Οι «μέσα» είναι πολύ λιγότεροι από τους «έξω». Αυτοί που «χώνονται», που «διορίζονται», που «παίρνουν τη δουλειά», που «επιλέγονται» γενικώς είναι πολύ λιγότεροι σε σχέση με τους άλλους, που πετιούνται έξω. Που σημαίνει ότι οι μηχανισμοί αποκλεισμού είναι πολύ πιο αναπτυγμένοι από τους μηχανισμούς συμπερίληψης.
Οι μηχανισμοί αποκλεισμού πρέπει να σκαρφιστούν τρόπους ώστε να μικραίνουν τις τρύπες του φίλτρου. Στην πραγματικότητα δεν έχουμε φίλτρα με κανονικά διατεταγμένες τρύπες, σταθερού μεγέθους, που φιλτράρουν το νερό και κρατάνε τα μακαρόνια. Οι τρύπες, οι δίοδοι αυξομειώνονται, μετακινούνται, αλλάζουν διαρκώς πρωτόκολλα, κανόνες.
Μηχανισμός είναι ο χειριστής, ο κατάλληλος «μετατοπιστής» , ο «σμικρυντικός» της τρύπας, της διόδου. Ώστε να περάσει μέσα ο «δικός μας» (αυτή η γενική και συντριπτικά ισχυρή έννοια των κακομοίρικων ελληνικών μικροσυστημάτων) και να μείνει απέξω ο «άλλος». Ένα πατριωτάκι, ένας ξάδελφος, μια κουμπαριά, κάποιο κόμμα, μια αυλή εν πάση περιπτώσει συνθέτουν ένα δίκτυο από ιστούς που ονομάζουμε εξουσία. Διοικητική, πολιτική, φιλική, κυκλωματική, συντεχνιακή, σογιού κ.λπ.
Έχω γράψει αρκετές φορές για τους «εντός» και τους «αποκλεισμένους» του συστήματος. Μα υπάρχει σύστημα; Ένα δαιδαλώδες πλέγμα από συνάψεις, αλληλεξαρτήσεις, μια ειδική «μνήμη» που δημιουργεί ασφάλεια σε ένα σύστημα εξουσίας. Πραιτωριανοί που φυλάνε (αλλά είναι και οι πρώτοι που δολοφονούν).
Θυμάμαι επί χούντας, καθηγητή Γυμνασίου-διαφωτιστή να περνάει τους βαθμούς ανέλιξης «δυο-δυο» σε σχέση με τον συνάδελφό του, που απλώς ήταν, παλιότερα, κεντρώος. Θυμάμαι καλό, και με φήμη εντίμου, μικροεργολάβο να ενίσταται απελπισμένος γιατί ο αυτοδιοικητικός παράγων δεν ενέκρινε την πληρωμή του (αν δεν πέρναγε από το προσωπικό του γραφείο, προφανώς, για να τα σκάσει).
Θυμάμαι γκαουλάιτερς λογής-λογής να περιπολούν στα διάφορα θεσμικά ή κομματικά «γκάου», επικράτειες, περιφέρειες. Μεγάλες φαμίλιες με εκλογική δύναμη είχαν τον αντιπρόσωπό τους εντός του κράτους. Οπλαρχηγοί κάθε τύπου έκαναν κουμάντο σε περιοχές εξουσίας. Διευθυντές εποπτευόμενων φορέων να εγκαθίστανται έτσι, γιατί κάποιος μπάρμπας υπήρχε κ.λπ. (σ.σ.: περίεργο το μίσος διάφορων «εκσυγχρονιστών» για τις ανοιχτές διαδικασίες προκήρυξης και εκλογής σε σχέση με τις κλειστές διαδικασίες διορισμού).
Τέλος πάντων, έτσι διαμορφώθηκε και διαμορφώνεται-παγιώνεται ένα μισητό και περιζήτητο πλέγμα εξουσίας και ισχύος. Έχω επίσης ξαναγράψει ότι η μεγάλη ανάθεση, η μεγάλη προσδοκία στον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. ήταν (και είναι) να ξεκαθαρίσει, εξυγιάνει αυτή τη μούχλα που πετάει ταλέντα στον Καιάδα, που επιβεβαιώνει φελλούς και ανίκανους, οι οποίοι αναπαραγόμενοι δημιουργούν σειρές από κάμπιες καταστροφής του πεύκου. Είναι γεγονός ότι κατά την κυβερνητική περίοδο προσπάθησε - εν μέρει. Αλλού έτσι, αλλού έσπασε τα μούτρα του.
Άγονοι διαγωνισμοί, γραφειοκρατικές καθυστερήσεις (για να μην προλάβει να ολοκληρωθεί η διαδικασία) ποικίλες τεχνικές του βαθέως πολυστήματος εξουσίας (διοικητικού, αυτοδιοικητικού, παλαιοκομματικού κ.λπ.) κατάφερναν να ακυρώσουν απόπειρες ή, ακόμα χειρότερα, να διεισδύσουν στα σπλάχνα παραγωγής πολιτικής και να ακυρώσουν εν τη γενέσει της μια προσπάθεια. Ένα νομικίστικο τέχνασμα, ένα «σχεδιασμένο» τεχνικό λάθος κατέστρεφε τον νόμο. Τέλεια λειτουργία της αράχνης. Υπήρχε βέβαια και φοβερή «ασχετίλα» κάποιων κυβερνητικών της περιόδου και έδενε το πράγμα.
Γιατί επιμένω όμως σ’ αυτή την τομή; Των αποκλεισμένων; Μόνο για λόγους δικαιοσύνης; Ή γιατί οι αποκλεισμένοι είναι η πραγματική πολιτική δύναμη; Εκτός των σημαντικών λόγων μέγιστης ηθικής (ήτοι πολιτικής) σημασίας, επιμένω και για λόγους πρακτικής, για λόγους λειτουργικότητας.
Ο δίκαια και αξιόπιστα επιλεγμένος δημιουργεί μια πολύτιμη αίσθηση δικαιοσύνης και στους υπόλοιπους. Η αναπαραγωγή του αισθήματος «μόνο για τους δικούς τους φροντίζουν» είναι καταστροφική. Βέβαια, πολύ συχνά, ακόμα και καλοεπιλεγμένα πρόσωπα μετασχηματίζονταν σε απλούς φύλακες της περιοχής τους. Η επένδυση όμως στους «απέξω», πέρα από το ότι συμβολικά και ουσιαστικά αποτελεί μια μεγάλη χειρονομία, δίνει και μια παρηγοριά. Σε εκατομμύρια πεταμένους, αδικημένους, μελαγχολικούς πολίτες που ένα δυνατό νεύμα περιμένουν.
