Το ερώτημα που θα πρέπει να απαντήσουν οι αναλύσεις των επόμενων ημερών είναι αν τελικά μια κοινωνία, που μέσα στην πανδημία «κουράστηκε» να ζει με τον φόβο, φοβήθηκε να τολμήσει την αλλαγή. Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση ήταν να ψηφίσει «σταθερότητα», έστω και με κουπόνια, από το να τολμήσει το βήμα σε κάτι διαφορετικό.
Αυτό δεν αφαιρεί την ανάγκη του ηττημένου να μετρήσει τις ευθύνες του, με πρώτη ακριβώς την αδυναμία να αφουγκραστεί αυτόν τον ξεκάθαρα συντηρητικό προσανατολισμό. Αν πιστεύεις σε αξίες, όπως δικαιοσύνη, διαφάνεια και αξιοκρατία, τότε οφείλεις να αναρωτηθείς γιατί δεν μπόρεσες να πείσεις για τη σημασία τους. Γιατί δεν μπορεί να φταίνε οι διαχρονικές αξίες μιας ευνομούμενης Δημοκρατίας, αλλά οι φορείς που ανέλαβαν να τις εκφράσουν.
Οταν, μάλιστα, έχεις δει πρόσφατα τη Μελόνι να σαρώνει στην Ιταλία, τους νεοσυντηρητικούς ή ακόμα και ακροδεξιούς να «σκαρφαλώνουν» σε όλη την Ευρώπη, ακριβώς μετά από μια τετραετία απανωτών κρίσεων, δεν μπορεί να είσαι αιφνιδιασμένος. Εκτός αν πίστευες ότι ο ελληνικός λαός είναι ο πεφωτισμένος, ο περιούσιος. Που δεν είναι.
Το να μιλάς για την προπαγανδιστική υπεροπλία του αντιπάλου, για τη δημιουργία ενός μηχανισμού κολλητών και ευνοημένων δεν αρκεί από μόνο του. Χρειάζεται και μια στρατηγική για να το αντιμετωπίσεις. Σίγουρα όχι με ευχές ή κατάρες. Το να καταγγέλλεις όλη την ημέρα παρατυπίες σε εκλογικά κέντρα αποδεικνύει ταυτόχρονα την αδυναμία σου να έχεις παντού εκλογικούς αντιπροσώπους που θα προλάβουν τέτοια φαινόμενα.
Στον αθλητισμό συνηθίζουν να λένε ότι από τις ήττες μαθαίνεις. Το πρόβλημα στην πολιτική είναι ότι δεν έχεις το επόμενο σαββατοκύριακο για να «επανέλθεις». Και αυτή η ήττα δεν είναι η πρώτη. Το αποτέλεσμα είναι τόσο αποστομωτικό, που θα χρειαστεί να μπουν όλα στη ζυγαριά: πρόσωπα, τακτικές, στρατηγικές, βεβαιότητες. Και η διαδικασία θα είναι επίπονη και μακροχρόνια, απέναντι, μάλιστα, σε μια εξουσία που πλέον θα μπορεί να ισχυριστεί ότι θα συνεχίσει έτσι, και ίσως ακόμα χειρότερα.
Είναι σαφές ότι αυτή η ήττα ξεπερνά τον ΣΥΡΙΖΑ και αφορά όλη την Κεντροαριστερά και την Αριστερά. Οι πανηγυρισμοί του ΠΑΣΟΚ που μιλά για «επιστροφή» του μοιάζουν εντελώς παράταιροι μπροστά στο συνολικό αποτέλεσμα, που δείχνει μια κοινωνία που μάλλον την έχασαν τα κομματικά ραντάρ.
