Τη δυσαρέσκεια όλων των συμμετεχόντων σε μια μάλλον προβληματικά σχεδιασμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, που τρέχει με μόνη προτεραιότητα να προβάλει το «θαύμα» των ΑΠΕ, σπεύδει όπως όπως να μαζέψει η κυβέρνηση Ν.Δ., με διάφορα πυροτεχνήματα, αντί πραγματικών λύσεων για κρίσιμα ζητήματα που αφορούν τόσο την ίδια την λειτουργία της όσο και τους καταναλωτές.
Καθώς, με την υπερπροσφορά ενέργειας από τις στοχαστικές ΑΠΕ, που δεν μπορεί να απορροφηθεί εξ ολοκλήρου από το σύστημα δημιουργώντας κίνδυνο για την ευστάθειά του, φτάσαμε στις περικοπές φορτίων κι ενώ δεν είναι ακόμα επαρκείς οι δυνατότητες της αποθήκευσης, η κυβέρνηση ψάχνει απεγνωσμένα επιλογές εξισορρόπησης με το χαμηλότερο δυνατό κόστος.
Τώρα λοιπόν στρέφεται καθυστερημένα προς την μέχρι σήμερα υποτιμημένη απόκριση στη ζήτηση, δηλαδή την ευελιξία των καταναλωτών ως προς τις ανάγκες της ζήτησης και τις αντίστοιχες διακυμάνσεις των τιμών, κάτι που πρέπει να μετρηθεί και να υπάρξουν συγκεκριμένα στοιχεία, καθώς το προφίλ κατανάλωσης κάθε καταναλωτή αλλά και οι δυνατότητές του να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της αγοράς διαφέρουν.
Μεσημεριανό νυχτερινό
Τις τελευταίες ημέρες έχει προβληθεί ιδιαιτέρως η συζήτηση για αλλαγή των ωρών που αφορούν στο λεγόμενο «νυχτερινό» μειωμένο ρεύμα που αφορά στη χαμηλή τάση και κυρίως στους οικιακούς καταναλωτές. Ουσιαστικά μιλάμε για μετατόπιση των ωρών από τις βραδινές ώρες προς τις μεσημεριανές, όταν και υπάρχει η μεγαλύτερη προσφορά από ΑΠΕ (κατά βάση φωτοβολταϊκά που μοιραία η δυναμική τους, λόγω ήλιου, περιορίζεται από το απόγευμα και μετά).
Παρουσιάζεται ως λύση, καθώς προβάλλονται αφενός η αξιοποίηση της περίσσειας ενέργειας από ΑΠΕ ώστε να μην κόβεται, ή πετιέται κατ' ουσίαν, αφετέρου οι μειωμένες τιμές για τους καταναλωτές.
Ωστόσο, αυτό είναι υπό μεγάλη συζήτηση, δηλαδή το κατά πόσο θα προσδιοριστεί ένα πραγματικά χαμηλότερο κόστος (φθηνότερη κιλοβατώρα) δημιουργώντας κίνητρο για να μετατοπίσει τη ζήτησή του ο καταναλωτής, δεδομένου ότι το «παιχνίδι» των τιμών επαφίεται εξ ολοκλήρου στην αγορά.
Βέβαια, η προσφορά και η ζήτηση σε συγκεκριμένες ώρες εξαρτάται και από την εποχή και τις κλιματικές συνθήκες, άρα δεν μπορεί να τεθεί οριζόντια ένα ωράριο. Δηλαδή άλλες ανάγκες υπάρχουν τα μεσημέρια του καλοκαιριού, όταν η ζήτηση κορυφώνεται λόγω ζέστης και τουρισμού (ψύξη), κι άλλες τα αντίστοιχα του χειμώνα, όταν π.χ. οι ανάγκες θέρμανσης τα μεσημέρια και λόγω ωραρίων εργασίας είναι μειωμένες. Όμως η προσφορά είναι ανελαστική, γίνεται σε συγκεκριμένες ώρες, με βάση κυρίως τον νομοτελειακό κύκλο του ήλιου. Αυτό για να «μετρηθεί» θα χρειαζόταν μια σοβαρή μελέτη και πραγματικά στοιχεία για τις καταναλώσεις, που αγνοούνται.
Σημειώνεται ότι αυτή η δυνατότητα δεν αφορά σε όλους τους καταναλωτές, αλλά μόνο σε περίπου 1,5 εκατ. νοικοκυριά που ήδη έχουν «νυχτερινό», δηλαδή τους παλιούς «διπλούς» μετρητές, γιατί σήμερα αυτοί δεν υπάρχουν πια ούτε μπαίνουν πλέον στην αγορά.
Πάντως, ακόμα κι έτσι, η μειωμένη νυχτερινή χρέωση, ιδίως από φέτος (μετά το τέλος των επιδοτήσεων), έχει καταργηθεί ως επιλογή από τους προμηθευτές, καθώς μάλλον δεν τους συμφέρει οικονομικά, με εξαίρεση όλα τα τιμολόγια της ΔΕΗ κι ένα μπλε - σταθερό τιμολόγιο της Ελινόιλ.
Δυναμικά τιμολόγια
Σε αναμονή βρισκόμαστε και για τα περίφημα πορτοκαλί - δυναμικά τιμολόγια, τα οποία συνδέονται όμως με τους «έξυπνους» μετρητές που δεν έχουν εισαχθεί μαζικά (7,3 εκατ. μετρητές στη χαμηλή τάση έως το 2030), αλλά σε κάθε περίπτωση ακόμη δεν διατίθενται τα συγκεκριμένα τιμολόγια στην αγορά. Το λανσάρισμά τους αναμένεται να γίνει τους επόμενους μήνες, όπως διαρρέεται, αλλά αφορά μόνο επιχειρήσεις μέσης και χαμηλής τάσης που διαθέτουν «έξυπνους» μετρητές.
Σύμφωνα με την πλατφόρμα σύγκρισης τιμών «allazorevma», ένα από τα πλεονεκτήματα της καθυστέρησης της χώρας στην εγκατάσταση τέτοιων μετρητών είναι ότι έχουμε τις πρώτες ενδείξεις για την αποτελεσματικότητά τους και τα νέα δεν είναι ευχάριστα. Όπως αναφέρεται, «έξυπνοι» μετρητές έχουν μπει, αλλά ζωνικά και ακόμα χειρότερα δυναμικά τιμολόγια δεν προσφέρονται σε μικρούς καταναλωτές. Oι καταναλωτές δεν τα επιλέγουν. Και οι πάροχοι δεν τα προσφέρουν γιατί για να είναι αποτελεσματικά στη διαχείριση της ζήτησης πρέπει α) η διαφορά της τιμής να είναι τεράστια (π.χ. 1:5) μεταξύ αιχμής και «κοιλάδας» και β) δεν είναι διαθέσιμη ακόμα -και πιθανότατα δεν θα είναι σύντομ- η κατάλληλη τεχνολογία (enabling technology) - δηλαδή συσκευές που να ανταποκρίνονται αυτόματα στις μεταβολές της χονδρικής τιμής του ρεύματος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο υπουργός ΠΕΝ μίλησε και για περισσότερες εξαγωγές, κάτι που ωστόσο, όπως είπε, απαιτεί κάποιες μεταρρυθμίσεις στην αγορά που τώρα βρίσκονται υπό συζήτηση. Όπως ανέφερε, έχει να κάνει και με το πόσο ζητούν οι άλλοι. Για παράδειγμα, αν ταυτόχρονα στις άλλες χώρες υπάρχουν αρνητικές τιμές, τότε για να εξάγουμε θα πληρώνουμε, κάτι που, όπως παραδέχτηκε, συνέβη κάποιες μέρες τον Απρίλιο...
Απόκριση στη ζήτηση ενεργοβόρων
Εδώ και τουλάχιστον 3-4 χρόνια οι βιομηχανικοί καταναλωτές μιλούν για την ανάγκη «να μπει στο παιχνίδι» όλη η κατανάλωση, αναφερόμενοι στο περίφημο demand response (απόκριση στη ζήτηση, συμμετοχή της ζήτησης στην αγορά). Στην παρούσα φάση βρίσκεται σε διαβούλευση το σχετικό σχέδιο, μέσω της χονδρεμπορικής αγοράς (DAM).
Ωστόσο η βιομηχανία ζητεί κίνητρο για να μπορέσει να συμμετάσχει, μια αποζημίωση, που υπολογίζεται σε 20-30 εκατ. τον χρόνο, για την προσφορά της υπηρεσίας της διαθεσιμότητάς της και μάλιστα αξιοποιώντας τη δυνατότητα αυτό να συμβεί με μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα. Πρόκειται κατ΄ ουσίαν για θεσμική εξέλιξη της διακοψιμότητας (έληξε το 2021) και μάλιστα με νέα εργαλεία.
Στον αναθεωρημένο κανονισμό για την αγορά ηλεκτρισμού, που ενέκρινε πρόσφατα η Ε.Ε., προβλέπεται για πρώτη φορά διακριτά μηχανισμός ευελιξίας από μη ορυκτής προέλευσης πηγές, που αφορά στην απόκριση στη ζήτηση και την αποθήκευση και μάλιστα μέσω σχημάτων κρατικών ενισχύσεων. Μένει να δούμε πώς θα προσαρμοστεί αυτή η δυνατότητα στην ελληνική πραγματικότητα (για τη Γαλλία εγκρίθηκε ήδη συμβατός μηχανισμός) και πότε (δεν αναμένεται να ισχύσει προ του 2025).
