Η φωτιά. Αυτή που έκαψε το σπίτι σε πέντε ώρες. Ένα σπίτι βιοκλιματικό σαν αυτό που ήταν πάντα στα όνειρά του. Θα μείνει χαραγμένη στην ψυχή του σαν μια από τις πιο μαύρες στιγμές της γεμάτης από τις χαρές της μουσικής ζωής του.
Προκάλεσε, όσο ακόμα παλευόταν, με τη μάνικα πάνω στη στέγη, μια έντονη αίσθηση ότι τίποτα δεν είναι πια σημαντικό. Ο Δημήτρης είδε ξαφνικά το κρυμμένο νόημα όσων έρχονται στον νου σε μια στιγμή που κρίνονται όλα, η ίδια η ζωή ακόμα. Ένιωσε ελεύθερος από το βάρος της ύλης, έτοιμος να πετάξει σαν ένα κλαράκι που το παρασέρνει ο άνεμος.
Έτσι νιώθει κι όταν τρέχει. Αφήνεται στον άνεμο, τον βοηθάει ο «αέρας» του ζωδίου του, που τον παρασέρνει σαν ν’ αφήνεται στο πνεύμα, έρμαιο στα στοιχεία της φύσης. Στο τρέξιμο ενός δρομέα μεσαίων αποστάσεων, ο Δημήτρης αφήνεται τραγουδώντας τα mantras που του αδειάζουν τον νου.
O κώδικας των mantras
Το τρέξιμο έγινε μια μορφή διαλογισμού, με τον οποίο άρχισε να ασχολείται συστηματικά. Έχοντας έως τότε εντρυφήσει στην πνευματική λογοτεχνία ενός Castaneda ή των ινδουιστών φιλοσόφων που μέσα από τις «Βέδες», τα γραπτά τους, αποκαλύπτουν τη φύση της πνευματικής ζωής, μελέτησε τους ύμνους τους, την ποίησή τους, συνειδητοποιώντας πως θυμίζουν έναν αρχαϊκό «προγραμματισμό».
Αυτή η εσωτερική άσκηση, μαζί με τη συνεχή σωματική βελτίωση, κάνουν τον Δημήτρη Βασιλάκη να νιώθει νεότεροςν ενώ, ταυτοχρόνως, ανοίγουν γι’ αυτόν το «κανάλι» της ποίησης. Επηρεασμένος απ’ τον e.e. cummings, τον Samuel Beckett, τον James Joyce ή τον Jack Kerouac και τους άλλους «beat» ποιητές σαν τον William Burroughs, αρχίζει να δημιουργεί μια ελεύθερη ποίηση, γραμμένη σαν έναν αυτοσχεδιασμό. Τη μουσική «γλώσσα» που ξέρει να μιλάει καλύτερα, δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στον ήχο, στον ρυθμό.
Έχει εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές («88 εν κινήσει», εκδόσεις Αίτιον 2016, και «αναcoda», εκδόσεις Γαβριηλίδης 2018), ενώ έχει ανεβάσει ένα θεατρικό έργο βασισμένο στην ποίησή του («Generator», θέατρο “Cartel” 2013) με συμμετοχές των Τάσου Νούσια, Marlene Kaminsky, Παναγιώτη Σούλη, Sylvia Macchi και της συζύγου του Έλενας Μιχαήλου.
Τεχνητή νοημοσύνη και αυτοσχεδιασμός
Πέντε χρόνια μετά, συνάντησε την τεχνητή νοημοσύνη. Αλγόριθμους που γίνονται ικανοί να αυτοσχεδιάσουν και, σε συνεργασία με τη ρομποτική, να τροφοδοτήσουν ρομποτικά συστήματα. Ρομπότ σαν το Shimon Robot που μπορεί να αυτοσχεδιάζει με τέσσερα mallets, παίζοντας μαρίμπα. Όλα αυτά σε συνεργασία με το Georgia Tech της Ατλάντα και το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο της Αθήνας, όπου ο Δ. Βασιλάκης διδάσκει στο μεταπτυχιακό τμήμα νέες τεχνολογίες και τζαζ, συντονίζοντας την έρευνα στο «jazz mapping», την χαρτογράφηση της τζαζ.
Η έρευνα αυτή αναλύει τα «semantics», τη σημασιολογία και το «συντακτικό» της τζαζ, παράλληλα με τον ήχο και την αρμονία της, τη γλώσσα ενός ποιητή, την ελεύθερη γραφή, το standup, την πρόζα ενός ηθοποιού, το story telling. Το περιεχόμενο αυτής της εν εξελίξει έρευνας δημοσιεύτηκε το 2019 στο επιστημονικό συνέδριο του SMC στη Μάλαγα.
Η πρώτη φορά
Τον γνώρισα πριν από χρόνια πολλά, όταν, έχοντας στα μπαγκάζια του το σαξόφωνό του και το μεταπτυχιακό του από τη Royal Academy του Λονδίνου, επέστρεφε στην Ελλάδα για να διδάξει στο Ωδείο Φίλιππος Νάκας κι αργότερα στα Πανεπιστήμια «Μακεδονία» και “Αριστοτέλειο”, βάζοντας οριστικά στο «κάδρο» το πτυχίο του Χημικού Μηχανικού του ΕΜΠ, που είχε προηγηθεί.
Κρατώντας τις ευχάριστες μνήμες από τους «Art of Parties», το νεανικό συγκρότημα με τον αδερφό του Παντελή Βασιλάκη και συμμαθητές από την Ευαγγελική Ν. Σμύρνης (με το οποίο είχε ηχογραφήσει ως μπασίστας και τραγουδιστής ένα δίσκο στο πνεύμα της βρετανικής New Wave σκηνής των 80’s) ο Δημήτρης βρήκε τη θέση που του άξιζε στην τότε αναπτυσσόμενη εγχώρια τζαζ σκηνή. Τους «Jazz Express» με τον φίλο κιθαρίστα Κώστα Μπαλταζάνη διαδέχθηκε τo 1994 το πρώτο Dimitri Vassilakis Quartet, με μέλη τον Κώστα Καλογήρου στα τύμπανα και τον αξέχαστο Γιάννη Βασσάλο στο κοντραμπάσο.
Ένα ιδιαίτερα μακρόβιο σχήμα του DVQ περιελάμβανε το ταλέντο του μόλις 15χρονου Μάνου Σαριδάκη στο πιάνο και τα πλήκτρα, τον γαλήνιο Μάνο Λούτα στο κοντραμπάσο και τον «πιο ήσυχο ντράμερ της πόλης» Γιώργο Πολυχρονάκο στα τύμπανα. Έπαιξαν παντού, σε κλαμπ και φεστιβάλ, μέχρι τη στιγμή που, στην αναζήτηση μιας δισκογραφικής στέγης, ο Δημήτρης Βασιλάκης βρέθηκε πάλι στο πολύβουο Λονδίνο.
Συμβόλαιο ζωής
Οι μέρες περνούσαν, σιωπή στην άλλη άκρη της γραμμής. Μέχρι που, λίγες ώρες πριν την άδοξη επιστροφή, το τηλέφωνο χτύπησε. Το επόμενο πρωί, ο Alan Bates τον υποδέχτηκε στην Candid Records. Την ιστορική δισκογραφική εταιρεία που κάποτε είχε φιλοξενήσει μορφές της τέχνης του αυτοσχεδιασμού σαν τον Charles Mingus, τον Eric Dolphy, τον Max Roach ή την Abbey Lincoln, στα χρόνια που η τζαζ αναζητούσε την κοινωνική έκφρασή της. Ήταν ο πρώτος Έλληνας με συμβόλαιο σε μια μεγάλη διεθνή εταιρεία της τζαζ.
Πρώτο έφτασε το 1998 το «Secret Path». Το άλμπουμ, στο οποίο συμμετείχαν οι Γ. Κοντραφούρης, Δ. Καλαντζής, Κ. Κωνσταντίνου, Σπ. Παναγιωτόπουλος, κουαρτέτο εγχόρδων και ο Αμερικανός σαξοφωνίστας Greg Bailey, εξέφραζε την εσωτερική αναζήτηση του σαξοφωνίστα και συνθέτη μέσα από τις απρόσμενες εναλλαγές των tempo της ομώνυμης σύνθεσης. Η δε «Aegean Samba» έγινε ανάρπαστη από διεθνείς συλλογές που συγκέντρωναν τις νέες τάσεις της τζαζ.
Δυο χρόνια μετά, το «Daedalus Project - Labyrinth» ηχογραφήθηκε στη Νέα Υόρκη με παραγωγό τον μέντορά του David Liebman, στη βάση του αρχαίου μύθου του Δαίδαλου και του Ίκαρου ή στις αναφορές του James Joyce στο alter ego του, τον Stephen Daedalus, στο «Πορτραίτο του Καλλιτέχνη» και στο «The Barrow» του Franz Kafka.
Αναδείχθηκε 2ο τζαζ άλμπουμ της χρονιάς στη διαδικτυακή ψηφοφορία του BBC και παρουσιάστηκε στο αφιερωμένο στον Charlie Parker ιστορικό κλαμπ «Birdland» της Νέας Υόρκης και στο Πανεπιστήμιο του Yale, ενώ αποτέλεσε αντικείμενο μουσικολογικής έρευνας σε άλλα πανεπιστήμια των ΗΠΑ.
Ο Βασιλάκης ηχογράφησε το 2005, πάντα για την Candid Records, το «Parallel Lines», όπου συμμετείχαν ο master των ρυθμών Jeff "Tain’"Watts στα τύμπανα και ο νιγηριανής καταγωγής Essiet Okon Essiet στο κοντραμπάσο. Ένα τρίο - άλμπουμ επηρεασμένο από το «Freedom Suite»του Sonny Rollins, το οποίο παρουσιάστηκε στο Smithsonian Institute της Washington σαν μια τριλογία, μαζί με τα δύο προηγούμενα.
Η κρίση και η τζαζ
Λίγο πριν ξεσπάσει η παγκόσμια κοινωνική και οικονομική κρίση του 2009, προλαβαίνοντας τη μερική κατάρρευση της αλήστου μνήμης βιομηχανίας του δίσκου, ο Δημήτρης Βασιλάκης ηχογραφεί το vocal άλμπουμ «Across the Universe» για τα 50 χρόνια της Candid Records.
Και τότε, σε μια από τις πιο φωτεινές στιγμές της καριέρας του, έχοντας ήδη εμφανιστεί στο Dizzy’s Club του Lincoln Center ή τα Zinc Bar και Smalls της Νέας Υόρκης και το περίφημο Ronnie Scott’s κλαμπ του Λονδίνου, φτάνει η ολική κατάρρευση και η κρίση λιτότητας που μας επέβαλαν τα Μνημόνια του ΔΝΤ και της Ε.Ε.
Father & Son
Την ίδια εποχή, ο Δημήτρης, με το καμένο σπίτι και μία μόνο αλλαξιά που κι αυτή μύριζε καπνιά, σαν μόνη του περιουσία είχε τα σαξόφωνά του, τη γυναίκα του και το παιδί του, που σώθηκαν από την πυρκαγιά. Δέκα χρόνια μετά, ο Νέστορας, ένας ανερχόμενος τενόρο σαξοφωνίστας, αποτελεί το έτερον ήμισυ του διφυούς «Father & Son» project. Σήμερα, πέφτοντας «κάτω από τη μηλιά», ο υψηλότερος γιος του υψηλότατου πατέρα δείχνει στον μπαμπά του τα «κόλπα» που μαθαίνει βασισμένος στη διδαχή του, σπουδάζοντας με υποτροφία στο Guildhall School ofMusic and Drama του Λονδίνου.
Το φετινό «Rhodes and South Aegean International Jazz Festival», η γέφυρα φιλίας και αδελφοσύνης του Φεστιβάλ Τζαζ της Ρόδου με το απέναντι φεστιβάλ της Bodrun (της Αλικαρνασσού) στην Τουρκία, θα μεταδοθεί διαδικτυακά με τον συμβολικό τίτλο «Jazz AcrossThe Water», με πολλές διεθνείς και ελληνικές συμμετοχές. Ο ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής Δημήτρης Βασιλάκης συνεχίζει τη συνεργασία με τους «απέναντι», αποδεικνύοντας ότι η τζαζ, σαν οικουμενική τέχνη που είναι, καταργεί τα εθνικά εμπόδια, υπερβαίνει τα σύνορα.
Δημοκρατία του Αυτοσχεδιασμού
«Jazz Democracy» αποκαλείται ένα διεθνές talk & performance φόρουμ που ως σημείο εκκίνησης είχε τα συνέδρια TEDx στο Τόκιο και την Αθήνα ή το London Jazz Festival και έφτασε να παρουσιαστεί το 2018 στο κεντρικό κτήριο του ΟΗΕ, στη Νέα Υόρκη, με πρόσκληση του δικού μας υπουργείου Εξωτερικών, για τον εορτασμό της παγκόσμιας ημέρας της τζαζ.
Ιδέα του Δημήτρη Βασιλάκη, αναδεικνύει την οικουμενική, ανθρωπιστική - δημοκρατική πλευρά της τζαζ, φέρνοντας στο ίδιο τραπέζι τζαζ μουσικούς, επιστήμονες, ερευνητές, εικαστικούς, χορευτές, video artists κ.λπ. Στη σκηνή, ανεξάρτητα από χρώμα, εθνικότητα, φυλή, οικονομική κατάσταση και φήμη, ένας μουσικός μπορεί να διεκδικήσει και να κερδίσει τη θέση που του αξίζει αλλά και την αποδοχή της κοινότητας, με μόνο κριτήριο τον βαθμό αφομοίωσης αυτής της ζωντανής διεθνούς γλώσσας.
