Θα είναι ο ρόλος των ΗΠΑ ίδιος μετά την περίοδο Τραμπ, στη νέα θητεία με τον Τζο Μπάιντεν; Θα έχει τον πρώτο λόγο στις παγκόσμιες εξελίξεις ο Λευκός Οίκος; Παρ’ όλο που υπάρχουν διαφορετικές απόψεις, είναι σαφές ότι η πληγείσα διεθνής φήμη των ΗΠΑ θα χρειαστεί περισσότερες εκλογικές αναμετρήσεις και αρκετό χρόνο για να επανέλθει στην παλιά της θέση.
Οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι σε οποιαδήποτε σύγκρουση των ΗΠΑ με την Κίνα, που παραμένει ο κύριος αντίπαλος, ή τη Ρωσία, η ουδετερότητα είναι πλέον η πιο δημοφιλής επιλογή μεταξύ των Ευρωπαίων. Η νέα αμερικανική κυβέρνηση μπορεί να θεωρεί ότι αυτό δεν θα συμβεί, καθώς δεν υπάρχει πλέον στην εξουσία ο Τραμπ, που είχε στοχοποιήσει την Ευρώπη βομβαρδίζοντας τις ευρωπαϊκές εξαγωγές με δασμούς. Εντούτοις καθίσταται πλέον σαφές ότι αυτό δεν ισχύει.
Και αυτό καθώς η Γερμανίδα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν ολοκλήρωσε το 2020 στέλνοντας ένα πραγματικά βαρυσήμαντο γεωπολιτικό μήνυμα, υπογράφοντας για λογαριασμό της Ε.Ε. επενδυτική συμφωνία μεταξύ της Ε.Ε. και της Κίνας αγνοώντας την έκκληση του Τζέικ Σάλιβαν, συμβούλου εθνικής ασφαλείας του νέου Αμερικανού Προέδρου, να καθυστερήσουν την υπογραφή συμφωνίας, τουλάχιστον μέχρι να έχουν την ευκαιρία να τη συζητήσουν με τη νέα κυβέρνηση. Τον αγνόησαν!
Η συμφωνία αυτή θα συμβάλει στην εξισορρόπηση της εμπορικής και επενδυτικής σχέσης μεταξύ της Ε.Ε. και της Κίνας, καθώς η Κίνα έχει δεσμευτεί να παράσχει ένα άνευ προηγουμένου επίπεδο πρόσβασης στην αγορά για επενδυτές της Ε.Ε., εξασφαλίζοντας στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις βεβαιότητα και προβλεψιμότητα για τις δραστηριότητές τους, χωρίς εμπόδια στις κινεζικές εξαγωγές.
Τι σημαίνει αυτό για τους Ευρωπαίους; Κατά τον Γάλλο υπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Κλεμάν Μπον: «Η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη». Και υπογραμμίζει ότι ακόμη και υπό την κυβέρνηση Μπάιντεν - Χάρις η έννοια της «στρατηγικής αυτονομίας» δεν θα πρέπει να χάσει τη σημασία της για τους Ευρωπαίους.
Και η αυτονομία της Ε.Ε. δεν είναι αίτημα μόνο των ισχυρών χωρών. Η ιδέα έχει και μεγάλη λαϊκή απήχηση. Πάνω από τα δύο τρίτα των Ευρωπαίων πολιτών πιστεύουν ότι η περιοχή πρέπει να φροντίζει για τη δική της ασφάλεια, με σημαντικό αριθμό υποστηρικτών μεταξύ των Γάλλων (70%), των Σουηδών (71%), των Ισπανών (71%) και ακόμη και των Βρετανών (74%).
Χωρίς την Ευρώπη, πολύ δε περισσότερο με την Ευρώπη να συνεργάζεται με την Κίνα, οι ΗΠΑ δεν έχουν πολλά όπλα για να αντιμετωπίσουν τον καλπασμό του νέου γίγαντα της παγκόσμιας οικονομίας. Ας μην ξεχνάμε ότι, αν το Πεκίνο μεταφέρει τις επενδύσεις που έχει σε κρατικά ομόλογα από τις ΗΠΑ και το δολάριο στην Ευρώπη και το ευρώ, η χρηματοδότηση του αμερικανικού δημοσίου χρέους θα καταστεί προβληματική και οδυνηρή.
Η σταδιακή απόσυρση του Πεκίνου από την αγορά ομολόγων των ΗΠΑ έχει ήδη ξεκινήσει από το 2018. Να σημειώσουμε ότι η οικονομία της Κίνας κατέχει τεράστια ποσά στα κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ. Από 1,9 δισ. δολάρια το 2007 έφθασαν στο 1 τρισ. 250 δισ. το 2018! Μάλιστα, σταδιακό περιορισμό αγοράς αμερικανικών ομολόγων ακολουθεί και το Τόκιο.
Αν υποθέσουμε ότι ένα μέρος των κινεζικών επενδύσεων σε ομόλογα μεταφερθεί στην Ευρώπη, τότε θα διαπιστώσουμε ότι όχι μόνον σοφά η πρόεδρος της Κομισιόν υπέγραψε ξεχωριστή συμφωνία με την Κίνα, αλλά και ο Γαλλογερμανικός άξονας έχει αποφασίσει να πορευθεί χωρίς κηδεμονία, όχι ως υπηρέτης των αμερικανικών συμφερόντων.
Η εικόνα των ΗΠΑ έχει πληγεί σοβαρά. Επιπλέον οι χαώδεις ταξικές και μορφωτικές διαφορές στην κοινωνία υπονομεύουν την ενότητα της χώρας. Και όταν λείψουν ο σεβασμός και ο φόβος, οι μικρότεροι παίκτες στη σκακιέρα θα αναζητήσουν νέους συμμάχους και άλλες προστασίες.
Πρόσφατο παράδειγμα η στροφή της Άγκυρας για εξομάλυνση των σχέσεών της με τη Γαλλία (έχοντας σίγουρη τη Γερμανία) εκφράζοντας το ενδιαφέρον της για προμήθειες στρατιωτικού εξοπλισμού, κάτι που ικανοποίησε την γαλλική ηγεσία, που υποστηρίζει όσους αγοράζουν γαλλικά προϊόντα. Και αν η Τουρκία αγοράσει περισσότερα Rafale, εμείς που νομίζαμε πως έχουμε τη γαλλική υποστήριξη κατ’ αποκλειστικότητα θα ανακαλύψουμε για μια ακόμη φορά ότι τα συμφέροντα προηγούνται όλων των επιχειρημάτων και των συμμαχικών σχέσεων.
