Ο Μισέλ Φάις, στο καινούργιο πολυεπίπεδο και ανοιχτό σε πολλές ερμηνείες μυθιστόρημά του με τον τίτλο «Η ερευνήτρια», χτισμένο όλο γύρω από την απροσδιόριστη, ρευστή και αινιγματική μορφή μιας γυναίκας που καταδύεται στον κόσμο τού, αν όχι πιο σημαντικού, σίγουρα επιδραστικότερου συγγραφέα του 20ού αιώνα, του Φραντς Κάφκα, κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα: μιλάει για τα μύχια της ψυχής του μιλώντας φαινομενικά για κάποιον άλλο. Εδώ μάλιστα είναι σπαρακτικά εξομολογητικός και πιο προσωπικός από ποτέ. Δεν είναι τυχαία η αφιέρωση στην αρχή του βιβλίου: «Στον πατέρα μου Αλβέρτο και στη μητέρα μου Αθηνά - στη μνήμη τους». Για πρώτη φορά μια άμεση αναφορά σ’ αυτούς, παρ’ όλο που βρίσκονται διάχυτοι πάντοτε, ως παρουσίες απουσίες, μέσα στο έργο του. Ο ίδιος ονομάζει τη διαδικασία «Αυτοπροσωπογραφία ενός άλλου». Το 2002, με «Το μέλι και η στάχτη του Θεού», είχε κάνει το ίδιο μέσω του Τζούλιο Καΐμη και το 2004, με την «Ελληνική αϋπνία», το ίδιο μέσω του Βιζυηνού.
Η πολυετής έρευνά του και μελέτη πάνω στο έργο και στη ζωή του Κάφκα, αλλά, κυρίως, η εμμονή και το πάθος του γι’ αυτόν, καθώς και η δυνατότητά του να ελέγχει απολύτως τα εκφραστικά του μέσα και να τα καθοδηγεί με τέτοιον καίριο, ακριβή και τέλεια αρχιτεκτονημένο τρόπο, ώστε να αποδίδουν τα μέγιστα, έχει ως αποτέλεσμα ένα μυθιστόρημα όπου, όπως έλεγε ο επίγονος του Κάφκα Πέτερ Χάντκε, «Ο Κάφκα είναι το πρότυπο», αλλά, αναμφίβολα, με τον τρόπο του Φάις. O άνθρωπος που στιγματίστηκε από «ανυπόφορους ισόβιους διχασμούς» καθώς ακροβατούσε ανάμεσα σε δίπολα, «δικηγόρος που αισθανόταν συγγραφέας, Τσέχος που έγραφε και μιλούσε γερμανικά, Εβραίος που αισθανόταν άνετα μόνο με το γίντις θέατρο και τις χασιδικές ιστορίες, εργένης που υποδυόταν τον αρραβωνιασμένο, άντρας που ασφυκτιούσε στο κορμί του», άφησε πίσω του ένα έργο ημιτελές και αποσπασματικό, αποτελούμενο ως επί το πλείστον από ημερολογιακές καταγραφές, όνειρα από τις άυπνες νύχτες του, μακροσκελείς ενδοσκοπικές επιστολές. Ο Φάις τον προσεγγίζει με αντίστοιχο τρόπο.
Το βιβλίο είναι αρθρωμένο σε τρεις άξονες, οι οποίοι εναλλάσσονται διαρκώς. Ημερολογιακές πρωτοπρόσωπες καταγραφές, γραμμένες προφανώς από την ίδια την ερευνήτρια, η οποία μοιάζει να διασταυρώνεται με πρόσωπα, χώρους και καταστάσεις καθοριστικές για τη ζωή τού Κάφκα. Μια δευτεροπρόσωπη φωνή, εν είδη σημειωματάριου, όπου παρακολουθούμε την εμμονική ανάγκη μιας γυναίκας να απαλλαγεί από την επιρροή αλλά και τη φυσική παρουσία ενός άντρα εφευρίσκοντας διαρκώς νέους τρόπους για να τον σκοτώσει. Τέλος, με την ίδια πάντα προσφώνηση στον «Κύριο Κ.», έχουμε μια σειρά επιστολών στις οποίες φαίνεται η συνεχής ενασχόληση του συγγραφέα με τον Κάφκα και η προσπάθειά του να τον προσεγγίσει με μια ευρύτητα που δεν πατά μονάχα στην έρευνα, αλλά πατά εξίσου και στη διαίσθηση. Το βιβλίο, σε ένα διακειμενικό παιχνίδι, συμπληρώνεται από τις σημειώσεις της Ερευνήτριας, που δίνουν πραγματολογικά στοιχεία για τον αναγνώστη ο οποίος δεν είναι εξοικειωμένος με το έργο του Τσεχοεβραίου. Αν και, ενώ το βιβλίο δεν απευθύνεται σε ειδικό κοινό, σίγουρα προϋποθέτει την εξοικείωση, για να μην πω την αγάπη, για το έργο του.
Ο Φάις, διερευνώντας με τόσο οξυδερκή προσήλωση την ψυχή, τον βίο αλλά και την άγρια εποχή του Κάφκα, κουβαλώντας κι ο ίδιος στην ψυχή του το τραύμα της καταγωγής, που γίνεται άρνηση της λήθης, διερευνά πεδία που τον βασανίζουν: την εβραϊκότητα, τα δεσμά της καταγωγής, τα τερτίπια της Ιστορίας. Συγχρόνως, «Η ερευνήτρια» είναι ένα μυθιστόρημα, ένα επίτευγμα θα έλεγα, για την ίδια τη διαδικασία της γραφής.
Info
Μισέλ Φάις
«Η ερευνήτρια»
Εκδόσεις Πατάκη
Σελ.: 272
Τιμή: 15,50 ευρώ
