Ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης, ως ιστορικός, γνωρίζει καλά πως η ανάγκη γίνεται ιστορία, κυρίως όμως τη σημασία τού να γίνεται κτήμα της κοινωνίας η επιστημονική γνώση. Ψυχή και βασικός κρίκος στην αλυσίδα των διεργασιών και των συνεργασιών που, μέσα από τις δράσεις "12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα ελεύθερη", έβγαλαν την Ιστορία στον δρόμο και έβαλαν την απελευθέρωση δυναμικά στη δημόσια σφαίρα, εξηγεί τον ρόλο και τη σημασία τέτοιων πρωτοβουλιών στη συλλογική μνήμη και τη διαμόρφωση ιστορικής κουλτούρας.
Πώς ξεκίνησαν οι εκδηλώσεις αυτές;
Με τον πρώτο ιστορικό περίπατο που έκανα τον Οκτώβριο του 2013 ξεκίνησα την προσπάθειά μου να αναδείξω μια ξεχασμένη επέτειο, αυτή της απελευθέρωσης της Αθήνας στις 12 Οκτωβρίου 1944. Τα επόμενα δύο χρόνια η πολύ μεγάλη συμμετοχή των Αθηναίων στους ιστορικούς περιπάτους ανέδειξε το σημαντικό έλλειμμα γνώσης που υπάρχει για κρίσιμες περιόδους της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας.
Αυτή η επιτυχία μου έδωσε την ευκαιρία να κάνω το επόμενο βήμα. Το 2015 με τη συμβολή πολλών ανθρώπων η προσπάθεια για την ανάδειξη της επετείου έλαβε μεγάλη διάσταση. Με τη συνδιοργάνωση του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων, της Περιφέρειας Αττικής, του Δήμου Αθηναίων, της ΕΡΤ και των Γενικών Αρχείων του Κράτους, οι δράσεις μας έλαβαν τη μορφή μιας μεγάλης γιορτής Δημόσιας Ιστορίας με τη συμμετοχή χιλιάδων πολιτών.
Τι έγινε αυτά τα χρόνια;
Οι εκδηλώσεις απλώθηκαν σε όλο το λεκανοπέδιο, κάλυψαν μια μεγάλη γκάμα, από μουσικές παραστάσεις, συναυλίες και εκθέσεις αρχειακού υλικού μέχρι εκθέσεις κόμικς, ιστορικούς περιπάτους, θεατρικές παραστάσεις, εκδηλώσεις λόγου, ειδικά αφιερώματα σε τηλεόραση και ραδιόφωνο. Τα πέντε αυτά χρόνια πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από εκατό μεγάλες δράσεις Δημόσιας Ιστορίας, τις οποίες παρακολούθησαν περίπου 70.000 άτομα, ενώ τις κεντρικές εκθέσεις επισκέφθηκαν περισσότερα από 700 σχολεία. Πλέον τον σχεδιασμό και την οργάνωση των εκδηλώσεων ανάλαβε μια ομάδα εργασίας με ανθρώπους από τους φορείς - συνδιοργανωτές, οι οποίοι δούλεψαν πολύ σκληρά για να καταφέρουν αυτό το σημαντικό αποτέλεσμα.
Πώς θα μπορούσε να καθιερωθεί αυτή η γιορτή για την απελευθέρωση;
Υπάρχει ένα πάγιο και σημαντικό αίτημα για τη δημιουργία, επιτέλους, ενός κεντρικού μουσείου Ιστορίας της Αντίστασης στην Αθήνα. Το μουσείο αυτό θα μπορούσε να αναλάβει τη διοργάνωση της γιορτής, προβάλλοντας παράλληλα τις δικές του συλλογές. Θα μπορούσαν δηλαδή το μουσείο και η γιορτή για την απελευθέρωση της Αθήνας να είναι δύο συγκοινωνούντα δοχεία.
Τι σημαίνει το να μην γιορτάζεις στην εποχή μας ειδικά αυτή την επέτειο;
Δυστυχώς φέτος, ύστερα από πέντε χρόνια, οι δράσεις του «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα Ελεύθερη» δεν πραγματοποιήθηκαν. Όμως μέσα από αυτές τις δράσεις καταφέραμε την τελευταία πενταετία να βγάλουμε την ιστορία της Αντίστασης στην πρωτεύουσα από το καθεστώς λήθης που κυριαρχούσε όλα αυτά τα χρόνια.
Αν μιλάμε με όρους διαμόρφωσης μιας ιστορικής κουλτούρας, που κατά τη γνώμη μου πρέπει να είναι ο βασικός στόχος, το να υπάρχει συνέχεια αυτών των δράσεων στον χρόνο είναι αποφασιστικής σημασίας. Διότι μόνο με μια διαρκή παρουσία στον δημόσιο χώρο μπορεί να συμβάλει στη συγκρότηση της απαιτούμενης ιστορικής συνείδησης.
Στη σημερινή συγκυρία μετά το τέλος της δίκης της Χρυσής Αυγής, όπου πλέον το μεγάλο στοίχημα είναι η προσπάθεια να χτυπηθεί ο φασισμός στη βάση της ελληνικής κοινωνίας, η συνεισφορά δράσεων σαν το «Η Αθήνα Ελεύθερη» είναι κομβικής σημασίας. Ο αντιφασιστικός λόγος πρέπει να φτάσει σε κάθε γειτονιά της πόλης και οι δράσεις του «Η Αθήνα Ελεύθερη» το έχουν καταφέρει αυτό στην πράξη.
