Live τώρα    
16°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.4°C17.6°C
3 BF 66%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
10.9°C15.9°C
1 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Σποραδικές νεφώσεις
15 °C
9.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C14.7°C
2 BF 77%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
13.0°C14.5°C
1 BF 75%
Αναγκαίο; Σίγουρα. Επαρκές; Αμφίβολο. Θετικό; Ναι
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Αναγκαίο; Σίγουρα. Επαρκές; Αμφίβολο. Θετικό; Ναι

ΜΠΑΙΝΤΕΝ

Λίγες ώρες μετά την ορκωμοσία του, ο Πρόεδρος Μπάιντεν υπέγραφε μια σειρά εκτελεστικών διαταγμάτων που περιελάμβαναν μεταξύ άλλων και την επιστροφή των ΗΠΑ στη Συμφωνία του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή.

Λαμβάνοντας υπόψη τα τεχνικά δεδομένα, η ανταπόκριση των ΗΠΑ στις πρόνοιες της Συμφωνίας του Παρισιού θα είναι μια απαιτητική άσκηση. Με βάση τα στοιχεία του 2019, η χώρα παρουσίαζε αύξηση 3% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 και μείωση 14% σε σχέση με τα επίπεδα του 2005. Η υποβληθείσα, στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού, Εθνικά Καθορισμένη Συνεισφορά (INDC) προέβλεπε μείωση 26% - 28% για το έτος 2025 σε σχέση με τα επίπεδα του 2005. Σημειώνεται ότι η προαναφερόμενη στοχοθεσία έχει χαρακτηριστεί ανεπαρκής από την πλειονότητα της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας σε σχέση με τη μακροπρόθεσμη επιδίωξη για κλιματική ουδετερότητα το έτος 2050.

Τον Νοέμβριο 2018, οι ενδιάμεσες αμερικανικές εκλογές έφεραν την πλειοψηφία της Βουλής των Αντιπροσώπων στους Δημοκρατικούς και την εκλογή μιας ομάδας νέων προοδευτικών φωνών, μεταξύ των οποίων η Αλεξάνντρια Οκάζιο - Κορτέζ. Στις 7 Φεβρουαρίου 2019 η Οκάζιο - Κορτέζ και ο γερουσιαστής Εντ Μάρκεϊ προχώρησαν στις στην ανακοίνωση ενός ψηφίσματος για την «Πράσινη Νέα Συμφωνία». Το 14 σελίδων κείμενο αποτελούσε μια διακήρυξη για την ετοιμασία ενός σχεδίου που υπερβαίνει σαφώς τα όρια της κλιματικής αλλαγής και αφορά τον μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας. Στο περιεχόμενό του συναρθρώνονταν στόχοι, έργα και απαιτήσεις για τον μηδενισμό των εκπομπών μέχρι το 2050, με ενδιάμεσο την απανθρακοποίηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι το 2030 σε συνδυασμό με την ενίσχυση των δημόσιων επενδύσεων για τη δημιουργία καλά αμειβομένων θέσεων εργασίας και την εξασφάλιση μιας κοινωνικά δίκαιης μετάβασης. Το κόστος του σχεδίου δεν προσδιορίστηκε, αλλά σε συντηρητική προσέγγιση εκτιμήθηκε πως θα ξεπεράσει τα 10 τρισ. δολάρια σε βάθος δεκαετίας. Η διακήρυξη υποστηρίχθηκε από επιφανή στελέχη του Δημοκρατικού Κόμματος μεταξύ των οποίων οι Μπέρνι Σάντερς, Ελίζαμπεθ Γουόρεν, Έιμι Κλόμπουτσαρ, Κάμαλα Χάρις, Κίρστεν Γκίλιμπραντ και Κόρι Μπούκερ, που έβαλαν προεδρική υποψηφιότητα στις προκριματικές του 2020, καθώς και από πληθώρα πολιτικών κινήσεων και περιβαλλοντικών οργανώσεων.

Το θέμα της «Πράσινης Νέας Συμφωνίας» αποτέλεσε ένα από τα κεντρικά σημεία της προεκλογικής εκστρατείας του 2020 και κοινό σημείο αναφοράς στις πλατφόρμες των προοδευτικών υποψηφίων. Στις αρχές Ιουνίου και μετά την επικράτησή του στις προκριματικές των Δημοκρατικών, ο Μπάιντεν έδωσε στη δημοσιότητα το δικό του σχέδιο για την ανάπτυξη σύγχρονων βιώσιμων υποδομών και ένα καθαρό ενεργειακό μέλλον για όλους τους πολίτες. Το σχέδιο τροποποιήθηκε με βάση τα πορίσματα της κοινής ομάδας εργασίας Μπάιντεν - Σάντερς και στην τελική του μορφή (Ιούλιος 2020) ο προϋπολογισμός του ανήλθε σε 2 τρισ. δολάρια σε βάθος τετραετίας και ο στόχος απανθρακοποίησης της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας προσδιορίστηκε για το 2035.

Ο Μπάιντεν διευκρίνισε ότι αυτό είναι το πρόγραμμα που θα υπηρετήσει στη διακυβέρνησή του και όχι η «Πράσινη Νέα Συμφωνία». Η πρότασή του δεν είχε τη φιλόδοξη στοχοθεσία και θεματολογική ευρύτητα της «Πράσινης Νέας Συμφωνίας», παρουσίαζε όμως ομοιότητες και κοινές προσεγγίσεις καθώς αποδεχόταν την αλληλεξάρτηση οικονομίας και περιβάλλοντος και την επείγουσα ανάγκη για άμεση δράση. Παράλληλα αναγνώριζε ότι η ανάγκη αυτή μπορούσε να ικανοποιηθεί μόνο με μια μεγάλη επανατοποθέτηση του κράτους στην οικονομία που θα έπρεπε να είναι κατάλληλα στοχευμένη ώστε να καταστεί αποδοτική και κοινωνικά δίκαιη.

Από τις πρώτες μέρες της εκλογής του ο Μπάιντεν εξήγγειλε δύο μεγάλες παρεμβάσεις της κεντρικής κυβέρνησης στην οικονομία: το Αμερικανικό Σχέδιο Σωτηρίας για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας Covid-19 και το Σχέδιο Ανάπτυξης Βιώσιμων Υποδομών και Αντιμετώπισης της Κλιματικής Αλλαγής. Στις 31 Μαρτίου 2021, λίγες μέρες μετά την υπογραφή του Αμερικανικού Σχεδίου Σωτηρίας, ο Πρόεδρος Μπάιντεν ανακοίνωσε το περιεχόμενο του δεύτερου σχεδίου. Η επικοινωνιακή προβολή του εστίασε στη δημιουργία εκατομμυρίων καλά αμειβομένων θέσεων εργασίας (The American Jobs Plan). Ταυτόχρονα τονίστηκαν οι αδυναμίες και προκλήσεις που φιλοδοξεί να αντιμετωπίσει: η υποβάθμιση των υποδομών της χώρας (στην έκθεση του 2021 η  Ένωση Πολιτικών Μηχανικών αξιολογούσε με βαθμό C την κατάσταση των φυσικών υποδομών), οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, οι συνέπειες των φυλετικών διακρίσεων και ανισοτήτων, η πτώση των δημόσιων επενδύσεων (40% σε σχέση με τη δεκαετία του 1960) και η απειλή επικράτησης της Κίνας σε τομείς όπως η τεχνολογική έρευνα και ανάπτυξη, η κατασκευαστική παραγωγή και η εκπαίδευση. Οι επιθετικές αναφορές στην Κίνα (αλλά και στη Ρωσία) στον δημόσιο λόγο της κυβέρνησης Μπάιντεν αντανακλούν τους γενικότερους προβληματισμούς για τη διατήρηση της πρωτοκαθεδρίας των ΗΠΑ στην αντιπαράθεσή τους με τις άλλες υπερδυνάμεις και τα αναδυόμενα πλανητικά κέντρα ισχύος, στοιχεία τα οποία δεν πρέπει να υποτιμώνται.

Ο ύψους 2,3 τρισ. δολαρίων προϋπολογισμός πρόκειται να χρηματοδοτήσει σε βάθος οκταετίας υποδομές μεταφορών, 620 δισ. δολάρια (αεροδρόμια, λιμάνια, κανάλια, δρόμοι, γέφυρες, δημόσιες συγκοινωνίες, σιδηρόδρομοι καθώς και 174 δισ. δολάρια για εκπτώσεις / φοροαπαλλαγές στην αγορά ηλεκτροκινούμενων αυτοκινήτων και ανάπτυξη 500.000 σταθμών φόρτισης), δίκτυα υδάτων, 110 δισ. δολάρια, ευρυζωνικά δίκτυα, 100 δισ. δολάρια, υποδομές / δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, 100 δισ. δολάρια, προγράμματα προσιτής κατοικίας, 210 δισ. δολάρια, δημοτικά σχολεία και κοινοτικά κολέγια, 140 δισ. δολάρια, νοσοκομεία βετεράνων, 18 δισ. δολάρια, ομοσπονδιακά κτήρια, 10 δισ. δολάρια, υποδομές φροντίδας ηλικιωμένων και ατόμων με αναπηρίες, 400 δισ. δολάρια., τεχνολογική έρευνα και ανάπτυξη, 180 δισ. δολάρια, τομείς εγχώριας κατασκευαστικής βιομηχανίας (ημιαγωγοί, ιατρικός εξοπλισμός, βιοασφάλεια, καθαρές ενεργειακές τεχνολογίες, θερμοκοιτίδες και κέντρα καινοτομίας, αγροτική παραγωγή), 300 δισ. δολάρια, ενίσχυση δεξιοτήτων εργατικού δυναμικού, 100 δισ. δολάρια. Ποσοστό 40% από το όφελος των πράσινων επενδύσεων προβλέπεται να κατευθυνθεί σε υποβαθμισμένες λόγω φυλετικών διακρίσεων κοινότητες.

Η αποπληρωμή των πόρων που θα διατεθούν αναμένεται να γίνει σε βάθος δεκαπενταετίας μέσω της αύξησης του φόρου εταιρικών κερδών από 21% σε 28% και μέτρα όπως αύξηση του παγκόσμιου ελάχιστου φόρου πολυεθνικών σε 21%, παγκόσμια συνεργασία για την αποτροπή της χρήσης φορολογικών παραδείσων, απόρριψη φοροαπαλλαγών που ισχύουν για εξωχώριες δραστηριότητες πολυεθνικών, αποκλεισμός δαπανών που συνδέονται με εξωχώριες θέσεις εργασίας από τα φορολογικά έξοδα πολυεθνικών, αναθεώρηση του φορολογικού κώδικα ώστε να ευνοηθεί η εγχώρια τεχνολογική έρευνα και ανάπτυξη, επιβολή ελάχιστης φορολογίας 15% στις μεγάλες επιχειρήσεις με βάση τα αποτελέσματα που ανακοινώνουν στο επενδυτικό κοινό, εξάλειψη επιδοτήσεων και φοροαπαλλαγών για τις βιομηχανίες ορυκτών καυσίμων και δίκαιη συμμετοχή τους στο κόστος καθαρισμού και αποκατάστασης περιοχών, ενίσχυση δημόσιων φορολογικών υπηρεσιών.

Ο Μπάιντεν κάλεσε το Κογκρέσο να εργαστεί διακομματικά για την έγκριση του προγράμματος μέχρι το τέλος καλοκαιριού. Η έκκληση της διακομματικής συνεργασίας δεν βρήκε ανταπόκριση στα στελέχη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος που στο σύνολό τους απέρριψαν το σχέδιο (η πλειοψηφία τους δήλωσε ικανοποιημένη με το 6% του προγράμματος που αφορά την κατασκευή / επισκευή δρόμων και γεφυρών). Απαιτείται όμως για τη διαδρομή τού πακέτου μέσα από τις δύσκολες ισορροπίες που επιβάλλουν οι συσχετισμοί δυνάμεων στη Βουλή των Αντιπροσώπων και ιδιαίτερα στη Γερουσία (50-50).

Η προοδευτική πτέρυγα των Δημοκρατικών υποδέχτηκε θετικά το American Jobs Plan, σημειώνοντας ταυτόχρονα ότι δεν είναι επαρκές για τις ανάγκες που καλείται να αντιμετωπίσει.  Όμως τα στελέχη της έχουν επιδείξει το τελευταίο διάστημα μια εξαιρετική ικανότητα συνεργασίας με την ηγετική ομάδα κι αυτό φαίνεται πως αναζωογονεί το Δημοκρατικό Κόμμα. Αξιοποιώντας το γενικότερο πολιτικό κλίμα μετά την περίοδο Τραμπ, συνδύασαν την ακτιβιστική δράση με την προγραμματική επεξεργασία και βρέθηκαν δίπλα στον πραγματιστή Μπάιντεν για να πετύχουν σύγκλιση σε θέματα που μετατοπίζουν την πολιτική κατεύθυνση του Δημοκρατικού Κόμματος.  Όπως δήλωνε πρόσφατα η Οκάζιο - Κορτέζ, μπορεί τμήματα του κόμματος να αποφεύγουν να πουν τον όρο «Πράσινη Νέα Συμφωνία», αλλά στην πραγματικότητα ακροβατούν γύρω του και έχουν αποδεχτεί το πλαίσιό του.

Εστιάζοντας στα θέματα της κλιματικής αλλαγής, το επόμενο αποφασιστικό βήμα προβλέπεται πως θα είναι οι φιλόδοξες δεσμεύσεις για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που υποσχέθηκε ότι θα συμπεριλάβει στο αναθεωρημένο Αμερικανικό NPC ο ειδικός απεσταλμένος Τζον Κέρι. Και μετά η εφαρμογή ενός διευρυμένου πλέγματος κανονισμών και προδιαγραφών σε συνέχεια του Clean Power Plan της Προεδρίας Ομπάμα, που θα αναστρέφουν την απορρύθμιση η οποία επήλθε την περίοδο Τραμπ. Γιατί η ίδια η πορεία της κλιματικής αλλαγής έχει δείξει ότι τα οικονομικά εργαλεία δεν αρκούν για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος που τρέφεται από τις δυνάμεις της ελεύθερης αγοράς.

Το American Jobs Plan θα παραμείνει στο επίκεντρο της αμερικανικής πολιτικής ζωής την επόμενη περίοδο. Ανεξάρτητα από την τελική τύχη του σχεδίου, προβάλλοντας το περιεχόμενό του σε μεγάλη οθόνη φανερώνονται οι αδυναμίες μιας πολιτικής που εφαρμόστηκε με συνέπεια τις τελευταίες δεκαετίες στην πιο πλούσια χώρα του κόσμου. Η αποτυχία δεν εξαντλείται στη διαχείριση μιας έκτακτης ανάγκης (πανδημία). Αφορά τη λειτουργία φυσικών, κοινωνικών και παραγωγικών υποδομών που διαμορφώνουν την καθημερινότητα του πολίτη, καθώς και την επικράτηση συνθηκών που επηρεάζουν καθοριστικά το μέλλον του πλανήτη.

Το 1981 η ομιλία του Ρίγκαν κατά την ανάληψη των προεδρικών καθηκόντων του έδινε το σήμα της επίθεσης για λιγότερο κράτος («government is not the solution to our problem, government is the problem»). Μετά την επανεκλογή του το 1996, ο Κλίντον έσπευδε να επιβεβαιώσει το τέλος εποχής για το «μεγάλο κράτος» («the era of big government is over»). Τα χρόνια που ακολούθησαν η πολιτική αυτή δεν αμφισβητήθηκε ουσιαστικά εντός του Δημοκρατικού Κόμματος. Οι όποιες διαφορετικές προσεγγίσεις παρέμειναν εξαιρετικά χαμηλόφωνες στο όνομα της δημοσιονομικής υπευθυνότητας και της διακομματικής συναίνεσης. Ακόμη και οι πιο προοδευτικοί από τους προοδευτικούς υποφέρουν από ένα είδος συνδρόμου της Στοκχόλμης έχοντας ζήσει σαράντα χρόνια κάτω από την κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού σημείωνε ο Τσακραμπάρτι, βασικό στέλεχος των πρωτοβουλιών που οδήγησαν στην ετοιμασία της «Πράσινης Νέας Συμφωνίας». Η εξαγγελία και το περιεχόμενο του American Jobs Plan σε συνέχεια του American Rescue Plan είναι σημάδια μιας νέας εποχής για το αμερικανικό Δημοκρατικό Κόμμα.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL