Δοκιμάστηκαν όλα τα μέσα, όλες οι μέθοδοι. Κήρυξαν το τέλος της Ιστορίας και των ιδεολογιών. Με μεθόδους ολοκληρωτικού πολέμου επιτέθηκαν στο μυαλό των ανθρώπων για να πείσουν ότι μόνο η οικονομία που οδηγεί στο κέρδος, μέσω του ελεύθερου ανταγωνισμού και της αγοράς, θα ανεβάσει την ευημερία, όπως τα κύματα τη βάρκα, κι αυτό θα είναι προς όφελος όλων. Οι πλούσιοι θα κερδίσουν περισσότερα, οι υπόλοιποι λιγότερα. Αλλά όλοι θα είναι κερδισμένοι. Ακόμη και οι φτωχοί του τρίτου κόσμου, των μη αναπτυγμένων χωρών, κάτι θα βγάλουν, αφού πρώτα αποτινάξουν τα δικτατορικά καθεστώτα που οδηγούν στον εθνικισμό και στη διαφθορά. Θα υπάρξει κατανομή της παραγωγής, η αυτάρκεια θα είναι καταδικαστέα και μια κάποια «δημιουργική καταστροφή» ορισμένων χωρών ή τάξεων δεν είναι μεγάλη απώλεια εμπρός στο γενικότερο καλό. Αυτά μας δίδασκαν και εφάρμοσαν την πολιτική των «ατομικών ελευθεριών» και των «ίσων» ευκαιριών.
Όμως, όταν δημιουργείς πρόβλημα και στη συνέχεια του κλείσεις την πόρτα, αυτό θα έρθει από το παράθυρο. Όταν προσπαθήσεις να λύσεις ζητήματα εξέλιξης μόνο με την οικονομική ανάπτυξη, θα σου προκύψει πρόβλημα ανισοτήτων και ανεργίας. Όταν αδιαφορείς για τη φύση για να εκμεταλλευτείς τη γη χωρίς σεβασμό, θα σου προκύψει υγειονομικό πρόβλημα. Όταν προκαλείς πολέμους για να ανοίξεις αγορές, θα σου προκύψει μεταναστευτικό. Έτσι πάνε τα πράγματα.
Καλά που κρατήσαμε άμυνα
Στη χώρα μας θεώρησαν πως με τη μείωση των κρατικών δαπανών, συμπεριλαμβανομένης της Υγείας και της Παιδείας, τη «σταθεροποίηση» των τραπεζών, οι οποίες παρ’ όλα αυτά δεν δίνουν δάνεια στους μικρομεσαίους, διαγράφουν όμως δάνεια της ολιγαρχίας, προσπάθησαν να δημιουργήσουν «κλίμα εμπιστοσύνης» και μια μικρή ανάπτυξη, κυρίως τουριστική, σε περιφερειακό υποστηρικτικό πλαίσιο.
Με το μαχαίρι στον λαιμό, μας ανάγκασαν να αποπληρώνουμε τα χρέη του Δημοσίου ξεζουμίζοντας τη δημόσια Υγεία, την Παιδεία ακόμη και την άμυνα, σε βάρος του κοινωνικού συνόλου και για ένα αμφίβολο οικονομικό όφελος, που ήρθε, κυρίως, με τη μορφή πλεονασμάτων.
Με μια αμυντική αντίληψη, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, παρά τις επιθέσεις από τους προπαγανδιστές του συστήματος, προσπάθησε να κρατήσει όσες κρατικές δομές μπορούσε, ιδιαίτερα στον τομέα της Υγείας. Άμυνα «σημείου» και όχι ολοκληρωτική, όπως λέμε στη στρατιωτική στρατηγική, αλλά αποδείχτηκε με την πανδημία σημαντική και απόλυτα απαραίτητη και αναγκαία.
Η οικονομία καταρρέει και η κοινωνία αποσυντίθεται
Αν απέτυχε κάτι στην κυρίαρχη πολιτική των χωρών αυτά τα χρόνια, είναι ο μονομερής προσανατολισμός στην οικονομική πολιτική σε επίπεδο στρατηγικής και η επακόλουθη λιτότητα σε επίπεδο τακτικής εφαρμογής.
Παρά τη φανερή αποτυχία των προγραμμάτων λιτότητας, η κυβέρνηση της Ν.Δ. ήρθε πουλώντας προσδοκίες για υπέρμετρη ανάπτυξη, όνειρα για τους μικρομεσαίους και δουλειές καλά αμειβόμενες για τους εργαζόμενους. Μας πίεσαν να πιστέψουμε ότι, δίνοντας προνόμια στην οικονομική ελίτ (μια ελίτ χωρίς παραγωγική βάση), θα δημιουργηθεί «κλίμα εμπιστοσύνης», θα αυξηθεί η «πίτα», θα έρθουν επενδύσεις κι αυτό παρότι η διεθνής οικονομική εμπειρία έδειχνε ότι αυτά τα πειράματα ήταν στη δύση τους. Χτύπησαν τα εργασιακά δικαιώματα για να μειώσουν το κόστος. Έδωσαν χρήματα στα ΜΜΕ για να τα ελέγξουν. Προτού «αλέκτωρ λαλήσει» και πριν την πανδημία ακόμη διαψεύστηκαν. Βλέποντας το αδιέξοδο και με την επιβάρυνση του κορωνοϊού, άρχισαν να δίνουν το φάρμακο της επόμενης φάσης. Το έριξαν στην «ατομική ευθύνη». Φταίνε οι κυβερνώμενοι. Οι κυβερνώντες παλεύουν, τάχα μου, μπροστά σε υπέρτερες δυνάμεις και σε αντίξοες συνθήκες.
Η οικονομία καταρρέει και η κοινωνία αποσυντίθεται, τα υψηλά παρασιτικά εισοδήματα όμως διατηρούνται, ενισχύονται κάτω από το τραπέζι και σε πολλές περιπτώσεις φοροδιαφεύγουν. Το κυβερνητικό δόγμα συνεχίζει να παραχωρεί επιπλέον προνόμια στους προνομιούχους, που ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τις κρίσεις των τελευταίων ετών και επωφελήθηκαν στη διάρκεια των κρίσεων (μέσω των τραπεζών τους ή απευθείας).
Και η Αριστερά; Χρέος της να σώσει τους εργαζόμενους
Ακόμη και τώρα, η Αριστερά, στριμωγμένη από το μπαράζ χτυπημάτων των προηγούμενων δεκαετιών, τις διαβολές (σοσιαλισμό θα κάνουμε;), αποδέχεται μοιρολατρικά τις κρίσεις στο όνομα μιας «κυκλικότητας» που θεωρείται αναπότρεπτη, λες και είναι δικές της οι κρίσεις ή λες και βοηθούν στην επανεκκίνηση του συστήματος. Να θυμίσουμε ότι restart δεν έγινε σε καμία χώρα. Παρ’ όλα αυτά, οι θετικές προτάσεις της βοηθούν τους κοινωνικά αδύναμους και τον κόσμο της εργασίας. Ιδιαίτερα όταν αναγκάζουν την κυβέρνηση να οπισθοχωρήσει, όπως με την περίθαλψη των ανασφάλιστων πρόσφατα.
Σε αντίθεση με τη διστακτικότητα της Αριστεράς, το ΔΝΤ και η Λαγκάρντ από το καινούργιο της πόστο προτείνουν φορολόγηση του μεγάλου πλούτου, δημόσιες δαπάνες και κοινωνική πολιτική. Φυσικά, για δικούς τους λόγους, που έχουν σχέση με τη διατήρηση και την επιβίωση του συστήματος.
Ας αποδεχτούμε τους όρους του αντιπάλου. Εμείς για λόγους επιβίωσης των εργαζομένων και στη συνέχεια είναι δουλειά των ίδιων των εργαζομένων να σταθεροποιήσουν και να διευρύνουν τα όποια οφέλη.
Η Αριστερά να προτείνει κοινωνικό ή κρατικό έλεγχο των «κοινών αγαθών». Το νερό, το ρεύμα, η δημόσια Υγεία, η Παιδεία δεν είναι εμπορεύματα προς πώληση. Οι θεωρίες της κυβέρνησης περί ξεπουλήματος των πάντων, άσχετα αν τώρα δεν τολμάει να τις επαναλάβει, ιδιαίτερα για την Υγεία, έχουν ξεπεραστεί. Ξέρουμε, βέβαια, ότι περιμένουν στη γωνία να τις ξαναφέρουν στην επιφάνεια. Μαθαίνουμε ότι μόνο 3 δισ. από τα 32 που θα πάρουμε σαν ενίσχυση από την Ε.Ε. θα δοθούν για κοινωνικές παροχές, ενώ τα υπόλοιπα θα χρησιμοποιηθούν για "μεταρρυθμίσεις". Παρόμοια χρήση γίνεται και για τα πλεονάσματα που αφέθηκαν από την προηγούμενη κυβέρνηση.
Οι «συνήγοροι του διαβόλου» θα έρθουν πάλι, όπως ήρθαν και την προηγούμενη δεκαετία. Τότε έλεγαν ότι φταίει ο υπερκαταναλωτισμός (σπατάλη) των λαϊκών τάξεων. Τώρα μιλάνε για «ατομική ευθύνη» που προκαλεί επέκταση της πανδημίας και «κατασπατάληση» πόρων σε επιδόματα ανέργων και δαπάνες για την Υγεία.
Εμείς θα πρέπει να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους. Όχι μόνο σαν απαιτήσεις της Αριστεράς, αλλά και σαν ανάγκες της επιβίωσης της κοινωνίας και της χώρας, σαν ολότητας.
Οι πολιτικοί μας αντίπαλοι θα επιδιώξουν πρώτα να πετάξουν από τη βάρκα τους εργαζόμενους. Τι θα κάνουν χωρίς κωπηλάτες μάλλον δεν το σκέφτονται.
Εμάς, βέβαια, μας ενδιαφέρει πρωταρχικά να σώσουμε τους εργαζόμενους και τις ζωές τους.
* Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός
