Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.1°C20.7°C
2 BF 52%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
18 °C
16.5°C18.5°C
2 BF 68%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 70%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.4°C18.0°C
4 BF 52%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C19.9°C
3 BF 40%
Η ΑΡΤΕΜΙΣ ΑΛΚΑΛΑΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΖΕΙ ΕΠΙΖΩΝΤΕΣ ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ / "Ένιωθα την ανάγκη να διασώσω τα πρόσωπά τους"
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η ΑΡΤΕΜΙΣ ΑΛΚΑΛΑΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΖΕΙ ΕΠΙΖΩΝΤΕΣ ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ / "Ένιωθα την ανάγκη να διασώσω τα πρόσωπά τους"

Του Σπύρου Κακουριώτη

Διεθνής Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος, η 27η Ιανουαρίου τιμάται σε πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, όπου έχει καθιερωθεί από το 2004 η Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος.

Με την ευκαιρία αυτή, την Τετάρτη, στο Ινστιτούτο Θερβάντες, εγκαινιάζεται η έκθεση φωτογραφίας της Άρτεμης Αλκαλάη «Έλληνες Εβραίοι επιζώντες από το Ολοκαύτωμα», που διοργανώνεται σε συνεργασία με το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος. Πρόκειται για μια «εικαστική αφήγηση», όπως τη χαρακτηρίζει η ίδια, που ξεκίνησε όταν κάποιοι από τους ανθρώπους που επέζησαν από τα στρατόπεδα θανάτου άρχισαν να φεύγουν από τη ζωή.

«Κατάλαβα τότε ότι ο χρόνος είναι πολύ λίγος και ξεκίνησα να τους φωτογραφίζω, όσο προλάβαινα» μας λέει η Άρτεμις Αλκαλάη. «Ένιωθα την ανάγκη να διασώσω τα πρόσωπά τους και όχι τόσο να τα αναπαραστήσω μέσα από την τέχνη».

Άρχισε έτσι ένα μεγάλο ταξίδι, στον χώρο και τον χρόνο, καθώς πολλοί από τους επιζώντες που αποτυπώνονται μέσα από τον φακό της δεν επέστρεψαν καν στην Ελλάδα μετά τον πόλεμο και σκορπίστηκαν σε όλα τα μέρη του κόσμου. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η Ελλάδα, που αναλογικά έχασε ένα από τα υψηλότερα στην Ευρώπη ποσοστά του εβραϊκού της πληθυσμού, δεν καλοδέχτηκε όσους επέστρεψαν, όπως άλλωστε συνέβη και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες την επαύριο του τέλους του πολέμου.

Όσοι απελευθερώθηκαν από τη ναζιστική κόλαση δεν είχαν πού να επιστρέψουν... Τα σπίτια που είχαν τους τα πήραν, όχι μονάχα οι Ναζί αλλά και χριστιανοί συμπολίτες τους που εκμεταλλεύτηκαν τις περιστάσεις της Κατοχής. Οι οικογένειες που είχαν χάθηκαν στο Άουσβιτς.

Αυτό το στοιχείο υπογραμμίζει στη δουλειά της η Άρτεμις Αλκαλάη εντάσσοντας στο κάδρο στοιχεία από μια προηγούμενη εικαστική δουλειά της, με τίτλο Σπίτι: μια εγκατάσταση. Πρόκειται για έργα που έχουν το στερεότυπο σχήμα ενός σπιτιού, τοίχοι, στέγη και καμινάδα, φιλοτεχνημένα από υλικά όπως ύφασμα ή ξύλο, τα οποία τοποθετεί πλάι στους εικονιζόμενους άνδρες και γυναίκες, σαν «γέφυρα μεταξύ τέχνης και ντοκουμέντου». Ταυτόχρονα, λέει, «είναι και ένα στοιχείο σύνδεσής μου με τους εικονιζόμενους, που συχνά μου ήταν άγνωστοι»

«Πρόκειται για το αρχέτυπο του σπιτικού, της ευτυχίας, της οικογένειας, της θαλπωρής» μας λέει. «Όλα όσα οι άνθρωποι αυτοί είχαν και τα έχασαν. Όμως επίσης οι περισσότεροι είχαν τη δύναμη, μετά τα στρατόπεδα, να δημιουργήσουν ένα καινούργιο σπιτικό, έκαναν πολύ μεγάλες οικογένειες».

Οι επιζώντες που φωτογράφησε προέρχονται από τις κοινότητες Θεσσαλονίκης, Χαλκίδας, Ιωαννίνων, Άρτας, Πρέβεζας, Τρικάλων, Κέρκυρας και Ρόδου. Τα ποσοστά εξόντωσης σε αυτές κυμαίνονται από 31% έως 96%...

Ρωτήσαμε την Άρτεμη Αλκαλάη πώς ξεκίνησε να φωτογραφίζει τους επιζώντες Έλληνες Εβραίους. «Στο πλαίσιο του πρότζεκτ Σπίτι: μια περιπλάνηση φωτογράφιζα αυτά τα έργα σε εξωτερικούς χώρους της Αττικής. Σκέφτηκα ότι η ιστορική εμπειρία των επιζώντων αποτελεί αναπόσπαστο μέρος μιας ευρωπαϊκής πόλης. Έτσι φωτογράφισα για πρώτη φορά τους Ισαάκ Μιζάν και Σάντρα Μάτσα-Κοέν. Τότε κατάλαβα ότι ήθελα να επικεντρωθώ σε αυτό το θέμα».

Στην παρατήρηση ότι η δουλειά της προσεγγίζει περισσότερο αυτήν του ιστορικού, η φωτογράφος απαντά: «Το υλικό είναι που με οδηγεί και μου δείχνει τη μέθοδο. Πράγματι, με οδήγησε σε μονοπάτια που δεν μου ήταν τόσο οικεία. Όταν άρχισα να ασχολούμαι με όσους διασώθηκαν χάρη στις ηρωικές προσπάθειες του Ισπανού προξένου στην Αθήνα Sebastian Romero de Radigales, το εικαστικό μέρος υποχώρησε εντελώς και η φωτογράφιση πήρε εντελώς ιστορική τροπή. Σε αυτές τις φωτογραφίες δεν υπάρχουν καθόλου σπίτια, ήθελα η παρουσία μου να είναι όσο το δυνατόν πιο διακριτική. Να περιοριστώ, ει δυνατόν, μονάχα πίσω από την κάμερα. Αυτές τις φωτογραφίες δεν τις έχω παρουσιάσει άλλη φορά».

Η δουλειά της Άρτεμης Αλκαλάη παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο σύνολό της (έως τώρα, καθώς αποτελεί ένα έργο εν προόδω) και αποτελείται από 44 συνολικά φωτογραφίες, που συνοδεύονται από μια σειρά τεκμήρια, όπως πιστοποιητικά υπηκοότητας, αλληλογραφία, διαβατήρια των επιζώντων με ισπανική υπηκοότητα, καθώς και βιβλία που έχουν γράψει οι ίδιοι...

Κατά τη διάρκεια των εγκαινίων θα μιλήσει η ιστορικός Οντέτ Βαρών - Βασάρ, ενώ στις 9 Μαρτίου θα πραγματοποιηθεί συζήτηση ανάμεσα στην Άρτεμη Αλκαλάη και την ιστορικό τέχνης Ευγενία Αλεξάκη με θέμα "Η τέχνη ως κοινωνικό, ερευνητικό και παιδαγωγικό project".

info

ΑΡΤΕΜΙΣ ΑΛΚΑΛΑΗ "Έλληνες Εβραίοι επιζώντες από το Ολοκαύτωμα: Μια εικαστική αφήγηση". Αίθουσα Εκθέσεων Ινστιτούτου Θερβάντες, Μητροπόλεως 23. Διάρκεια: 20.1-19.3.2016. Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα - Παρασκευή: 10.00-21.00. Σάββατο: 10.00-14.00. Εγκαίνια: Τετάρτη 20 Ιανουαρίου, 7.30 μ.μ.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL