Τέτοιες μέρες τα προηγούμενα χρόνια η Αθήνα μετατρεπόταν σε πολύβουη και πολυφωνική κυψέλη. Δεκάδες εκδηλώσεις -πολιτιστικές, λόγου, επιστημονικές, αθλητικές-, ιστορικοί περίπατοι, τηλεοπτικές εκπομπές και ραδιοφωνικά αφιερώματα σε όλη τη διάρκεια του μήνα θύμιζαν ότι στις 12 Οκτωβρίου 1944, στις 9.45 το πρωί, οι Γερμανοί υπέστειλαν τη σβάστικα από την Ακρόπολη ύστερα από 1.264 μέρες κατοχής και ο αθηναϊκός λαός έβγαινε στους δρόμους, στις πλατείες και τις γειτονιές της πρωτεύουσας για να γιορτάσει την απελευθέρωσή της από τα ναζιστικά κατοχικά στρατεύματα.
Οι δράσεις του προγράμματος "12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα Ελεύθερη" έδωσαν το κομβικό λάκτισμα για να λήξει μία ακόμα ελληνική πρωτοτυπία, το παράδοξο δηλαδή η χώρα να γιορτάζει την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και όχι τη λήξη του, που σήμανε την υπερίσχυση του ουμανιστικού ιδεώδους απέναντι στον ζόφο του φασισμού. Ακόμα περισσότερο, ενέπλεξε τους πολίτες στην υπόθεση της συλλογικής μνήμης και, δίνοντας το προβάδισμα στη Δημόσια Ιστορία, έβγαλε την Ιστορία από τα κιτάπια των επιστημόνων κι άρχισε να τη διαχέει στο σώμα της κοινωνίας.
Κυρίως, όμως, έφερε πέντε δημόσιους φορείς, το Ίδρυμα της Βουλής για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, τον Δήμο της Αθήνας, την Περιφέρεια Αττικής, την ΕΡΤ και τα Γενικά Αρχεία του Κράτους να συνεργάζονται στενά επί μία πενταετία για την πραγματοποίηση αυτής της γιορτής.
Τον φετινό Οκτώβριο, οπότε, με αφορμή και την καταδίκη του ναζιστικού μορφώματος, έχουμε κάθε λόγο να γιορτάζουμε και να θυμόμαστε την απελευθέρωση της Αθήνας τις μέρες του 1944, την Αντίσταση και γενικότερα την πιο αιματοβαμμένη δεκαετία της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας, η πρωτεύουσα επανέρχεται στη λήθη.
Οι δράσεις του "Αθήνα Ελεύθερη", σιωπηρά πλην σαφώς, αφέθηκαν στις ελληνικές καλένδες, αφού οι δημόσιοι φορείς που συνεργάστηκαν στο παρελθόν για την πραγματοποίησή τους δεν ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση του Ιδρύματος της Βουλής να υπογραφεί η προγραμματική σύμβαση συνεργασίας που θα έθετε τις βάσεις για τη συνέχεια.
Τέτοιες πρωτοβουλίες πρέπει να έχουν συνέχεια
"Έχει σημασία ο εορτασμός αυτός να αφορά τους πάντες, ανεξαρτήτως ιδεολογικής ή πολιτικής τοποθέτησης, γιατί η απελευθέρωση ήταν υπόθεση όλου του λαού. Για να επιτευχθεί, όμως, ο στόχος της διάχυσης της ιστορικής γνώσης στην κοινωνία, τέτοιες πρωτοβουλίες πρέπει να έχουν συνέχεια" επισημαίνει η Νέλλη Παπαχελά, που ως αντιδήμαρχος Πολιτισμού και στη συνέχεια πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου στον Δήμο Αθηναίων συμμετείχε σε όλες τις οργανωτικές διαδικασίες του "Αθήνα Ελεύθερη".
Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου της Αθήνας για τη συμμετοχή "ήταν ομόφωνη. Ήμαστε πεπεισμένοι όλοι τότε ότι άξιζε αυτή η πρωτοβουλία" θυμίζει. "Είναι πολύ σημαντικό η πρωτεύουσα της χώρας, όπως και οι περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, να θυμάται την ημέρα της νίκης των ευρωπαϊκών λαών απέναντι στον φασισμό" υπογραμμίζει επισημαίνοντας με νόημα τη σημασία του γεγονότος ότι "σ' αυτή την υπόθεση ενεπλάκησαν και άλλοι φορείς, διότι η περίοδος της Αντίστασης για την Αττική, όχι μόνο την Αθήνα, είναι μια περίοδος που οφείλουμε να τη θυμόμαστε και κυρίως να την κάνουμε γνωστή στις νέες γενιές, ιδιαίτερα σήμερα".
Τεράστιας σημασίας οπισθοχώρηση
Τη σημασία της συνεργασίας των δημόσιων φορέων επισημαίνει και η Ερμίνα Κυπριανίδου, που ως αντιπεριφερειάρχης Κεντρικού Τομέα Αθηνών είχε συμβάλει σημαντικά στις δράσεις.
Δεδομένου ότι μια πρωτοβουλία παίρνει πραγματική υπόσταση μέσα από τη θεσμοθέτησή της, η Ερμ. Κυπριανίδου υπογραμμίζει ότι "θα ήταν τεράστιας σημασίας οπισθοχώρηση, τώρα που άνοιξε ένας δρόμος ώριμης αντιμετώπισης αυτής της επετείου, να παγώσει αυτή η σημαντική πρωτοβουλία".
Άλλωστε "με την αγαστή συνεργασία των πέντε δημόσιων φορέων το ‘Αθήνα Ελεύθερη’ προσπάθησε να διαχύσει την ιστορική γνώση, όχι απλώς μουσειακά, αλλά να τη συνδέσει με τη σημερινή περίοδο και τον αντιφασισμό σήμερα, να αξιοποιήσει και να εμπλέξει τη νέα γενιά, αλλά και την κοινωνία του λεκανοπεδίου σε αυτές τις εκδηλώσεις. Με άλλα λόγια να κάνει την επέτειο της απελευθέρωσης μια μεγάλη λαϊκή γιορτή".
Πράγματα δεν είχαν ακουστεί ποτέ
Θερμός υποστηρικτής της πρωτοβουλίας ο Διονύσης Τσακνής. Επί προεδρίας του στο Δ.Σ. της ΕΡΤ η δημόσια τηλεόραση συμμετείχε κομβικά στις δράσεις του "Αθήνα Ελεύθερη". "Όταν υπήρξε η πρόταση από τον ιστορικό Μενέλαο Χαραλαμπίδη, την υιοθετήσαμε αμέσως γνωρίζοντας πολύ καλά ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη που δεν γιορτάζει τη λήξη του πολέμου, αλλά την έναρξή του" λέει ο γνωστός συνθέτης.
"Η καθοριστικής σημασίας συμβολή της ΕΡΤ συντέλεσε ώστε να πραγματοποιηθούν μια σειρά εκδηλώσεις με τη συμμετοχή των ραδιοφώνων, της τηλεόρασης και των Μουσικών Συνόλων" θυμίζει. "Θεωρώ σημαντικό το ότι πρώτη φορά προβλήθηκε η Ιστορία από τη δημόσια τηλεόραση. Από τη λήξη του πολέμου μέχρι το 2015 αυτά τα πράγματα δεν είχαν ακουστεί ποτέ" επισημαίνει.
Αυτή την περίοδο, οπότε εκτός από την πανδημία της Covid-19 επανακάμπτει και η "πανδημία" του αναθεωρητισμού, όπως εύστοχα υπενθυμίζει ο πρ. πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης, με τη θεωρία των δύο άκρων, της θεσμικής βίας και του ακροδεξιού αφηγήματος να διαβρώνουν τις εξουσίες και τις κοινωνίες, η ιστορική γνώση αναμφίβολα λειτουργεί ως ισχυρό αντίδοτο. Πόσο μάλλον όταν μπορεί να γίνει κτήμα της κοινωνίας.
Ευθεία επιχείρηση χειραγώγησης της ιστορικής μνήμης
Δήλωση του Νίκου Βούτση για την εξαφάνιση των εκδηλώσεων του «Αθήνα Ελεύθερη»
Αισθάνομαι την ανάγκη να κάνω μια πολιτική δήλωση για την εξαφάνιση, από τον χάρτη των εκδηλώσεων του Οκτωβρίου, όλων των πρωτοβουλιών που άρθρωναν την πολύ πετυχημένη, από κάθε άποψη, πρωτοβουλία τουύ «Αθήνα Ελεύθερη». Γνωρίζω ότι ανελήφθη μια πρωτοβουλία για να ερωτηθούν και οι άλλοι φορείς από το Ίδρυμα της Βουλής, αντελήφθην επίσης ότι δεν υπήρξε καμία ανταπόκριση και καμία διάθεση, πολιτική διάθεση, για τη διοργάνωση των πολύμορφων αυτών εκδηλώσεων, που τις παρακολουθούσαν και στις οποίες συμμετείχαν χιλιάδες άνθρωποι, κυρίως νέοι, που αφουγκράζονταν τα τεκμηριωμένα αληθινά στοιχεία της πρόσφατης Ιστορίας του τόπου για την κατοχική περίοδο και την απελευθέρωση της Αθήνας.
Ζούμε μια όλο και πιο ισχυρή πανδημία ιστορικού αναθεωρητισμού, την οποία εμπνέουν και σιγά - σιγά οργανώνουν σε όλη την κλίμακα - από τα ιστορικά βιβλία στα σχολεία μέχρι τις επετειακές εκδηλώσεις, ενόψει μάλιστα των «εορτασμών» για τα 200 χρόνια από την απελευθέρωση και τη συγκρότηση ως σύγχρονου ελληνικού κράτους της χώρας μας. Οι μουρμούρες και οι ψίθυροι, αλλά όχι η ρητή και δημόσια αντίθεση και αντιπαράθεση, όλα τα προηγούμενα χρόνια της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, προς τις εκδηλώσεις τού «Αθήνα Ελεύθερη», φαίνεται ότι γίνονται τώρα επίσημη κυβερνητική πολιτική και καθοδηγητική γραμμή προς τους άλλους φορείς, τον δήμο, την Περιφέρεια, την ΕΡΤ, για να υπάρξει μια νέα «κανονικότητα» πάνω στα στερεότυπα που κληροδότησε ο ηγεμονικός λόγος των νικητών του Εμφυλίου, που, δυστυχώς, ύστερα, μετά την απελευθέρωση, σφράγισε την Ιστορία της χώρας.
Ας αναλογιστούν όλοι, ιδιαίτερα οι επιστήμονες και οι δημοσιολογούντες και οι υπεύθυνοι των διάφορων φορέων, τις πραγματικές τους ευθύνες και τον βαθμό της συνενοχής τους, έστω διά της σιωπής, στην ευθεία επιχείρηση χειραγώγησης της ιστορικής μνήμης του λαού μας, που επιχειρείται για μια ακόμα φορά, σε προφανή αντίστιξη μάλιστα με την προπαγάνδα και την προσπάθεια κάποιων να επιδείξουν κεντροδεξιό προφίλ και υπεράσπιση αρχών του πολιτικού φιλελευθερισμού, μέσα στη «δεξιά πολυκατοικία». Το λιγότερο, από την πλευρά μας, είναι οι δημόσιες ευχαριστίες προς όλους τους συντελεστές, τους εκατοντάδες συντελεστές αυτής της υπέροχης διαδρομής, που άφησε το αποτύπωμά της, τα προηγούμενα χρόνια, στην πόλη μας και στις καρδιές μας.
