Όσο κι αν βαφτίζουν το κρέας ψάρι, όσο κι αν αποκαλούν υγιές το νέο χρέος που δημιουργούν οι κυβερνήσεις για να αντιμετωπίσουν την πανδημία, την επόμενη μέρα αυτό το φάντασμα θα είναι εκεί. Πελώριο, δυσκίνητο, με τις πηγές αναχρηματοδότησής του να στερεύουν. Πώς ακριβώς θα το αντιμετωπίσουν; Θα το κρύψουν κάτω από το χαλί; Θα το διαγράψουν; Θα το συμψηφίσουν; Θα το φορτώσουν πάλι στους φορολογούμενους; Και σε ποιους φορολογούμενους, όταν κι αυτοί βουλιάζουν στον βάλτο διευρυνόμενου ιδιωτικού χρέους;
Οι υπουργοί Οικονομίας Γερμανίας και Γαλλίας -Αλτμάιερ και Λεμέρ- σε κοινή συνέντευξή τους, που δημοσιεύτηκε την περασμένη Πέμπτη σε γαλλική και γερμανική εφημερίδα, δηλώνουν την ανησυχία τους για κύμα πτωχεύσεων επιχειρήσεων -ιδιαίτερα σε τουρισμό, εστίαση, λιανεμπόριο, πολιτισμό, αθλητισμό- που υποβλήθηκαν σε παρατεταμένη αναστολή δραστηριοτήτων λόγω πανδημίας.
Αλλά ταυτόχρονα λένε ότι δεν ανησυχούν για τις τράπεζες, επειδή τις θεωρούν επαρκώς ανακεφαλαιοποιημένες. Ωραία. Και τι προτίθενται να κάνουν γι' αυτό; Απάντηση δεν δίνουν οι κατά τεκμήριο βασικοί παίκτες της Ευρωζώνης.
Υπάρχει κάτι παράδοξο στον τρόπο που αντιμετωπίζει η ηγεσία της Ε.Ε. το όχι και τόσο μακρινό μέλλον. Αν υποθέσουμε ότι όλα πάνε καλά με τα εμβόλια και την αναχαίτιση της πανδημίας μέχρι το προσεχές καλοκαίρι, η Ένωση θα έχει βρεθεί με ένα βουνό δημοσίου χρέους αυξημένο από δέκα έως και είκοσι ποσοστιαίες μονάδες. Το ίδιο και ακόμη περισσότερο θα έχει συμβεί με το ιδιωτικό χρέος, τόσο των πολιτών όσο και των επιχειρήσεων, τουλάχιστον εκείνων που δεν έβγαλαν ένα σκασμό κέρδη από τον φόβο, τον εγκλεισμό των ανθρώπων και τις κρατικές ενισχύσεις.
Το ιδιωτικό χρέος σχεδόν αυτομάτως θα μετατραπεί σε τραπεζικό χρέος. Αλλά εκεί ας υποθέσουμε ότι καθαρίζει το “ιππικό”, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία μέχρι την άνοιξη του 2022 θα αγοράζει ό,τι κινείται, πετάει, κολυμπάει ή έρπει, αρκεί να μιλάει μια από τις γλώσσες της Ε.Ε. Ταυτόχρονα η Ε.Ε., ως διακρατική οντότητα, για πρώτη φορά θα εκδίδει μαζικά κοινό ευρωπαϊκό χρέος σχεδόν 1 τρισ. ευρώ, το οποίο σπεύδουν να αγοράσουν με ζήλο τα επενδυτικά κεφάλαια, ακόμη και στην εκδοχή των πράσινων ή κοινωνικών ομολόγων.
Θα έλεγε, λοιπόν, κάποιος ότι η ελαφρότητα με την οποία αντιμετωπίζουν οι ηγεσίες της Ε.Ε. την ταυτόχρονη συσσώρευση κοινοτικού, κρατικού, ιδιωτικού και τραπεζικού χρέους βασίζεται στην ανομολόγητη πρόθεσή τους κάποια στιγμή να επέλθει ένα αμοιβαίο, δραστικό κούρεμά τους, ώστε να υπάρξει μια χωρίς βάρη επανεκκίνηση των οικονομιών. Θα μπορούσε, επίσης, να υποθέσει κάποιος ότι πίσω από την “ανεμελιά” κρύβεται κάποιο υπόρρητο moratorium με τις αγορές χρέους ότι δεν θα απαιτήσουν “τη λίβρα κρέας”, αν και όταν αυτό σιτέψει.
Αν ίσχυε οτιδήποτε από αυτά, θα σήμαινε ότι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο η Ευρωζώνη ετοιμάζει μια ριζική αλλαγή στους κανόνες διαχείρισης του χρέους, δηλαδή μια ριζική αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας, ακόμη και μια αλλαγή στις σχέσεις με την “ανεξάρτητη” ΕΚΤ, ώστε αυτή να διευρύνει τις ευχέρειές της στην ελάφρυνση των χρεών, όπως πρακτικά το έκανε με περισσή γενναιοδωρία για τις τράπεζες από το 2010 και μετά.
Τίποτε απ’ αυτά δεν συμβαίνει. Αντιθέτως η ηγεσία της Ευρωζώνης μόλις υιοθέτησε (την Παρασκευή) τη μεταρρύθμιση του ESM, του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, και τη μετεξέλιξή του σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, με όλα τα απεχθή χαρακτηριστικά του ΔΝΤ: με επέκταση των εξουσιών του στο τραπεζικό σύστημα και με ισχυροποίηση του ρόλου του στα υπερχρεωμένα κράτη.
Ο ESM, με τη δομή μετοχικής εταιρείας στην οποία η Γερμανία έχει τον έλεγχο των αποφάσεων, αποκτά κυριαρχία πάνω στο χρέος των χωρών, στην αξιολόγησή του, αλλά και στο παζάρεμα της αναδιάρθρωσής του με τους ιέρακες που το κατέχουν.
Θα περίμενε κάποιος, έπειτα από μια δεκαετία κρίσης χρέους και μια παγκόσμια ανθρωπιστική τραγωδία, όπως αυτή που προκάλεσε ο κορωνοϊός, μια στοιχειώδη αποκατάσταση της κοινής λογικής. Κατά πώς φαίνεται, και στην Ε.Ε., πρώτα βγαίνει η ψυχή και μετά το χούι.
