Η επόμενη μέρα για την Αριστερά δεν μπορεί να στηριχθεί ούτε σε συγκολλήσεις, ούτε σε σιωπές. Απαιτεί πολιτικό θάρρος, αυτοκριτική και ριζική επανανοηματοδότηση του ρόλου της.
Δεν υπάρχουν περιθώρια ωραιοποίησης. Η κρίση αντιπροσώπευσης, η πολιτική αποσύνδεση και η αδυναμία εκπροσώπησης κοινωνικών αναγκών συνθέτουν ένα τοπίο βαθιάς πολιτικής δυσπιστίας. Οι πολίτες δεν απέχουν απλώς από τις κάλπες· αποσύρουν τη συναίνεσή τους από έναν χώρο που δεν τους πείθει πια.
Για τον χώρο της ευρύτερης Κεντροαριστεράς, η ήττα είναι πιο σύνθετη από ένα εκλογικό αποτέλεσμα. Είναι κρίση ταυτότητας και στρατηγικής. Οι απαντήσεις δεν μπορούν να αναζητηθούν ούτε σε νέα σχήματα κορυφής, ούτε σε συνεννοήσεις που εξαντλούνται σε οργανωτικού χαρακτήρα επαναδιατάξεις. Η κοινωνία ζητά ουσιαστική ειλικρίνεια και όχι τεχνητή ενότητα.
Ο πρώτος και αδιαπραγμάτευτος όρος για οποιαδήποτε επανεκκίνηση είναι η δημόσια αυτοκριτική. Όχι απολογισμοί για το θεαθήναι. Όχι «στρογγυλεμένες» ερμηνείες. Χρειάζεται μια ειλικρινής παραδοχή ευθυνών και λαθών, που θα ανοίξει τον δρόμο για την αποκατάσταση της σχέσης εμπιστοσύνης με την κοινωνία. Χωρίς αυτήν, καμία εκλογική ή πολιτική στρατηγική δεν μπορεί να σταθεί.
Η Αριστερά οφείλει να υπερβεί το αφήγημα της «διαχειρίσιμης κανονικότητας». Ο ρόλος της δεν είναι να προσαρμόζεται στο κυρίαρχο, αλλά να το αμφισβητεί. Όχι για λόγους ιδεολογικής καθαρότητας, αλλά γιατί μόνο έτσι μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο για τις κοινωνικές πλειοψηφίες. Η εξουσία δεν είναι αυτοσκοπός, είναι μέσο, και ως τέτοιο πρέπει να κρίνεται, να στοχεύει σε πραγματική χειραφέτηση, όχι σε ενσωμάτωση.
Είναι επίσης σαφές ότι δεν μπορεί να υπάρξει πολιτική ανασυγκρότηση χωρίς πολιτικό υποκείμενο. Δεν έχει νόημα να συζητάμε για «προγράμματα σοσιαλισμού» όταν δεν υπάρχουν οι δυνάμεις, οι θεσμοί και οι διαδικασίες που να τα στηρίζουν κοινωνικά και πολιτικά.
Η Αριστερά δεν μπορεί να στηριχθεί σε ηγεμονικές κατασκευές. Οφείλει να επανασυνδεθεί με λαϊκές συνελεύσεις, πρωτοβουλίες βάσης, θεσμούς αμεσοδημοκρατίας και κοινωνικής συμμετοχής.Η δημοκρατία πρέπει να πάψει να είναι ένας όρος της πολιτικής θεωρίας και να γίνει βίωμα: στους χώρους εργασίας, στην εκπαίδευση, στην καθημερινή ζωή.
Η πολιτική δεν γεννιέται στα τηλεοπτικά πάνελ ούτε στα πολιτικά γραφεία, γεννιέται στο κοινωνικό πεδίο, όπου διακυβεύεται η αξιοπρέπεια και η καθημερινότητα των ανθρώπων.
Χρειαζόμαστε μια χρήσιμη, θαρραλέα και επικίνδυνη Αριστερά. Επικίνδυνη όχι για τη σταθερότητα, αλλά για την αδικία. Όχι για τη δημοκρατία, αλλά για την υποκρισία της. Όχι για τους πολίτες, αλλά για τους μηχανισμούς που τους έχουν αποκλείσει.Η πολιτική της ρήξης δεν είναι πολυτέλεια. Είναι προϋπόθεση για κάθε ουσιαστική επανεκκίνηση. Αν η Αριστερά δεν είναι έτοιμη να αμφισβητήσει ριζικά το υπάρχον, τότε δεν μπορεί να το αλλάξει.
Η Αριστερά δεν γεννήθηκε για να αναζητά την εξουσία ως αυτοσκοπό. Γεννήθηκε για να την υπονομεύει, να την αποκαλύπτει, να τη μετασχηματίζει ριζικά. Η εξουσία, χωρίς χειραφέτηση των από τα κάτω, είναι μια νέα μορφή κυριαρχίας, ακόμα κι αν φέρει κόκκινη σημαία.Ή θα γίνουμε χρήσιμοι για τους πολλούς και επικίνδυνοι για το σύστημα, ή απλώς θα αποσυρθούμε από την ιστορία. Δεν υπάρχει τρίτος δρόμος.
Η κοινωνία δεν έχει ανάγκη από ένα ακόμα «αριστερό brand». Έχει ανάγκη από μια Αριστερά που θα την ακούει, θα την κινητοποιεί και θα την απελευθερώνει. Μια Αριστερά χωρίς νοσταλγία, αλλά με θάρρος. Χωρίς ψευδαισθήσεις, αλλά με προτάσεις ρήξης. Μια Αριστερά που δεν θα ζητιανεύει ρόλους, αλλά θα χτίζει δρόμους. Δρόμους που οδηγούν αλλού όχι πίσω, όχι στο ίδιο.
*Η Ιωάννα Λιούτα είναι πολιτική και οικονομική αναλύτρια
