Είναι κοινός τόπος ότι και στο πεδίο της δασοπροστασίας η πρόληψη πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα έναντι της καταστολής.
Η πρόληψη περιλαμβάνει την άσκηση πολιτικών και πρακτικών αποτροπής των πυρκαγιών με την εξασφάλιση πόρων για τη δημιουργία - κατασκευή των αναγκαίων έργων υποδομής στο βουνό, με την πρόσληψη ικανού προσωπικού (δασοφυλάκων), που πρέπει να είναι ντόπιοι, και με τη διασφάλιση επαρκών και αποτελεσματικών μέσων και εξοπλισμού, ώστε η αποτροπή να είναι εφικτή.
Η αυστηρή συνταγματική προστασία του δάσους δεν επαρκεί για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος.
Όσοι έχουν εμπειρία της πραγματικής ζωής του δάσους αναγνωρίζουν την υστερία του «νεοφώτιστου» τόσο στις συνταγματικές διατάξεις όσο και στη νομολογία του ΣτΕ.
Τα δάση καταπατήθηκαν διότι οι κυβερνήσεις δεν καθόρισαν έγκυρα και έγκαιρα χρήσεις γης. Αυτό έγινε προκειμένου να διευκολύνουν την εκλογική πελατεία τους αλλά και να εξυπηρετούν μεγάλα και ισχυρά συμφέροντα που εκμεταλλεύονται τις δασικές εκτάσεις εξασφαλίζοντας τεράστιες υπεραξίες.
Οι δασικοί χάρτες δεν θα έπρεπε να καταρτίζονται ερήμην των αναγκών της γεωργίας, διότι έτσι παμπάλαιες αγροτικές γαίες μετατρέπονται σε δάση.
Είναι αυτονόητη ανάγκη η ταυτόχρονη προστασία αγρού και δάσους, ώστε η αγροτική γη, η «ορεινή» γεωργία, η κτηνοτροφία, η μελισσοκομία και άλλες δραστηριότητες να προστατεύονται παρέχοντας διέξοδο επιβίωσης στους κατοίκους.
Παραδοσιακά οι «ορεινοί» αγρότες ήταν οι φρουροί των δασών επειδή τα αγαπούσαν γνωρίζοντας τη χρησιμότητά τους και συμπληρώνοντας το εισόδημά τους από τη νόμιμη εκμετάλλευσή τους.
Στις δεκαετίες του 1950, του 1960 και του 1970 η πυρόσβεση στηριζόταν στους αγρότες - μόνιμους κατοίκους αυτών των περιοχών. Αρκούσε το χτύπημα της καμπάνας και οι άντρες ευρύτερων περιοχών από τα 18 μέχρι τα 60 έτρεχαν με φιλότιμο για την κατάσβεση των πυρκαγιών.
Και στις πρόσφατες πυρκαγιές η συνεισφορά των ντόπιων εθελοντών υπήρξε σημαντική, αφού έσωσαν το χωριό τους, το σπίτι τους, την περιουσία τους, τον τόπο τους, σε συνεργασία βέβαια με τις δυνάμεις του Πυροσβεστικού Σώματος.
Δεν αμφισβητείται η κατά προτεραιότητα ανάγκη προστασίας της ανθρώπινης ζωής. Όμως με την τακτική της εκκένωσης, που χρησιμοποιήθηκε καθ' υπερβολήν στις πρόσφατες πυρκαγιές, υποβαθμίζονται η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος και η προστασία της περιουσίας ακριβώς διότι η κατάσβεση στηρίζεται σε σημαντικό βαθμό στους ντόπιους εθελοντές.
Και σήμερα τα «ορεινά» και τα δασικά προϊόντα, όπου παράγονται οργανωμένα και συστηματικά, έχουν καλή αγορά και είναι αναντικατάστατα. Μαζί δε με τον ορεινό τουρισμό μπορούν να διασφαλίζουν καλό εισόδημα.
Βάσει αυτών μπορούν να παραμείνουν οι μόνιμοι κάτοικοι στις περιοχές που επλήγησαν από τις καταστροφικές πυρκαγιές, αρκεί σε πρώτη φάση να τους διασφαλιστεί στοιχειωδώς η βάση της ζωής τους και στη συνέχεια να εκπονηθούν, με τη συνεργασία των ίδιων, προγράμματα τοπικής ανασυγκρότησης, που να προσανατολίσουν τις οικονομίες αυτών των περιοχών με τρόπο αειφόρο και βιώσιμο λαμβάνοντας υπόψη τα συγκριτικά πλεονεκτήματα κάθε περιοχής.
Σε αυτό το πλαίσιο απαιτείται ο αναπροσανατολισμός του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και του ΕΣΠΑ.
Από τις μεγάλες καταστροφικές πυρκαγιές στην ελληνική περιφέρεια πρέπει να εξαχθούν συμπεράσματα ώστε η ελληνική Πολιτεία να αντιμετωπίσει το ζήτημα των πυρκαγιών και της εξ αυτών καταστροφής υπό την οπτική της περιφερειακής ανάπτυξης. Και, πάντως, δεν πρέπει να υπάρξει περαιτέρω εγκατάλειψή της.
Η πρόληψη, τα μέσα και κυρίως οι άνθρωποι που ζουν στην περιφέρεια συμβιώνοντας με τον αγρό και το δάσος αποτελούν αμοιβαία εγγύηση για την επιβίωση όλων τους και ταυτόχρονα το πλέον αποτελεσματικό μέσον για την επιβίωση και την ανάταξή της (της περιφέρειας).
* Ο Γιώργος Παπαηλιού είναι βουλευτής Αρκαδίας ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία
