Την ανάγκη εγρήγορσης για ένα πολύ πιθανό τρίτο κύμα της πανδημίας επισημαίνει η καθηγήτρια Επιδημιολογίας και πρόεδρος του Ινστιτούτου Prolepsis Αθήνα Λινού στη συνέντευξή της στην ΑΥΓΗ. Η κ. Λινού αναφέρεται επίσης στην προστασία των εκπαιδευτικών όταν ανοίξουν τα σχολεία, στην ανάγκη ψυχολογικής υποστήριξης των υγειονομικών που δίνουν τη μάχη στα νοσοκομεία, στην προετοιμασία του εμβολιασμού και την αντιμετώπιση των αντιεμβολιαστών, καθώς και στην ανάγκη τυχαίων δειγματοληπτικών τεστ στον γενικό πληθυσμό. Τέλος, αναφερόμενη στην πρόταση του Αλ. Τσίπρα ότι θα μπορούσε να οριστεί υπουργός Υγείας κοινής αποδοχής, η κ. Λινού δηλώνει ότι, αν χρειαστεί η συμμετοχή της σε οποιοδήποτε σχήμα, είναι υποχρεωμένη να προσφέρει τις υπηρεσίες της.
Κυρία Λινού, έχει αρχίσει ήδη να γίνεται λόγος για το τρίτο κύμα πανδημίας, ενώ δεν τελειώσαμε ακόμα με το δεύτερο. Πού βασίζεται αυτή η πρόβλεψη και τι σημαίνει για εμάς στην Ελλάδα;
Η συζήτηση που αφορά το πιθανό τρίτο κύμα της πανδημίας είναι αναμενόμενη και πιθανόν να οδηγήσει σε βελτίωση των αποφάσεων για την ευρύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος της πανδημίας. Προηγούμενη εμπειρία έχει δείξει ότι οι μεγάλες πανδημίες έχουν συχνά τρίτο και τέταρτο κύμα. Η άποψη, εκτός από τη γενική εμπειρία, βασίζεται στο γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού πληθυσμού δεν έχει νοσήσει και συνεπώς υπάρχει κίνδυνος έξαρσης της διασποράς και τρίτου κύματος.
Βέβαια θα πρέπει να επισημάνουμε ότι αυτή τη στιγμή ο κύριος στόχος είναι να περιορίσουμε το μέγεθος του δεύτερου κύματος και να ελαχιστοποιήσουμε τον αριθμό των νέων κρουσμάτων. Για τη χώρα μας είναι εξαιρετικά σημαντικό, ακόμα κι αν ελεγχθεί σύντομα το δεύτερο κύμα, να συνεχιστεί η τεράστια προσπάθεια της εφαρμογής όλων των προληπτικών μέτρων ώστε να επιτευχθεί για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα η ελάχιστη διασπορά της νόσου.
Γίνεται μια κριτική στην κυβέρνηση ότι εφαρμόζει ένα lockdown που είναι διάτρητο και ότι θα έπρεπε να έχει προσανατολιστεί σε ένα lockdown σύντομο αλλά πολύ αυστηρό. Εσείς τι πιστεύετε;
Κάθε lockdown βοηθάει στη μείωση της διασποράς. Η σοβαρότητα και η συνέπεια στην εφαρμογή του καθορίζει και το μέγεθος της μείωσης των κρουσμάτων. Σε περιόδους κρίσιμων αποφάσεων πρέπει να εκτιμώνται ταυτόχρονα οι συνέπειες κάθε κίνησης και να γίνεται προσπάθεια γενικής αποδοχής των μέτρων ώστε να είναι αποτελεσματικά. Είναι δύσκολο να αποφασίσει κάποιος αν ένα πιο αυστηρό lockdown θα οδηγήσει μακροχρόνια σε καλύτερα αποτελέσματα.
Η κυβέρνηση προσανατολίζεται στο να ανοίξει πρώτα από κάθε τι άλλο τα σχολεία λέγοντας ότι εκεί ο κίνδυνος είναι περιορισμένος. Πολλοί εκπαιδευτικοί όμως, που είναι άνω των 50 ετών, ανησυχούν.
Ο κίνδυνος νόσησης για τα πολύ μικρά παιδιά φαίνεται ότι πράγματι είναι μικρός. Η πιθανότητα όμως έκθεσης των εκπαιδευτικών παραμένει, χωρίς να είναι αναγκαίο ότι η νόσος θα προκύψει λόγω της παρουσίας τους κοντά στα πολύ μικρά παιδιά. Η διασπορά είναι πιθανή λόγω της έκθεσης στους ενηλίκους που συνωστίζονται κατά την προσέλευση των παιδιών στο σχολείο ή και κατά τη λήξη των μαθημάτων. Θα ήταν χρήσιμο να ληφθούν μέτρα ώστε τα παιδιά να προσέρχονται σταδιακά ώστε να μην υπάρξει συνωστισμός, καθώς και να αποφεύγεται η συνάντηση εκπαιδευτικών είτε μεταξύ τους είτε με τους γονείς.
Το τελευταίο διάστημα γίνεται μια βιαστική προσπάθεια να ανοίξουν και να στελεχωθούν πρόσθετες κλίνες ΜΕΘ. Είναι δυνατόν αυτό να γίνει με το προσωπικό που υπηρετεί αυτή τη στιγμή στα νοσοκομεία μας; Φοβάστε το ενδεχόμενο να «καούν» (burn out) οι υγειονομικοί από την παρατεταμένη υπερπροσπάθεια;
Αν ο αριθμός των εισαγωγών στα νοσοκομεία συνεχίσει να αυξάνεται, αυτόματα θα αυξηθούν και οι εισαγωγές στις μονάδες εντατικής θεραπείας. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που θα πρέπει να διασφαλιστεί η ψυχική υγεία των λειτουργών Υγείας που υπηρετούν στις μονάδες.
Ο ευκολότερος τρόπος θα ήταν η αξιοποίηση εθελοντών γιατρών, κυρίως από τον χώρο της ιδιωτικής ιατρικής. Δυστυχώς όμως η νομοθεσία που αφορά την εθελοντική εργασία δεν έχει επικαιροποιηθεί στη χώρα μας και η προσφορά εθελοντών ιατρών είτε από τον ιδιωτικό τομέα είτε ήδη συνταξιούχων, που η υγεία τους όμως επιτρέπει τη συμμετοχή τους στο τεράστιο αυτό έργο, δεν είναι εφικτή λόγω νομικών δυσκολιών.
Επιπλέον φαίνεται ότι υπάρχουν προβλήματα που δυσκολεύουν ακόμα και τη μερική απασχόληση των ιδιωτών γιατρών στις μονάδες την κρίσιμη αυτή την περίοδο. Τέλος, υπάρχουν ειδικότητες γιατρών που δεν έχουν προσκληθεί να συνεισφέρουν, ενώ θα μπορούσαν να είναι εξαιρετικά χρήσιμοι. Κλασικό είναι το παράδειγμα των γιατρών εργασίας και άλλων ειδικοτήτων.
Το τελευταίο διάστημα έχουν ασθενήσει ή έχουν πεθάνει ακόμα πολλοί ιερωμένοι από κορωνοϊό. Πιστεύετε ότι η Πολιτεία θα έπρεπε να είναι πιο αποφασιστική στο θέμα των εκκλησιών;
Οι εκκλησίες είναι ήδη κλειστές. Η διασπορά μεταξύ των κληρικών δεν νομίζω ότι είναι μεγαλύτερη από τη γενική διασπορά στη χώρα. Ο ιός δεν επιλέγει θύματά του και είναι μεταδιδόμενος από την αναπνευστική οδό. Όπου λοιπόν υπάρχει συνωστισμός ανθρώπων είναι αυτονόητο ότι θα υπάρχουν και κρούσματα. Γι’ αυτό τα μέτρα τήρησης αποστάσεων και η χρήση της μάσκας σε όλους τους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους είναι εντελώς απαραίτητα.
Ο ΠΟΥ δίνει ιδιαίτερη έμφαση σε τεστ - ιχνηλάτηση - απομόνωση και αρκετές χώρες που έδωσαν έμφαση πάνε καλά. Εδώ δεν κινούμαστε σε αυτήν τη λογική. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Τα τεστ και η ιχνηλάτηση είναι όντως εξαιρετικά χρήσιμα. Χρησιμότερο είναι όμως να έχουμε επανειλημμένα τεστ σε τυχαία δείγματα του πληθυσμού, τα οποία να είναι και αντιπροσωπευτικά του συνόλου, ώστε να ξέρουμε που υπάρχουν πηγές διασποράς και να επεμβαίνουμε.
Έχετε προτείνει μια σειρά από πρακτικά μέτρα για τον φετινό χειμώνα, π.χ. ανοιχτά παράθυρα και ανοιχτά καλοριφέρ κ.λπ. Τι είναι αυτό που η κάθε οικογένεια θα πρέπει να προσέξει περισσότερο στην καθημερινότητα, εκτός από τη συστηματική ατομική καθαριότητα;
Το σημαντικότερο ίσως μέτρο για την ελληνική οικογένεια σήμερα είναι να αποφύγει κάθε δυνατή συνάντηση με πρόσωπα εκτός οικογένειας. Η δημιουργία φούσκας ή κάψουλας, στην οποία θα συμμετέχει μόνο το πολύ μία ακόμα οικογένεια (για να διατηρηθεί κάποια κοινωνικότητα), είναι εντελώς απαραίτητη. Κάθε άλλη μετακίνηση θα πρέπει να συνοδεύεται από ώριμη σκέψη και να αποφεύγεται εάν η αποφυγή της είναι εφικτή. Προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να αξιοποιηθεί το ντελίβερι για κάθε απαραίτητο προϊόν, η εξ αποστάσεως εργασία όταν είναι εφικτή, η αξιοποίηση του υπαίθριου χώρου για οποιοδήποτε μορφή χαλάρωσης ή άσκησης και βεβαίως η σχολαστική χρήση της μάσκας και της τήρησης των αποστάσεων.
Εφόσον αδειοδοτηθούν εμβόλια μέσα στον Δεκέμβριο, πότε είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε ότι θα μπορούσαν να ξεκινήσουν στη χώρα μας και σε τι ορίζοντα να ολοκληρωθούν;
Η αδειοδότηση των εμβολίων θα είναι ένα σημαντικό βήμα στην τεράστια προσπάθεια πρόληψης της πανδημίας. Παράλληλα όμως με την αδειοδότηση θα πρέπει να εξασφαλιστεί η πρόσβαση του συνόλου του πληθυσμού στα εμβόλια που θα αδειοδοτηθούν. Επίσης σημαντική είναι η συστηματική οργάνωση του τρόπου χορήγησης των εμβολίων. Χρειάζεται άμεση οργάνωση, που θα κάνει εφικτή την πρόσβαση όλων στο εμβόλιο χωρίς δυσκολίες και κυρίως χωρίς τη δημιουργία ανισοτήτων και συγχρωτισμό.
Γι’ αυτό είναι ευθύνη της Πολιτείας να καθορίσει τους τρόπους με τους οποίους θα γίνει η χορήγηση των εμβολίων, ανάλογα και με τον τύπο και τις ανάγκες που απαιτούν κάθε εμβόλιο και κάθε ομάδα των κατοίκων της χώρας μας. Χρειάζεται λεπτομερής μελέτη και κυρίως σοβαρός προγραμματισμός. Τέλος, πρέπει να μελετηθούν εγκαίρως και επαρκώς το αντιεμβολιαστικό κίνημα και η μέθοδος αντιμετώπισής του μέσω ειδικής επικοινωνίας για τον σκοπό αυτόν.
Ο Αλ. Τσίπρας σας πρότεινε ως πιθανή υπουργό Υγείας κοινής αποδοχής. Θα αποδεχόσαστε κάτι τέτοιο και, αν ναι, ποια θα ήταν η πρώτη κίνησή σας;
Η πρόταση του αρχηγού της αντιπολίτευσης κυρίου Τσίπρα ήταν εξαιρετικά τιμητική και γι’ αυτό τον ευχαρίστησα και βεβαίως τον ευχαριστώ θερμά. Αυτή τη στιγμή το κύριο μέλημά μου ως λειτουργού Υγείας, και μάλιστα επιδημιολόγου, είναι ο έλεγχος της πανδημίας ώστε να σωθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι συνάνθρωποί μας. Αν η παρουσία μου σε οποιοδήποτε σχήμα κριθεί εντελώς απαραίτητη, βεβαίως και υποχρεούμαι να προσφέρω.
Είναι δύσκολο να προβλέψει κάποιος ποιες θα είναι οι ανάγκες σε κάθε καμπή της πανδημίας. Το βασικό μέλημά μου όμως είναι η αντιμετώπιση και πρόληψη κάθε μορφής ανισότητας και ρατσισμού και η διευκόλυνση κάθε έργου που συνεισφέρει στη λύση του προβλήματος.
