάτι μαζί με κάποιον, συμ-βιώνουμε μόνο αν καταφέρουμε να διαφοροποιηθούμε αρκετά από το δικό μας εγώ.
Για τη διατήρηση της διαφοράς και του έρωτα δεν μπορούμε να καταφύγουμε σε έτοιμες λύσεις. Υπάρχει, όμως, η διαρκής ανατροφοδότηση και επανεφεύρεση των σημείων που τον απαρτίζουν· των σημείων του ταξιδιού, της απόλαυσης, της χαράς και του πόνου, της ανίας και της ευτυχίας, τα οποία διανύοντας και διατρέχοντας και επανεπινοώντας με πίστη φωτίζουν τον δρόμο για μια αέναη επιστροφή στο αγαπημένο πρόσωπο του εραστή.
Ιnfo
Aλέν Μπαντιού
Εγκώμιο για τον έρωτα»
Μετάφραση: Φ. Σιατίτσας, Δ. Βεργέτης
Εκδόσεις Πατάκη
Σελ.: 136
Τιμή: 10 ευρώ
