Χωρίς καμιά μέριμνα για την προστασία των δύο τεράστιας σημασίας έργων (το "Γυναικείο Κεφάλι" του Πάμπλο Πικάσο και το "Ανεμόμυλος Στάμερ" του Πητ Μοντριάν), οι υπουργοί Προστασίας του Πολίτη και Πολιτισμού οργάνωσαν το επικοινωνιακό σόου για την ανεύρεσή τους. Με τη διαφορά ότι και αυτή η φιέστα, την ώρα που η δημοτικότητα των δύο υπουργών βρίσκεται στο ναδίρ, γύρισε μπούμερανγκ προκαλώντας και τον διεθνή διασυρμό της χώρας.
Δύο τηλεοπτικά πλάνα, παρμένα από τη δημόσια τηλεόραση, τα οποία πρόβαλε μόνο το Μega προχθές το βράδυ, στάθηκαν αρκετά για να καταρρεύσει το σόου των υπουργών μαζί με την αξιοπιστία και την ικανότητά τους να διαχειριστούν με τον στοιχειώδη σεβασμό δύο πολύτιμα έργα πολιτιστικής κληρονομιάς.
Έκπληκτοι παρακολουθούσαμε από τους τηλεοπτικούς δέκτες τι συνέβη λίγο πριν ξεκινήσει η προχθεσινή συνέντευξη Τύπου των δύο υπουργών. Στην προσπάθεια να τοποθετηθούν όρθια τα δύο έργα, για τα κατάλληλα πλάνα, ο πίνακας του Πικάσο έπεσε από το σημείο όπου προσπαθούσε να τον στήσει ο αστυνομικός. Με γυμνά χέρια, χωρίς ίχνος προστασίας για τόσο σημαντικό έργο, ο αστυνομικός τον τοποθέτησε ξανά στη θέση του. Έτσι απλά.
Αποκρουστική εικόνα. Αλγεινή εντύπωση. Ανάρμοστη για έργα πολιτιστικής κληρονομιάς προχειρότητα. Άλλωστε, μπροστά στο επικοινωνιακό σόου, τι είναι ένας Πικάσο; Κι όχι οποιοδήποτε έργο του κορυφαίου ζωγράφου, αλλά το «Γυναικείο κεφάλι», διαστάσεων 56×40 εκατ., το οποίο φιλοτέχνησε το 1939 αποτυπώνοντας τη μούσα του, φωτογράφο Ντόρα Μάαρ, και δέκα χρόνια αργότερα, το 1949, στα τέλη του Εμφυλίου, ο ίδιος δώρισε στους Έλληνες πολίτες για την αντίστασή τους στη γερμανική Κατοχή.
Στο πίσω μέρος του πίνακα υπάρχει μάλιστα χειρόγραφη αφιέρωσή του: "Για τον ελληνικό λαό, Φόρος Τιμής από τον Πικάσο" (Pour le Peuple Grec, Hommage de Picasso). Ο ρηξικέλευθος, πρωτοπόρος ζωγράφος που καθόρισε τη μοντέρνα τέχνη, δημιουργός κορυφαίων έργων, μεταξύ των οποίων η εμβληματική «Γκουέρνικα», ήταν άλλωστε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος, στο οποίο παρέμεινε έως το τέλος της ζωής του, δηλώνοντας ευθαρσώς ότι "η προσχώρησή μου στο Κομμουνιστικό Κόμμα είναι λογική συνέπεια όλης της ζωής μου".
Τσίπρας: Αβάσταχτος ερασιτεχνισμός
Εύλογα δηκτικό το σχόλιο του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. Αλέξη Τσίπρα: "48 χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Πικάσο κατάφερε να φιλοτεχνήσει το καλύτερο πορτρέτο του κ. Χρυσοχοΐδη και του αβάσταχτου ερασιτεχνισμού της κυβέρνησης των 'αρίστων'" σχολίασε στο Τwiter.
Έντονη και η αντίδραση της τμηματάρχη Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. Σίας Αναγνωστοπούλου και σαφή τα ερωτήματα που διατυπώνει:
"Πιστοποιήθηκε η γνησιότητά τους; Συντηρήθηκαν από ειδικούς; Υπήρχαν υπάλληλοι συντηρητές έργων τέχνης του ΥΠΠΟ κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου για να διασφαλίσουν την ακεραιότητα του πίνακα από ενδεχόμενο ατύχημα; Τι σημαίνει η δήλωση 'οι πίνακες ήταν σε καλή κατάσταση'; Θα συνεχιστούν οι έρευνες για τον τρίτο πίνακα που καταστράφηκε; Ένα σχέδιο που αποδίδεται στον Ιταλό Γκουλιέλμο Κάτσια;" αναφέρει σε ανακοίνωσή της.
Ντένης Ζαχαρόπουλος: Κωμικοτραγωδία
Προβληματισμένη, όμως, είναι και η εικαστική κοινότητα. "Πέρα από την τεράστια χαρά που βρέθηκαν αυτά τα αριστουργήματα, αποτελεί ύβρη η κωμικοτραγωδία της συνέντευξης Τύπου που επακολούθησε" δηλώνει στην ΑΥΓΗ ο ιστορικός τέχνης Ντένης Ζαχαρόπουλος.
"Μείναμε με τη βαθιά αίσθηση ότι απαξιώνονται ακόμη μια φορά η πολιτιστική κληρονομιά, το επιστημονικό ήθος, η δημόσια ευθύνη και ο ρόλος εκείνων που δεν έχουν καταλάβει ότι δεν εκπροσωπούν τον εαυτό τους αλλά την ασφάλεια του ελληνικού λαού και του πολιτισμού. Δείχνουν εγκληματική αδιαφορία, αλαζονεία και ματαιοδοξία μπροστά στην κοινωνία, την Ιστορία, την αξιοπρέπεια και τη διεθνή εικόνα της χώρας. Λυπάμαι πάρα πολύ τον άτυχο τον αστυνομικό, ο οποίος δεν φταίει σε τίποτε απολύτως, αλλά ίσως θα είναι ο μόνος που θα λογοδοτήσει και θα την πληρώσει".
Το γεγονός προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις τόσο στην ελληνική κοινή γνώμη όσο και στα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Πόσο μάλλον όταν στο πλάνο της πτώσης του πίνακα του Πικάσο ήρθαν να προστεθούν φωτογραφίες με τους αστυνομικούς να πιάνουν, να μεταφέρουν και να προσπαθούν να στηρίξουν με γυμνά χέρια και τα δύο έργα, χωρίς καμία προστασία, χωρίς καν μια πρόβλεψη για ένα καβαλέτο, έστω για μια βάση στήριξης.
Διεθνείς ειρωνείες, χαμός στα social media
«Το τελευταίο πράγμα που θέλετε να κάνετε με έναν πίνακα του Πικάσο είναι να τον ρίξετε -ειδικά όταν έχει ανακτηθεί ύστερα από εννέα χρόνια» έγραψε χαρακτηριστικά το ΒΒC στα πρώτα θέματα της ιστοσελίδας του.
Όπως ήταν φυσικό, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πήραν φωτιά. Ακόμα και το ΙΚΕΑ τρολάρισε την υπόθεση και ανάρτησε στην ιστοσελίδα του στο Facebook βάση στήριξης έναντι 14,99 ευρώ. Τέτοια φούρια για την επικοινωνιακή φιέστα, πού μυαλό για τα στοιχειώδη πρωτόκολλα προστασίας έργων τέχνης. Τουλάχιστον από πλευράς υπουργού Πολιτισμού.
Αλήθεια, γιατί δεν κλήθηκαν εξειδικευμένοι υπάλληλοι της Εθνικής Πινακοθήκης και του ΥΠΠΟΑ να επιληφθούν αμέσως των έργων και να φροντίσουν τα δέοντα; Οι πίνακες, πάντως, λόγω γραφειοκρατίας, καθώς απαιτείται απόφαση εισαγγελέα, όπως δήλωσε η υπουργός στον ΑΝΤ1, ακόμα βρίσκονται στα χέρια της αστυνομίας. Δεν μεταφέρθηκαν ακόμη στην Πινακοθήκη για την απαραίτητη συντήρηση πριν από την επανένταξή τους στις μόνιμες συλλογές της και την επανέκθεσή τους.
Ακόμα μια φορά η χώρα εκτίθεται διεθνώς για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται την πολιτιστική κληρονομιά της η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Όπως για τις "τσιμεντοστρώσεις" της Ακρόπολης, όπως για τις αρχαιότητες του μετρό Θεσσαλονίκης.
Τα ερωτήματα ωστόσο παραμένουν αμείλικτα για δύο έργα, εκ των οποίων το ένα είναι αφιερωμένο από τον δημιουργό του στον ελληνικό λαό. Γιατί είναι απούσα από την υπόθεση η Εθνική Πινακοθήκη και η διευθύντριά της;
Και οι χθεσινές μας προσπάθειες να επικοινωνήσουμε με τη Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα, η οποία κατά δήλωσή της πληροφορήθηκε την εύρεση των πινάκων από τα μέσα ενημέρωσης, στάθηκαν άκαρπες. Κυρίως γιατί το υπουργείο Πολιτισμού δεν απαίτησε να είναι παρόντες επιμελητές της Πινακοθήκης από την ώρα που εντοπίστηκαν τα έργα στο ρέμα;
Ερωτήματα από τις διαρροές
Έντονα ερωτήματα δημιουργούνται επίσης από όσα διαρρέει η αστυνομία πως ο δράστης της κλοπής των έργων έδρασε μόνος του. Πολλώ δε μάλλον όταν εμφανίζονται δημοσιεύματα που τον φέρουν να έχει συνεργό προκειμένου να πουληθεί το έργο του Πικάσο.
Αλλά και το γεγονός ότι επί μήνες εμφανίζονται πληροφορίες σε φιλοκυβερνητικά μέσα για εντοπισμό του δράστη της κλοπής, και τελικά εντοπίζονται τώρα τα δύο έργα, σε περίοδο αρνητικής δημοσιότητας των δύο υπουργών. Αλλά και την ώρα που η υπουργός Πολιτισμού γνώριζε ότι επίκειται η δημοσίευση της απόφασης του ΣτΕ για τις αρχαιότητες του μετρό Θεσσαλονίκης.
Δυστυχώς είναι τόσο έντονα τα ερωτήματα ώστε δεν μας επιτρέπουν να χαρούμε όσο θα έπρεπε την επιστροφή των δύο σημαντικών έργων στον χώρο τους.
