Live τώρα    
22°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
20.2°C23.5°C
2 BF 43%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
20 °C
16.6°C22.9°C
2 BF 45%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.1°C21.5°C
2 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C21.1°C
1 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
17.9°C17.9°C
0 BF 59%
Δημήτρης Κογιάννης στην «Α» / Η ποίηση είναι το βάλσαμο για τις χαμένες ελπίδες
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Δημήτρης Κογιάννης στην «Α» / Η ποίηση είναι το βάλσαμο για τις χαμένες ελπίδες

Δημήτρης Κογιάννης

Ο Δημήτρης Κογιάννης ξεκίνησε μελοποιώντας ποίηση και συνεχίζει με συνέπεια στον ίδιο δρόμο. Στον τρίτο δίσκο του «Τα ποιήματα ενός γελοίου» μελοποιεί ποίηση του Ρώμου Φιλύρα και μάλιστα με έναν πολύ ιδιαίτερο και λιτό τρόπο, μόνο για φωνή και πιάνο. Μιλήσαμε μαζί του για τη σημασία και τη δύναμη της ποίησης, το πώς την αντιμετωπίζει αλλά και για το ότι η πανδημία, με τα τόσα προβλήματα που έχει επιφέρει, μπορεί να γίνει και έναυσμα για περισσότερη δημιουργικότητα.

Το ότι έχεις προτίμηση στη μελοποίηση ποιητών φάνηκε ήδη από τον πρώτο δίσκο σου, αλλά ακολούθησες μια μάλλον αντίστροφη διαδρομή από άλλους ανάλογους δημιουργούς. Ξεκίνησες με έναν δίσκο όπου μελοποιούσες αρκετούς γνωστούς ποιητές, συνέχισες με έναν στον οποίο μελοποίησες τον όχι και τόσο γνωστό Κώστα Ουράνη και τώρα, στον τρίτο, ασχολείσαι με μια παραγνωρισμένη, ίσως και λίγο... cult φυσιογνωμία της ελληνικής ποίησης, όπως είναι ο Ρώμος Φιλύρας. Γιατί λοιπόν αυτή η αντίστροφη διαδρομή και τι σε έλκυσε τόσο στην ποίηση του Φιλύρα;

Ο πρώτος μου δίσκος το «Aldebaran», ήταν μια εργασία με υλικό που συγκέντρωνα επί πέντε χρόνια.  Ήταν το ξεκίνημά μου ως συνθέτη και έδωσα βάση στο να έχει όσο περισσότερη εξωστρέφεια μπορούσα να αντέξω. Ο δεύτερος, το «Spleen», ήρθε σαν φυσική συνέχεια, καθώς είχα ήδη συμπεριλάβει τρία ποιήματα του Κώστα Ουράνη στον πρώτο. Το ηχητικό τοπίο μου θα έλεγα ότι το βρήκα με την αφαίρεση και όχι με την πρόσθεση. Ο τρίτος μου δίσκος μέσα μου είναι σαν πρώτος για μένα. Η cult φυσιογνωμία και ποίηση του Φιλύρα είναι τόσο δυνατή, που ένα πιάνο τής είναι αρκετό. Αυτό με γοήτευσε και με απελευθέρωσε.

Πώς σκέφτηκες τον τίτλο του δίσκου και τι εννοείς μ’ αυτόν;

«Τα ποιήματα ενός γελοίου» είναι τίτλος ποιήματος του Φιλύρα. Ο ίδιος έδωσε αυτόν τον χαρακτηρισμό στον εαυτό του. Εγώ, παίρνοντας υπόψη μου την οριακή προσωπικότητα και ζωή του, θεωρώ πως η λέξη γελοίος εκφράζει την εκκεντρικότητά του με έναν κινηματογραφικό τρόπο.  Έτσι κι αλλιώς, όπως έλεγε ο Βιτγκενστάιν, η ποίηση μπορεί, αν θέλει, να αλλάζει τη νοηματοδότηση των λέξεων.

Κάνω λάθος ή σ’ αυτόν τον δίσκο ήθελες να κάνεις κάτι σαν μια σύγχρονη εκδοχή του lieder;

Η αλήθεια είναι ότι η μόνη γερμανική επιρροή που μπορώ να διακρίνω είναι ο τρόπος του Κουρτ Βάιλ στο «Οι Μποέμ». Τον συνδυασμό πιάνο - φωνή τον επέλεξα έχοντας στον νου μου τα «Λειτουργικά» του Μάνου Χατζιδάκι, τα «Νυχτερινά» του Σοπέν και το μεγαλύτερο μέρος του «Καρυωτάκης» της Λένας Πλάτωνος.

Αλλά και από πλευράς επιλογής των ερμηνευτών/τριών σου ακολούθησες άλλη οδό από τους περισσότερους, μια εντυπωσιακή συγκέντρωση καταξιωμένων φωνών στον πρώτο δίσκο, τον έστω και κάπως ξεχασμένο Γιάννη Κούτρα στον δεύτερο και τώρα δύο σχεδόν εντελώς άγνωστες ερμηνεύτριες, τη Μαρία Αλαμανή - Ναθαναηλίδου και την Αγγελική Γαστεράτου. Με ποια κριτήρια και γιατί επέλεξες την καθεμία;

Οι καταξιωμένοι ερμηνευτές, καλώς ή κακώς, φέρνουν και το δεδομένο ύφος τους. Το να έχει ένα τραγούδι ο καθένας ήταν μια πρόκληση. Το να έχει έναν ολόκληρο δίσκο ο ερμηνευτής του δίσκου - ορόσημου «Σταυρός του Νότου» ήταν εξίσου.  Ένιωσα μέσα μου εντάξει με το αποτέλεσμα και προχώρησα.  Έκανα μια νέα αρχή. Στην αρχή όλοι μας είμαστε άγνωστοι. Διάλεξα αυτές τις δύο κοπέλες γιατί ένιωσα ότι στις νότες μου βάζουν την ψυχή τους.

Και γιατί δύο πιανίστριες και όχι μία, ώστε να υπάρχει και μια ενότητα στο εκτελεστικό ύφος; Για ποιον λόγο επέλεξες την καθεμία;

Για να μην υπάρχει ενότητα! Η έλλειψη ενότητας στη μουσική είναι ένας από τους λίγους τρόπους που ακόμα την κρατούν φρέσκια. Τα τραγούδια που στο πιάνο είναι η Φωτεινή Τσακνάκη είναι πιο ρυθμικά και έχουν έναν «στακάτο» χαρακτήρα, ενώ εκείνα στα οποία παίζει η Γιάννα Τσιρικά είναι μια πειραματική προσέγγιση, όπου το πιάνο είναι επίτηδες οριακά ξεκούρδιστο και το λεγκάτο και ρουμπάτο παίξιμο παραπέμπουν στον τρόπο της λατέρνας.

Θεωρείς πως η ποίηση του Φιλύρα, εκτός από μια πολύ ισχυρή προσωπική και συχνά και κοινωνική διάσταση, έχει και μια πολιτική και, αν ναι, ποια είναι αυτή;

Η σχέση της ποίησης με την πολιτική απασχολεί κάθε άνθρωπο από την εποχή που ξεκινούν οι προσπάθειες μιας «πολιτικής» κοινωνίας.

Ποια είναι τα στοιχεία που καθιστούν την ποίηση του Φιλύρα επίκαιρη; Πιστεύεις ότι με κάποιον τρόπο συνδέεται ή εκφράζει κι αυτό που βιώνουμε για περισσότερο από έναν χρόνο τώρα με την πανδημία;

Η ποίηση μας επιτρέπει ή μας προτρέπει να δραπετεύσουμε από μια ζοφερή πραγματικότητα στο όνειρο. Είναι το βάλσαμο για τις χαμένες ελπίδες. Τι νοιάζει το πουλί η μπόρα όταν ξέρει ότι έχει φτερά και μπορεί να πετάξει, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο επιμελητής στην παρουσίαση του δεύτερου τόμου της συλλογής των ποιημάτων του; Η πανδημία, πέραν όλων των άλλων, ήταν και μια ευκαιρία για ενδοσκόπηση, να δει ο καθένας τι είναι σημαντικό για τη ζωή του και τι περιττό, τι να κρατήσει, να του δώσει αξία και τι να πετάξει. Για μένα ήταν ευκαιρία να βουτήξω πιο βαθιά στην ποίηση και να βάλω τα θεμέλια για νέες εργασίες που θα κυκλοφορήσουν προσεχώς.

Πώς βίωσες προσωπικά την πανδημία και τις διαδοχικές καραντίνες και lockdown;

Από τη φύση μου αλλά και εξαιτίας αυτού που κάνω είμαι ένα μοναχικό άτομο. Συνθέτω ατέλειωτες ώρες για χθες, σήμερα, αύριο. Πέρα από το γεγονός ότι η πανδημία επέφερε πολλά δεινά, προσωπικά μου έδωσε τη «δικαιολογία» να δώσω περισσότερο χρόνο σε καινούργια πράγματα που ετοιμάζω. Ωστόσο, μου κόστισε που έχασα την επαφή μου με τους μαθητές μου από το ωδείο κι αυτό το κλίμα φόβου και αγωνίας, η θλίψη για τον θάνατο τόσων ανθρώπων δεν μπορεί να μην σε επηρεάσει.

Πώς κρίνεις τη στάση της κυβέρνησης απέναντι στον πολιτισμό και στους ανθρώπους του από τότε που άρχισε η πανδημία μέχρι τώρα;

Το αποτύπωμα της πανδημίας στον πολιτισμό είναι βαθύ. Το υπουργείο Πολιτισμού και τα συναρμόδια υπουργεία έπρεπε να ακούσουν κραυγές πείνας και αγανάκτησης από τους καλλιτέχνες για να δώσουν κάποιες αποζημιώσεις και επιδοτήσεις, αλλά κυρίως να δώσουν -μετά από καιρό και όχι σε όλους/ες- εκείνο το πενιχρό ποσό των 500 ευρώ.  Όλα αυτά γιατί οι χώροι του πολιτισμού «ενοχοποιήθηκαν» πολύ για τη διασπορά της Covid-19. Η κυβέρνηση απέδειξε και κατά την πανδημία ότι έχει σχέση με τον πολιτισμό όσο το τσιμέντο με την Ακρόπολη... Έκλεισε θέατρα και χώρους ζωντανής μουσικής, χωρίς όμως να πάρει μέτρα για τη στήριξη των καλλιτεχνών, λες και δεν είναι εργαζόμενοι όπως όλοι οι υπόλοιποι!

Τι έχεις να πεις για τη γενικότερη πολιτική κατάσταση αυτή τη στιγμή, από το πώς αντιμετωπίζει από υγειονομικής και όχι μόνο πλευράς η κυβέρνηση την πανδημία, τις τόσες περιπτώσεις σεξουαλικών παρενοχλήσεων, αλλά δυστυχώς και βιασμών που έρχονται στο φως και όλα τα υπόλοιπα;

Το ξέσπασμα της πανδημίας και οι επιδράσεις της σε όλα τα επίπεδα δημιουργούν ένα γενικευμένο πλαίσιο κρίσης. Οι ραγδαίες εξελίξεις επέφεραν τεράστιες υγειονομικές αναταραχές ώστε να επηρεάζουν τις ζωές μας. Η κρίση του κορωνοϊού και τα επαναλαμβανόμενα lockdown επέφεραν ένα κοινωνικοοικονομικό σοκ που θα επιδράσει στις ζωές των ανθρώπων. Η κυβέρνηση χρησιμοποιεί την κρίση για να περάσει μια σειρά από μέτρα που περιορίζουν τις κοινωνικές και ατομικές ελευθερίες, καταστέλλουν τα εργασιακά δικαιώματα και οδηγούν την κοινωνία στη φτώχεια και τους νέους στη φυγή. Σχετικά με τις περιπτώσεις σεξουαλικών παρενοχλήσεων και βιασμών θεωρώ ότι είναι ένα κοινωνικό θέμα με ταξικά χαρακτηριστικά. Οι καταγγελίες γι’ αυτές σε διάφορους επαγγελματικούς χώρους υποδεικνύουν, έστω και αργά, μια κοινωνική αφύπνιση. Βέβαια, οι καταγγελίες έχουν πάρει τη μορφή χιονοστιβάδας και όσες δημοσιοποιούνται δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου.  Όλα αυτά με θλίβουν αφάνταστα και εγείρουν πολλά αναπάντητα ερωτήματα γύρω από την κοινωνία μας και το ποια θα είναι η πορεία της.

«Τα ποιήματα ενός γελοίου» είναι ένας δίσκος που φτιάχτηκε για να μπορεί να παιχτεί εύκολα και χωρίς ηχητικές απώλειες ζωντανά.  Έχεις κατά νου να το κάνεις αυτό;

Στα σχέδιά μου είναι η παρουσίαση του δίσκου σε δημόσιους χώρους όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν. Συζητάμε με έναν φίλο δημοσιογράφο και παραγωγό πολυβραβευμένων ντοκιμαντέρ να γίνει η πρώτη δημόσια παρουσίασή του στο ψυχιατρείο όπου πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του ο ποιητής.

Και τα προσεχή σχέδιά σου; Μελοποίηση ακόμα ενός ή περισσοτέρων ποιητών ή κάτι διαφορετικό;

Έχω σχεδόν έτοιμη τη μελοποίηση δύο μεγάλων μορφών της παγκόσμιας ποίησης, του  Έντγκαρ  Άλαν Πόε και του Μποντλέρ, του πρώτου στην αγγλική γλώσσα και του δεύτερου σε ελληνική μετάφραση. Ναι, εμμένω στην ποίηση...

Και σίγουρα αυτό σημαίνει πολλά, οπότε δεν μπορούμε παρά να πούμε ότι ο Δημήτρης Κογιάννης πράττει και καλά και σωστά...

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL