Η ποσόστωση φύλου σε εκλόγιμες θέσεις δεν είναι καν ελάχιστα παλιό μέτρο. Πρώτη φορά εφαρμόστηκε το 2008 και έκτοτε η κοινοβουλευτική εκπροσώπηση των γυναικών έχει αυξηθεί περί το 33%. Στη δεδομένη συγκυρία, το γυναικείο κίνημα έρχεται να αντιπαρατεθεί με ακόμη έναν εχθρό: Εκτός από τη μη συμπεριληπτικότητα, υπάρχει και η ιστορική αναδίπλωση των γυναικείων δικαιωμάτων.
Ένδειξη των παλιών αντιλήψεων της πολιτικής και τελικά ολόκληρης της κοινωνίας, είναι το πρόσφατο παρελθόν. Ξεκινώντας από τη συμμετοχή στην πολιτική ζωή, η ποσόστωση χρειάστηκε να εξαπλωθεί σε ολόκληρο το κοινωνικό και οικονομικό φάσμα.
Στο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για την Ισότητα των Φύλων 2011-2020, που εγκρίθηκε στις 7 Μαρτίου 2011, το Συμβούλιο παραδέχτηκε ότι οι πολιτικές για την ισότητα των φύλων έχουν ζωτική σημασία για την οικονομική ανάπτυξη, την ευημερία και την ανταγωνιστικότητα και ζήτησε να ληφθούν μέτρα για την προώθηση της ισότιμης συμμετοχής των γυναικών και των ανδρών στη λήψη αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα και σε όλους τους τομείς, με στόχο την πλήρη αξιοποίηση όλων των προσόντων.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει καλέσει επανειλημμένα τις εταιρείες και τα κράτη μέλη να αυξήσουν την εκπροσώπηση των γυναικών στα όργανα λήψης αποφάσεων και κάλεσε την Επιτροπή να προτείνει νομοθετικές ποσοστώσεις για να επιτευχθεί το κρίσιμο όριο του 30% γυναικών μελών στα όργανα διαχείρισης έως το 2015 και 40% έως το 202011. Οι ευρωπαίοι κοινωνικοί εταίροι επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους να αναλάβουν περαιτέρω δράση σε αυτόν τον τομέα στο πρόγραμμα εργασίας τους για την περίοδο 2012-2014.
Έτσι, το σημαντικά υποεκπροσωπούμενο φύλο, οι γυναίκες, μπόρεσαν να εισέλθουν σε αυτό που θα ονομάζαμε “τα κοινά”.
Εν Ελλάδι
Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για κατοχύρωση της ποσόστωσης φύλου στο ποσοστό του 50% ήρθε σε μία συγκυρία με δύο πολύ δυναμικές παραμέτρους, Η πρώτη είναι η ίδια η υποεκπροσώπηση των γυναικών στην κυβέρνηση της ΝΔ. Μάλιστα, οι γυναίκες σε κυβερνητικές θέσεις είναι τόσο λίγες, που το πρόβλημα έγινε είδηση παγκοσμίως. Η δε απάντηση του έηνα πρωθυπουργού ήταν πως... δε βρέθηκαν γυναίκες να θέλουν να αναλάβουν ευθύνες!
Η δεύτερη περίπτωση που αναδεικνύει τα ζητήματα φύλου σε ζητήματα πρωτευούσης σημασίας, είναι η ραγδαία αύξηση της έμφυλης βίας. Αν συμμετέχουν περισσότερες γυναίκες σε πολιτικές θέσεις, θα μειωθεί η βία; Αυτό μπορούμε μόνο να το υποθέσουμε, σχεδόν με βεβαιότητα μπορούμε να γνωρίζουμε ότι ζητήματα φύλου θα λάβουν καλύτερη αντιμετώπιση.
Υπενθυμίζεται ότι στην ανδροκρατούμενη ΝΔ εγκρίθηκε ο νόμος Τσιάρα για τη συνεπιμέλεια, ενώ διαφαίνονται μεσαιωνικές ρυθμίσεις για τις αμβλώσεις, γύρω από το ζήτημα των “δικαιωμάτων του αγέννητου παιδιού” ή αυτών του πατέρα (σσ όπως φάνηκε από το Πρώτο Συνέδριο Γονιμότητας στα Γιάννενα, που τελικά καταργήθηκε).
Κατά την ίδια λογική, ο όρος “γυναικοκτονία” σαφώς απορρίφθηκε από τον κ. Τσιάρα και μάλιστα σε μία περίοδο που η αύξηση των νεκρών γυναικών είναι και πρωτόγνωρη και τρομακτική.
Ποσόστωση και ΣΥΡΙΖΑ
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είναι το πρώτο κόμμα που προτείνει ποσόστωση της τάξης του 50% στα μέλη του. Όχι, όμως, χωρίς αντιδράσεις. Ακόμη και αν δεν εκφράστηκαν δημόσια, έχουμε παρατηρήσει μία δυσφορία ανάμεσα στα μέλη.
Η μεγαλύτερη ένσταση προέρχεται από το επιχείρημα αυτό: Θα χάσουν τη θεση του σύντροφοι που αξίζουν περισσότερο; Ας μην ξεγελιόμαστε . Δεν είναι εκδικητικό μέτρο η ποσόστωση, είναι συμπεριληπτικό και εναρμονίζεται με τις νέες εποχές, όπως και με τις νέες ανάγκες. Αν η ανάδειξη στελεχών είναι ένας αγώνας δρόμου στο οποίο προηγούνται οι άντρες σύντροφοί μας, τότε είμαστε σε ένα κόμμα που δε δίνει ίσες ευκαιρίες.
Αν μη τι άλλο, είμαστε μικρογραφία της κοινωνίας. Όπως σε όλο το φάσμα της ζωής, έτσι και στην πολιτική, ακόμη και στο κόμμα μας, οι γυναίκες έχουμε λιγότερο χρόνο και περισσότερες υποχρεώσεις. Την στιγμή που οι άντρες σύντροφοι μπορούν να κάνουν τα στελέχη, εμείς κάνουμε τις μητέρες, μεγαλώνουμε τα παιδιά. Ολόκληρο το σύστημα της πατριαρχικης κοινωνίας δομήθηκε στην απώλεια του ελεύθερου χρόνου.
Σταδιακά, λοιπόν, ακούγονται περισσότερες αντρικές φωνές, λίγες γυναικείες. Και αυτήν την περίοδο, σε αυτήν τη συγκυρία, χρειαζόμαστε γυναίκες να μιλήσουν για τα νέα κινήματα, για το #metoo, για την έμφυλη βία και τις γυναικοκτονίες. Στερώντας μας τη συμμετοχικότητα, μας στερείται η φωνή μας.
Είναι όλα απλά; “Αν θέλετε, ελάτε”, λέγεται. Ποιος εμποδίζει; Η πραγματικότητα. Ένα συμπεριληπτικό μέσο δεν βάζει ριζικά και αμέσως τα χρόνια προβλήματα, αν και καλλιεργεί κουλτούρα, και επομένως έδαφος, για τις επόμενες γενιές γυναικών και ανδρών που θα έχουν, ευτυχώς, ξεπεράσει τις δικές μας αγκυλώσεις.
Περισσότερες γυναικείες φωνές
“Με θίγει αυτό το μέτρο”, θα πούνε ποιες συντρόφισσες. Εγώ θα πω ότι με θίγει ο αποκλεισμός. Με θίγει που δεν έχω χρόνο ή ευκαιρίες να συνυπάρξω με τους άντρες συντρόφους. Και με θίγει που η δική μας Αριστερά δε μου άργησε έμπρακτα την κουλτούρα της διεκδίκησης.
Πρέπει να καταλάβουμε πως η μάχη για την ποσόστωση δεν είναι μάχη εκλογική. Δεν θέλουμε να αναδειχθούν γυναίκες εις βάρος ικανών ανδρών. Θέλουμε να έχουν ίσες ευκαιρίες να συμμετέχουν ενεργά στο κόμμα του. Μία γυναίκα δεν στερεί τη θέση ενός άντρα. Από την άλλη, ίσως έχει την ευκαιρία να αναδειχθεί ως ικανό στέλεχος, που κατάφερε να ξεφύγει από την αφάνεια. Εχθρός είναι η στασιμότητα, όχι οι άντρες σύντροφοί μας.
Τα κομματικά στελέχη δεν είναι άπαξ, ανανεώνονται. Αν εισέλθουν περισσότερες γυναίκες σε θέσεις ευθύνης, περιορίζοντας τους πολύ αγαπητούς, ήδη αρκετών χρόνων στελέχη συντρόφους μας, τότε ίσως να έρθει νέα ανάσα στο κόμμα. Το δικό μας κόμμα δεν είναι με σύμβαση αορίστου, είναι δημοκρατικό, πλουραλιστικό και δίκαιο. Υπάρχει δικαιοσύνη χωρίς ισότητα; Χωρίς γυναίκες να μπορούν να μιλούν για τα προβλήματα των γυναικών;
Πρόκειται για μία τεράστια αλλαγή η ποσόστωση. Όλες οι αλλαγές συνοδεύονται από αμφιβολίες και φόβους. Και οι φόβοι αναπαράγουν στερεότυπα. Αλλά, φυσικά, γνωρίζετε ποιοι πολιτισμοί καταδικάστηκαν στην λήθη: Όσοι αρνήθηκαν την πρόοδο.
Όλγα Στέφου,
Υπεύθυνη ομάδας δικαιωμάτων ΝΕ Α’ Αθήνας
