Ο αριθμός 13.700.000, που αναφέρεται στον όγκο, σε κυβικά χιλιόμετρα, των υδάτων της Μεσογείου, δίνει τον τίτλο στη φετινή έκθεση στο Art Space Pythagorion στη Σάμο, με διάρκεια έως και τις 30 Σεπτεμβρίου. Η έκθεση, σε επιμέλεια Κατερίνας Γρέγου και στο πλαίσιο του Ιδρύματος Schwarz, εξετάζει τον αντίκτυπο που έχουν οι ανθρώπινες δραστηριότητες και τα συμφέροντα στην ευαίσθητη ισορροπία του οικοσυστήματος του πλανήτη και στα γεωπολιτικά ζητήματα των θαλασσών. Οι επιπτώσεις τους προσεγγίζονται μέσα από το πρίσμα της Μεσογείου με αφετηρία τη Σάμο.
Με αφορμή τη συμβολική θέση του Art Space Pythagorion, η έκθεση διερευνά το πώς η θάλασσα επηρεάζει τη διαμόρφωση των ταυτοτήτων και των οικονομιών στην περιοχή της Μεσογείου και της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Οι καλλιτέχνες της έκθεσης εστιάζουν ο καθένας σε ένα από τα ζητήματα που επείγουν σήμερα: από μια νέα οπτική της μετανάστευσης και της προσφυγικής κρίσης στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο, τις επιπτώσεις του τουρισμού, τα υπό εξαφάνιση θαλάσσια είδη, τη ρύπανση από τα πλαστικά και τη βαριά βιομηχανία, έως την καταστροφή των καϊκιών στη χώρα μας, ένα μείζον πολιτισμικό ζήτημα, καθώς έως σήμερα η απώλεια των ελληνικών καϊκιών φτάνει τα 13.785 από τα περίπου 17.000 καΐκια που κάποτε αρμένιζαν τις ελληνικές θάλασσες.
Το 1991 ξεκίνησε το πρόγραμμα απόσυρσης αλιευτικών σκαφών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με υποτιθέμενο στόχο τη μείωση της υπεραλίευσης και την προστασία των αλιευτικών αποθεμάτων. Η οδηγία που εξέδωσε καταρχάς η Ε.Ε. ήταν η απόσυρση των καϊκιών και η κατάθεση της επαγγελματικής άδειας. Το 2014 το πρόγραμμα τροποποιήθηκε και ενσωματώθηκε η υποχρεωτική καταστροφή καϊκιών. Πρόκειται για μια πραγματική εθνική απώλεια, η οποία έχει εκτυλιχθεί αθόρυβα. Όχι μόνο καταστρέφεται μια παράδοση αιώνων, αλλά κινδυνεύει να χαθεί και η τεχνογνωσία των καραβομαραγκών.
Δύο από τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση, οι Sphinxes (Μάνος Φλέσσας και Ιωάννα Τσάκαλου), διεξάγουν μία μεγάλη έρευνα σχετικά με το θέμα στο νησί και πρόκειται να παρουσιάσουν ένα νέο έργο, ειδική ανάθεση για την έκθεση, καθώς και ένα φιλμ που καταγράφει μια πομπή, φόρο τιμής στα κατεστραμμένα καΐκια. Τον Σεπτέμβριο το Ίδρυμα Schwarz πρόκειται να οργανώσει μια ημερίδα στην Αθήνα σχετικά με το τι σημαίνει η συνειδητή καταστροφή της εθνικής μας κληρονομιάς.
Η θερινή έκθεση στο Art Space Pythagorion είναι εμπνευσμένη από τη συμβολική θέση του εκθεσιακού χώρου και ιδίως από τη θέα προς τη Μεσόγειο θάλασσα που βλέπει κανείς από το κεντρικό παράθυρο.
Επιφανειακά η σκηνή φαντάζει ειδυλλιακή και γαλήνια. Ωστόσο υποβόσκουν πολλαπλές, αόρατες δυναμικές - γεωπολιτικές, περιβαλλοντικές, κοινωνικές, πολιτιστικές, θρησκευτικές και οικονομικές. Σε αυτό το «Απέραντο Γαλάζιο» διακυβεύονται ένα σωρό καίρια ζητήματα. Εδώ η θάλασσα, σαν ένα αόρατο υγρό παραπέτασμα, λειτουργεί ως ένα είδος συνόρου μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, παραδείσου και δυστοπίας.
Ως σημαντικό στοιχείο του οικοσυστήματος του πλανήτη, η Μεσόγειος βρίσκεται στο επίκεντρο περιβαλλοντικών, κοινωνικών, οικονομικών και γεωπολιτικών ανακατατάξεων καθώς και άλλων καίριων ζητημάτων της εποχής που υπερβαίνουν τα στενά γεωγραφικά της όρια. Θέματα μετανάστευσης και συνόρων, εθνικής κυριαρχίας, ανταγωνιστικών οικονομικών συμφερόντων, υπόγειων εξορύξεων, τουρισμού, περιβάλλοντος, απειλούν τη Μεσόγειο.
Ταυτόχρονα, έχει γίνει ο τάφος χιλιάδων ανθρώπων στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από τον πόλεμο και τους διωγμούς στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Το 2015, η Σάμος -μόλις 1,2 χιλιόμετρα από την Τουρκία- ήταν ένα από τα τέσσερα ελληνικά νησιά που έφεραν το μεγαλύτερο βάρος της προσφυγικής κρίσης. Εδώ είναι το σύνορο Ευρώπης και Ασίας και το σταυροδρόμι τριών ηπείρων, οπότε η περιοχή είναι επίκεντρο μεγάλων γεωπολιτικών ανταγωνισμών.