Η χθεσινή απόφαση του Εφετείου Αθηνών που αναγνώρισε τη Χρυσή Αυγή ως εγκληματική οργάνωση ανακούφισε την κοινωνία. Σ’ αυτό το μεγάλο «όχι» στον φασισμό και τον ναζισμό ένωσε τη φωνή της ευθύς εξαρχής η πλειονότητα της καλλιτεχνικής και πνευματικής κοινότητας. Σημαντικοί συγγραφείς και καλλιτέχνες καταθέτουν σήμερα την άποψή τους για την ιστορική αυτή στιγμή.
Ρέα Γαλανάκη: Στιγμή ανάτασης και ήθους της Δημοκρατίας
Έλληνες ναζί σπάνια καταδικάστηκαν, επειδή μετά την Κατοχή ξέσπασαν τα Δεκεμβριανά και αργότερα ο Εμφύλιος. Η σημερινή ιστορική καταδίκη της Χρυσής Αυγής ως εγκληματικής οργάνωσης παίρνει στο μυαλό μου και αναδρομικό χαρακτήρα δικαιώνοντας εκτός από τους πρόσφατα δολοφονημένους και παλιούς ξεχασμένους αγωνιστές. Είναι μια σπάνια στιγμή ανάτασης και ήθους της Δημοκρατίας, βαθιάς δικαίωσης αγώνων, δακρύων χαράς όλων μας. Είναι μια διεθνής νίκη, αφού από ξένα μέσα θεωρείται ως η πιο σημαντική δικαστική απόφαση εναντίον του ναζισμού μετά τις δίκες της Νυρεμβέργης. Είναι ταυτόχρονα ένα σαφές μήνυμα προς τη, διεθνή επίσης, ανάπτυξη σύγχρονων νεοναζιστικών κομμάτων στηριγμένων στο μοντέλο της Χρυσής Αυγής, ότι πράξεις βίας μπορούν να δικαστούν ως εγκληματικές πράξεις. Δεν αρκούν όμως αυτά. Στην Ελλάδα το δέντρο του κακού δεν ξεράθηκε ποτέ. Οι ρίζες του είναι πυκνές, βαθιές, πολύπλοκες. Τις αναγνωρίζουμε και μας αναγνωρίζουν. Στο ξερίζωμα, ή στον περιορισμό τους έστω, θα πρέπει να δοθεί το βάρος της επόμενης ημέρας. Επειδή στις κοινωνίες τίποτε δεν είναι μονοσήμαντο και απλό, ούτε, βεβαίως, στιγμιαίο.
Γιώργος Νταλάρας: Διαρκείς αγώνες και επαγρύπνηση
Είναι μια μέρα που θα τη θυμόμαστε, μια ιστορική στιγμή που θυμίζει τις δίκες της Νυρεμβέργης. Μια μέρα δικαιοσύνης και δικαίωσης μετά από επτά χρόνια, ίσως η μακροβιότερη δίκη μετά τη Μεταπολίτευση. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση το γεγονός ότι ο πολύς κόσμος που ήταν μαζεμένος στο Εφετείο αντέδρασε τόσο έντονα ακούγοντας την καταδίκη των μελών της Χρυσής Αυγής ως εγκληματίες συνολικά. Αυτή η αντίδραση της κοινωνίας δημιουργεί καινούργια δεδομένα που πρέπει να τα σεβαστούμε. Επαναπροσδιορίζει τη σχέση της κοινωνίας με τη Δικαιοσύνη, μια σχέση που είχε υποστεί μεγάλη κρίση τα τελευταία χρόνια. Κερδίσαμε τη μέρα, όμως η ελευθερία και η δημοκρατία θέλουν διαρκείς αγώνες και επαγρύπνηση για να μην θρηνήσουμε και άλλους μάρτυρες. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε πόσα χρωστάμε σ’ αυτή τη μαρτυρική γυναίκα και μάνα Μάγδα Φύσσα, που πάλεψε όλα αυτά τα χρόνια για την αλήθεια, κουβαλώντας στους ώμους τον αβάσταχτο πόνο της. Όπως χρωστάμε και στην άλλη μάνα, του Σαχζάτ Λουκμάν, την αμίλητη, που έγινε κι αυτή δική μας.
Θόδωρος Τερζόπουλος: Ας παραμένουμε σε εγρήγορση
«Η χθεσινή απόφαση υπήρξε μια πολύ μεγάλη, ιστορική στιγμή για τη σύγχρονη Ελλάδα. Ένας θρίαμβος της Δικαιοσύνης αλλά και ο θρίαμβος μιας γυναίκας. Της Μάγδας Φύσσα, ενός φάρου αγάπης, ψυχής και μεγαλοσύνης. Αυτής της αστείρευτης δύναμης ενέργειας, που είναι η μάνα και η μήτρα όλου του γεγονότος. Ενός γεγονότος με αρχή, μέση αλλά χωρίς τέλος. Γιατί ο φασισμός δεν είναι μια απλή υπόθεση. Κατοικεί στο ανθρώπινο γονίδιο. Είναι μια κρυφή διάσταση, βαθιά ριζωμένη στην ανθρώπινη φύση. Κατοικεί παντού και πάντα. Μεταλλάσσεται, παραμένει με αόρατο πρόσωπο, μένει ανερμήνευτος και ακατανόητος, καλά κρυμμένος ακόμα και σε καθημερινές, ανθρώπινες συνήθειες, στιγμές, κινήσεις και συμπεριφορές. Ένα σαράκι που ροκανίζει. Η δύναμη της μεταμόρφωσής του είναι επικίνδυνη και θανατηφόρα. Μπορεί και παραπλανά. Καθώς μεταμορφώνεται στο αντίθετό του. Ας είμαστε όλοι και ας παραμένουμε σε εγρήγορση. Να τον πάρουμε στα σοβαρά. Και ας γίνει μάθημα στα σχολεία η αναγνώριση και η αποφυγή του. Και οι πολιτικοί ας σκεφτούν πάνω σε αυτό το φαινόμενο. Να αφήσουν τις υπερευαισθησίες και να οξύνουν την κριτική με μελέτη, έρευνα, γνώση».
Tάνια Τσανακλίδου: Τίποτα δεν τελείωσε, είμαστε σε επιφυλακή
Ήταν μια εξαιρετική ημέρα, μια μέρα που θα θυμόμαστε. Θεωρώ ότι είναι μια πολύ σημαντική στιγμή για τον πολιτικό πολιτισμό του πλανήτη. Μετά από 75 χρόνια από τη δίκη της Νυρεμβέργης κάθονται οι ναζί στο εδώλιο για σύσταση εγκληματικής οργάνωσης. Η χαρά μας θα ολοκληρωθεί και η Δικαιοσύνη θα λάμψει όταν θα μπουν στη φυλακή, στην οποία εύχομαι να μείνουν για πάντα. Η συγκλονιστική Μάγδα Φύσσα θα μείνει στην καρδιά μας. Μας έκανε όλους να κλάψουμε και να ελπίσουμε ότι αν ανάμεσά μας υπάρχουν άνθρωποι του δικού της ηθικού αναστήματος, τότε ο ανθρωπισμός δεν κινδυνεύει. Εγώ προσωπικά την ευγνωμονώ γιατί σήμερα με έκανε να μην ντρέπομαι για την ανθρώπινη φύση μου. Η οργανωμένη και προσχεδιασμένη επίθεση των ΜΑΤ απέναντι στο φιλειρηνικό πλήθος (υπάρχουν κάμερες που αποτύπωσαν τη στιγμή που άρχισαν οι άντρες των ΜΑΤ να επιτίθενται στο συγκεντρωμένο πλήθος, υπάρχουν μάρτυρες που διαβεβαιώνουν ότι ήταν προκλητικοί και από πριν) θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με αυστηρότητα και ενδεχομένως να οδηγήσει τον Χρυσοχοΐδη σε παραίτηση. Και αυτό θα είναι δικαιοσύνη. Ωστόσο, τίποτα δεν τελείωσε με τη χθεσινή απόφαση. Να είμαστε σε επιφυλακή και ετοιμοπόλεμοι.
Νίκος Μωραΐτης: Συνένοχοι όσοι μετέτρεψαν τον φασισμό σε κανονικότητα
Ανακούφιση. Αυτή είναι η πρώτη λέξη που ήρθε στον νου μου μόλις άκουσα την απόφαση. Μετά αυτή η λέξη απέκτησε και εικόνα. Τη μορφή της Μάγδας Φύσσα που έβγαλε τη μάσκα για να μιλήσει στον γιο της. Του είπε 'τα κατάφερες', και τώρα που το ξανασκέφτομαι ανατριχιάζω. Γιατί όντως τα κατάφερε. Αυτό το παιδί έδωσε τη ζωή του για την αξιοπρέπεια όλων μας. Να, αυτός είναι ο σύγχρονος ήρωας. Η μάνα του είναι η πιο στέρεη παρουσία μέσα σ' αυτή την εποχή που δεν ξέρεις πού πατάς και πού βρίσκεσαι. Πίσω απ' αυτά τα δύο σύμβολα θα έρθουν και θα συνταχθούν όλοι εκείνοι που μάτωναν τόσα χρόνια στο άκουσμα των φασιστών της Χρυσής Αυγής και των εγκλημάτων της. Δυστυχώς, θα έρθουν και θα συνταχθούν και όλοι εκείνοι που έδωσαν χώρο, που έδωσαν το χαμόγελό τους, την ανοχή τους ή και την κρυφή στήριξή τους στη Χρυσή Αυγή. Διότι τώρα το να είσαι 'antifa' είναι μόδα. Τότε ήταν μόδα τα μούσκουλα του Κασσιδιάρη, η αμφίεση της κόρης του Μιχαλολιάκου και τα τατού των χρυσαυγιτών. Έχω τη μεγάλη κατάρα να μην ξεχνάω. Ο Μπογδάνος και ο Σφακιανάκης, ο Μπάμπης Παπαδημητρίου και ο Πλούταρχος, οι δύο Λοβέρδοι και ο Γαϊτάνος και τόσοι άλλοι που νομιμοποίησαν την παρουσία αυτής της εγκληματικής οργάνωσης στη ζωή μας και μετέτρεψαν τον φασισμό σε 'κανονικότητα' είναι για εμένα συνένοχοι. Και δεν θα ξεχάσω ποτέ, και θα τους δείχνω στο παιδί μου με το δάχτυλο.
Μαρίζα Κωχ Υπάρχει ελπίδα
«Λαχταρούσα αυτήν την απόφαση, όπως κι όλος ο κόσμος. Όταν συμβαίνουν τέτοιες μεγάλες στιγμές, υπάρχει ελπίδα».
