Θα περίμενε κανείς ότι μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ, τις συναντήσεις και την πολυδιαφημισμένη ομιλία στο Κογκρέσο, καθώς και την αποστολή όπλων στην Ουκρανία, θα υπήρχε κάποια ηρεμία στα ελληνο-τουρκικά μετά από αμερικανική παρέμβαση, μια και το κέντρο του ενδιαφέροντος της Δύσης αυτή τη στιγμή είναι στην αντιπαράθεση με τη Ρωσία.
Αντίθετα, βλέπουμε να φουντώνουν οι τουρκικές προκλήσεις, με επιθετική ρητορική από πλευράς Ερντογάν, ασκήσεις στο Αιγαίο και τεχνητή αύξηση της ροής των μεταναστών.
Η απροσδιόριστη στρατηγική σχέση
Η πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη δίνει απεριόριστες δυνατότητες στις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις να χρησιμοποιούν ελληνικά αεροδρόμια για πτήσεις ιπτάμενων ραντάρ και drones στη Μαύρη Θάλασσα, λιμάνια για μεταφορά βαρέος υλικού στη Ρουμανία και ανεφοδιασμό πολεμικών πλοίων. Σε αντιστάθμισμα δεν παίρνει ούτε πολεμικό υλικό δωρεάν ούτε οικονομική βοήθεια ούτε πίεση στην Τουρκία για ηρεμία στην περιοχή. Δίνει επιπλέον των παροχών κάποια δισεκατομμύρια στις αμερικανικές βιομηχανίες για F-16, F-35 και άλλο υλικό. Επιπλέον, η ελληνική κυβέρνηση αναγκάζεται να παραδεχτεί όσα ανακοίνωσε ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας με tweet για αποστολή πυροβόλων και πυρομαχικών στην Ουκρανία.
Πρώτη φορά βλέπουμε αγοραστή να δίνει εκτός από χρήματα και δωρεάν έδαφος. Και αυτό στο όνομα κάποιας απροσδιόριστης ‘’στρατηγικής σχέσης’,’ που αποδεικνύεται γράμμα κενό, και μιας επίσημης επίσκεψης του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ, που αποσκοπούσε σε επικοινωνιακά οφέλη αλλά ‘’ξεφούσκωσε’’ όπως όλες οι επισκέψεις χωρίς σχεδιασμό, την επομένη της διεξαγωγής της.
Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που οι πολλά υποσχόμενες ‘’στρατηγικές σχέσεις’’ αποδεικνύονται ‘’φούσκα’’, είτε γράφονται σε χαρτί είτε είναι προφορικές. Σε όλες τις μεγάλες αμυντικές προμήθειες υπήρχε κάτι αντίστοιχο για να δικαιολογηθούν οι δαπάνες στο εσωτερικό της χώρας μας. Μόλις πρόσφατα το είδαμε μετά την υπογραφή της σύμβασης για τις γαλλικές φρεγάτες και τώρα με την επίσκεψη Μητσοτάκη και την υπόσχεση αγοράς F-35.
Το 2005 ο υπουργός άμυνας πήγε στις ΗΠΑ και ανακοίνωσε από εκεί την προμήθεια F-16, ενώ ο αρχηγός της Αεροπορίας έπαιρνε τηλεφωνική εντολή να ξεκινήσει τις διαδικασίες, που έπρεπε να έχουν προηγηθεί.
Τα ‘’δωράκια’’ ‘όμως αυτά έχουν επιπτώσεις στην όλη αμυντική ικανότητα της χώρας. Επειδή είναι μεγάλα ‘’πακέτα’’, απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος του αμυντικού προϋπολογισμού και δεν αφήνουν περιθώριο για μικρότερα προγράμματα, που ίσως είναι πιο αναγκαία για τις ένοπλες δυνάμεις. Στην προκειμένη περίπτωση θα μιλούσαμε για drones, ανταλλακτικά αεροσκαφών και ελικοπτέρων, πυρομαχικά κ.ά.
Και φυσικά δεν περιορίζονται μόνο σε υπερατλαντικό προορισμό. Έρχονται οι Ευρωπαίοι και λένε ‘’καλά, εμείς σας δίνουμε δάνεια και εσείς θα παίρνετε μόνο αμερικανικά όπλα;’’. Και αρχίζουν τα ‘’δωράκια’’ και σε αυτούς.
Σχέση υποταγής
Επόμενα, βλέπουμε μια σχέση πολιτικής υποταγής σε στρατηγικό επίπεδο της χώρας όσο αυξάνουν οι εξοπλισμοί. Αντί ο αγοραστής και μάλιστα καλοπληρωτής να έχει το πάνω χέρι, παρακαλεί και υποτάσσεται στη βούληση του προμηθευτή για ένα μεγάλο φάσμα των διεθνών υποχρεώσεων.
Έτσι, ενώ είναι κατανοητό να κάνει μια χώρα υποχωρήσεις όταν συμμετέχει σε διεθνείς οργανισμούς, υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις σχέσεις αυτές και την πολιτική υποταγή. Αυτό γίνεται όταν δεν υπάρχει σεβασμός στα χρήματα του ελληνικού λαού και στις επιπτώσεις στις επόμενες γενιές που θα πληρώνουν σε βάρος των κοινωνικών δαπανών.
Εδώ δεν μπαίνω στο ψευτοδίλημμα ΄΄βούτυρο ή κανόνια’’. Δυστυχώς, στην περιοχή που ζούμε χρειάζονται και τα δυο. Όμως με σωστή αναλογία, με βάση τις πραγματικές ανάγκες προστασίας της κυριαρχίας της χώρας και όχι επιπόλαια, ανάλογα με τις πιέσεις, για λόγους επικοινωνιακούς ή για δημιουργία τεχνητής ‘’πατριωτικής αντίληψης’’ που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματική πατριωτική αντίληψη, που επιβάλλει την αντιμετώπιση κατά προτεραιότητα των άμεσων αναγκών και όχι των αναγκών μετά το 2030.
Θα ήταν χρήσιμη μια συζήτηση, σε επίπεδο Κοινοβουλίου, των προτεραιοτήτων στις αμυντικές προμήθειες και η σύνταξη σχεδίου με υποχρεωτικά βήματα. Αλλιώς ό,τι θέλει θα κάνει ο κάθε ένας που πιέζεται ή επιθυμεί να λάβει τα εύσημα από τους ξένους.
*Ο Ν. Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.
