Πολύ μεγαλύτερη της ανόδου των μισθών στην Ελλάδα είναι η αύξηση των τιμών στα τρόφιμα κατά την τελευταία τριετία, κάτι που αποτελεί απτό δείγμα της μείωσης των εισοδημάτων των πολιτών εξαιτίας των συνεχιζόμενων μεγάλων ανατιμήσεων. Όπως προκύπτει, οι καταναλωτές παραμένουν για σχεδόν τρία χρόνια εγκλωβισμένοι στο σκοτεινό και μακρύ τούνελ της ακρίβειας, με τις προβλέψεις να είναι ιδιαιτέρως αποθαρρυντικές για το επόμενο διάστημα, καθώς, όπως έδειξαν και τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον Μάρτιο, τα μέτρα Σκρέκα απέτυχαν και ο πληθωρισμός ανέβηκε και άλλο. Ουσιαστικά, οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 30,26% (μέσος όρος) από τον Απρίλιο του 2021 (έναν μήνα πριν ξεκινήσει η γενικευμένη άνοδος των τιμών) μέχρι και τον Μάρτιο του 2024, με βάση τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που επεξεργάστηκε και παρουσιάζει η ΑΥΓΗ της Κυριακής.
Ο «χάρτης» των ανατιμήσεων
Το παραπάνω καταδεικνύει τη μείωση των πραγματικών εισοδημάτων των πολιτών, οι οποίοι αντιμετωπίζουν τα απανωτά κύματα των ανατιμήσεων σε κάθε επίπεδο. Άλλωστε, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζει η ΑΥΓΗ της Κυριακής, κατά την εξεταζόμενη περίοδο η κατηγορία «Στέγαση» αυξήθηκε κατά 17,26%, η αντίστοιχη «Ξενοδοχεία, καφέ, εστιατόρια» αυξήθηκε κατά 17,59%, ενώ η κατηγορία «Διαρκή αγαθά, είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες» ανατιμήθηκε κατά 15,17%, δείγμα των υψηλών τιμών που διαμορφώνουν ένα οικονομικά ασφυκτικό περιβάλλον για τους πολίτες. Παράλληλα, οι «Μεταφορές» αυξήθηκαν κατά 19,48% και η κατηγορία «Υγεία» κατά 10,31%. Ανατιμήσεις της τάξης του 8,58% επικράτησαν στην κατηγορία «Άλλα αγαθά και υπηρεσίες», ενώ κατά 6,13% ανατιμήθηκαν και οι κατηγορίες «Αλκοολούχα ποτά και καπνός» και «Επικοινωνία». Τέλος, κατά 6,73% αυξήθηκε η κατηγορία «Εκπαίδευση» και κατά 6,95% η κατηγορία «Αναψυχή, πολιτιστικές δραστηριότητες». Συνολικά, ο Γενικός Δείκτης αυξήθηκε κατά 16,44% κατά τη διάρκεια των προαναφερθέντων μηνών, κάτι που επέδρασε αρνητικά στα πραγματικά εισοδήματα των πολιτών.
Την πληρώνουν οι φτωχότεροι
Αξίζει δε να σημειωθεί ότι τα ευάλωτα νοικοκυριά επηρεάζονται πολύ περισσότερο από τη δυσμενή συγκυρία σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό επειδή ξοδεύουν το μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματός τους σε αγαθά και υπηρεσίες πρώτης ανάγκης, την ώρα που από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο αναμένονται νέες ανατιμήσεις σε πάνω από εκατό προϊόντα. Με βάση τα στοιχεία της τελευταίας Έρευνας Οικογενειακών Προϋπολογισμών της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, το μερίδιο της μέσης ισοδύναμης δαπάνης για είδη διατροφής των νοικοκυριών του φτωχότερου 20% του πληθυσμού ανέρχεται στο 33,9% των δαπανών των νοικοκυριών, ενώ το αντίστοιχο μερίδιο του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού ανέρχεται στο 13,8%.
Η μέση μηνιαία ισοδύναμη δαπάνη των φτωχών νοικοκυριών εκτιμάται στο 32,3% των δαπανών των μη φτωχών νοικοκυριών. Τα φτωχά νοικοκυριά δαπανούν το 34,1% του μέσου προϋπολογισμού τους σε είδη διατροφής και μη οινοπνευματώδη ποτά, ενώ τα μη φτωχά το 20,1%. Τα νοικοκυριά του φτωχότερου 20% του πληθυσμού αύξησαν τις δαπάνες τους σε σχέση με το 2021 κατά 7,8%, ενώ τα νοικοκυριά του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού κατά 11,2%. Όταν, λοιπόν, το κόστος της στέγασης, στο οποίο περιλαμβάνεται και η ενέργεια, αυξήθηκε κατά 17,26% (από τον Απρίλιο του 2021 έως τον Μάρτιο του 2024, όπως προαναφέρθηκε), ενώ οι τιμές σε διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά αυξήθηκαν κατά 30,26% (την ίδια περίοδο), είναι σαφές ότι οι ανατιμήσεις του «καλαθιού» των προϊόντων που καταναλώνουν τα φτωχότερα νοικοκυριά είναι αρκετά ταχύτερες από αυτές του «καλαθιού» των ειδών που καταναλώνουν τα πλουσιότερα νοικοκυριά.
Ανοδος και στην υλική στέρηση για τα νοικοκυριά
Αυξήθηκε ορατά, στο 16,6% από 15,6%, το ποσοστό του πληθυσμού που αντιμετωπίζει σοβαρές υλικές στερήσεις, μετρώντας όλους όσοι στερούνται τουλάχιστον 4 από έναν κατάλογο 9 αγαθών και υπηρεσιών. Αντίστοιχα, το ποσοστό του πληθυσμού που αντιμετωπίζει σοβαρές υλικές και κοινωνικές στερήσεις ανέρχεται στο 13,5%, ελαφρώς μειωμένο σε σύγκριση με το 2022 (13,9%). Η απόκλιση οφείλεται στην αισθητή επιδείνωση των όρων ζωής σε παραμέτρους που συνδέονται με τις συνθήκες στέγασης και τα αναγκαία αγαθά. Τρομακτική είναι η αύξηση του ποσοστού του πληθυσμού που δυσκολεύεται να πληρώσει ενοίκια, δόσεις δανείων, πάγιους λογαριασμούς και καταναλωτικά δάνεια, στο 47,3% από 29,1% το 2022. Σε δυσμενέστερη θέση βρίσκονται τα φτωχά νοικοκυριά, εκ των οποίων σχεδόν 8 στα 10 ασφυκτιούν υπό το βάρος του κόστους στέγασης. Αυξημένο σε σύγκριση με το 2022 είναι και το ποσοστό εκείνων οι οποίοι αδυνατούν να καλύψουν έκτακτες αλλά αναγκαίες δαπάνες (ύψους περίπου 438 ευρώ), στο 44,3% από 43,6%, ενώ για τους φτωχούς το ποσοστό αγγίζει το 77,3%.
