Όλα τα είχε ο εορτασμός της 25ης Μαρτίου, εκτός από κανονικούς ανθρώπους. Είχε πρίγκιπες και καβαλάρηδες, παρέλαση τεθωρακισμένων σε μια άδεια πόλη, μερικές εξαιρετικές κι άλλες τόσες κοινότοπες ομιλίες, ακροβατικά της Πολεμικής Αεροπορίας στον αττικό ουρανό. Κι όλα αυτά στημένα για τις τηλεοπτικές οθόνες, για ένα κοινό σε καραντίνα, που διψούσε να δει, έστω για λίγο, κάτι άλλο από βελόνες να χώνονται σε μπράτσα και καθετήρες σε τραχειοτομές, από μια κυβέρνηση που ήθελε να ξεχαστεί, έστω για λίγο, η φρίκη στα νοσοκομεία.
Ήταν ένας εορτασμός αλλιώτικος από τους άλλους, αφενός διότι μετράμε 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, αφετέρου διότι κουμάντο σ’ αυτή τη φάση κάνει ο κορωνοϊός. Έτσι για τους κυκλωτικούς χορούς θα πρέπει να περιμένουμε.
Τα δώρα
Για τη διακοσιοστή επέτειο, πάντως, έσπευσαν πολλές χώρες να μας συγχαρούν και να μας κάνουν συμβολικά δώρα, με ίσως εντυπωσιακότερο τη φωταγώγηση στα γαλανόλευκα της όπερας του Σίδνεϊ και των αφρισμένων νερών στους καταρράκτες του Νιαγάρα. Και με σημαντικότερο όχι την έλευση του αιώνιου πρίγκιπα της Ουαλλίας στους εορτασμούς στην άδεια Αθήνα, αλλά το τηλεφώνημα του νέου Αμερικανού Προέδρου στον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Ήταν μεγάλη η φιλοφρόνηση που έκανε ο Τζο Μπάιντεν στον Έλληνα πρωθυπουργό λίγες ώρες μετά την πρώτη παρέμβασή του στη σύνοδο κορυφής των “27”, όπου εμφανίστηκε αποφασισμένος να επιβάλει τους όρους του στους Ευρωπαίους για τη στάση τους έναντι της Ρωσίας και της Κίνας.
Στο θερμό, όπως είπαν και οι δύο πλευρές, τηλεφώνημα Μπάιντεν - Μητσοτάκη ο Αμερικανός Πρόεδρος τόνισε πως θέλει μια “ακόμη πιο ισχυρή εταιρική σχέση με την Ελλάδα”, ενώ προσκάλεσε τον Έλληνα πρωθυπουργό στον Λευκό Οίκο μόλις το επιτρέψει η πορεία της πανδημίας. Σύμφωνα δε με την κυβερνητική εκπρόσωπο στην Αθήνα, εντός του 2021.
Θερμό ήταν και το μήνυμα Μπάιντεν σε εκδήλωση της ομογένειας για τα 200 χρόνια, όπου μάλιστα φρόντισε να δηλώσει, αναφερόμενος στο Κυπριακό, ότι “δεν το έχω εγκαταλείψει ακόμη” και υπενθύμισε πως είχε συνεργαστεί επί πάρα πολλά χρόνια πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα με τον γερουσιαστή και στενό του φίλο Πολ Σαρμπάνη.
Ικανοποίηση
Κάτι το εορταστικό κλίμα στην αποστειρωμένη Αθήνα, κάτι ο ενθουσιασμός για τη φιλοφρόνηση Μπάιντεν και στο Μέγαρο Μαξίμου αποφάσισαν να δουν το ποτήρι της συνόδου κορυφής μισογεμάτο και τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ικανοποιητικά. “Ρεαλιστικό και ισορροπημένο” χαρακτήρισε το κείμενο η κυβερνητική εκπρόσωπος, το οποίο φαίνεται ότι άρεσε σε όλους -ή, εν πάση περιπτώσει, όλοι βρήκαν έναν τρόπο να το διαβάσουν ώστε να τους αρέσει. Και η Αθήνα και η Άγκυρα, αλλά και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί.
Ουσιαστικά η Ε.Ε. προσφέρει μια θετική ατζέντα στην Άγκυρα και δεσμεύεται να ενισχύσει τη συνεργασία της με την Τουρκία “κατά τρόπο σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο”. Υπό την προϋπόθεση, δηλαδή, ότι θα διατηρηθεί η ηρεμία στην ανατολική Μεσόγειο.
Οι “27” χαιρέτισαν τις κινήσεις αποκλιμάκωσης, από τη διακοπή των παράνομων δραστηριοτήτων γεώτρησης μέχρι την επανάληψη των διμερών συνομιλιών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και των επικείμενων συνομιλιών για το Κυπριακό υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών.
Προσφέρουν στην Τουρκία ένα νέο πακέτο χρηματοδότησης για τη φιλοξενία προσφύγων, τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης και άλλα οικονομικά κίνητρα και την καλούν να απέχει από νέες προκλήσεις ή μονομερείς ενέργειες κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου. Στην αντίθετη περίπτωση η Ε.Ε. θα χρησιμοποιήσει “τα μέσα και τις επιλογές” που έχει στη διάθεσή της για να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών - μελών της, καθώς και για τη διατήρηση της περιφερειακής σταθερότητας.
Μάλιστα, στην έκθεση της Κομισιόν, με βάση την οποία έγινε η συζήτηση στη σύνοδο, αναφέρεται και το είδος των κυρώσεων που μπορεί να επιβληθούν εάν η Τουρκία υποτροπιάσει -αν και δεν ξεκαθαρίζεται τι ακριβώς σημαίνει υποτροπή: πρόκειται, μεταξύ άλλων, για απαγόρευση ταξιδιών και πάγωμα περιουσιακών στοιχείων ατόμων που εμπλέκονται σε παράνομες γεωτρήσεις στην ανατολική Μεσόγειο, πάγωμα χορήγησης κοινοτικών κονδυλίων, καθώς και κυρώσεις στους τομείς της ενέργειας και του τουρισμού.
Ναι στη θετική ατζέντα, αλλά...
Τους πανηγυρισμούς της κυβέρνησης επειδή “η σύνοδος κορυφής δεν έδωσε λευκή επιταγή στην Τουρκία” δεν τους συμμερίζεται το σύνολο της αντιπολίτευσης, από διαφορετικές σκοπιές. Για τον ΣΥΡΙΖΑ, πάντως, το πρόβλημα δεν είναι η θετική ατζέντα -αυτή την ήθελε πάντοτε και το φώναζε δυνατά.
“Τα συμπεράσματα ορθώς καθιερώνουν μια διττή ευρωτουρκική προσέγγιση πίεσης και συνεργασίας που η Ελλάδα πρέπει να αξιοποιήσει εις το έπακρον” τονίζει η αξιωματική αντιπολίτευση σε ανακοίνωσή της. Επισημαίνει, ωστόσο, την ασάφεια των διατυπώσεων στην περίπτωση που η Τουρκία επιλέξει πάλι την κλιμάκωση της έντασης.
Επίσης ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί πως οι αναφορές στην ανάγκη σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου στην Τουρκία στα συμπεράσματα της συνόδου είναι γενικόλογες και πως θα έπρεπε να αξιοποιούνται τα εργαλεία που έχει η Ε.Ε. για ουσιαστική ευρωπαϊκή πίεση στην Τουρκία, ως υποψήφια προς ένταξη χώρα, σε αυτόν τον τομέα.
Καλεί, τέλος, την κυβέρνηση να αναδείξει μια συγκροτημένη εθνική στρατηγική για προάσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων, προώθηση των διερευνητικών με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και επίλυση του Κυπριακού στη βάση των αποφάσεων του ΟΗΕ του πλαισίου Γκουτέρες και του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Και υπογραμμίζει ότι, τώρα που οι γεωπολιτικές αδυναμίες της Ε.Ε. καθίστανται ολοένα και πιο εμφανείς, “η Ελλάδα πρέπει να πρωτοστατήσει στον ευρωτουρκικό διάλογο αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που ανοίγονται και καθιστώντας πραγματικά τις ελληνικές γραμμές ευρωπαϊκές”.
Μετά τα λόγια, πράξεις
Για την ώρα, πάντως, η τουρκική πλευρά καλωσορίζει τα συμπεράσματα της συνόδου, χαίρεται που οι Βρυξέλλες θέλουν να βελτιώσουν τις ευρωτουρκικές σχέσεις και ζητάει τα καλά λόγια να ακολουθηθούν από πράξεις -και δη χωρίς την επιρροή των Ελλήνων και των Ελληνοκυπρίων και τις “στενόμυαλες αξιώσεις” τους, όπως υπογραμμίζεται στην ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών.
Κι όταν λέει “πράξεις”, εννοεί πρώτα απ’ όλα τον ταχύτατο εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης. Κάτι που επιθυμούν και πολλά κράτη - μέλη εκτός από την Τουρκία.
