Μεγάλη ανησυχία προκαλεί η συνεχιζόμενη άνοδος των τιμών στα τρόφιμα, η οποία πλήττει ευθέως τα νοικοκυριά. Είναι χαρακτηριστικό πως οι ανατιμήσεις σε αρκετά προϊόντα είναι υψηλότερες σε σύγκριση με χώρες τις Ευρωζώνης, ροκανίζοντας τα εισοδήματα, τα οποία είναι σε πτώση, ιδίως για τους ευάλωτους.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Αρχής (Eurostat), ο πληθωρισμός των τροφίμων τον Απρίλιο στην Ελλάδα ήταν 11,2% (σε διψήφιο ποσοστό για 13 μήνες) όταν στην Ευρωζώνη τον ίδιο μήνα ήταν πολύ υψηλότερος. Ωστόσο, οι τιμές σε 10 από τα 25 επιμέρους προϊόντα που απαρτίζουν τον δείκτη τροφίμων της Eurostat είναι υψηλότερες στη χώρα μας σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης.
Τι πληρώνουν οι πολίτες ακριβότερα
Ειδικότερα, οι πολίτες στην Ελλάδα πληρώνουν ακριβότερα για τα αυγά, το ψωμί, το μοσχάρι, το χοιρινό, το βούτυρο, τα έλαια και τα λίπη, τον καφέ, την μπίρα και το κρασί. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία, τον Απρίλιο του 2023 οι τιμές των αυγών σε ετήσια βάση αυξήθηκαν κατά 17,8% στην Ελλάδα, έναντι 16,7% στην Ευρωζώνη, ενώ το ψωμί κατά 17% έναντι 14,6% στην Ευρωζώνη. Πολύ μεγαλύτερη είναι η απόκλιση στο βούτυρο, καθώς σε ετήσια βάση στη χώρα μας αυξήθηκε κατά 16,8%, ενώ στην Ευρωζώνη μόλις 6,1%.
Εξίσου μεγάλη είναι διαφορά των ανατιμήσεων στο μοσχάρι. Στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 2023 ανατιμήθηκε κατά 15,2%, έναντι 8,6% στην Ευρωζώνη. Παράλληλα, οι τιμές του χοιρινού κρέατος στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί μέσα σε έναν χρόνο κατά 14,1%, έναντι 10,6% στην Ευρωζώνη, ενώ οι ανατιμήσεις στα φυτικά έλαια έφτασαν τον Απρίλιο στο 14,8%, όταν στην Ευρωζώνη ήταν 5,2%. Επίσης, για το ψωμί και το μοσχάρι οι τιμές στην Ελλάδα έναντι του μέσου όρου της Ευρωζώνης είναι συνεχώς υψηλότερες τους τελευταίους 12 μήνες. Αντίθετα οι τιμές στη ζάχαρη, στο αρνί και στο κατσίκι, στις πατάτες και στο τυρί, που επίσης για πολλούς μήνες κατά τη διάρκεια του 2022 κινούνταν σε υψηλότερα επίπεδα συγκρινόμενες με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, από τις αρχές του φετινού χρόνου δείχνουν να μειώνονται. Όμως παραμένουν σε πολύ υψηλό επίπεδο.
Οι ακριβότερες εισαγωγές σιτηρών, που χρησιμοποιούνται για άλευρα αλλά και ζωοτροφές, εξηγεί ως έναν βαθμό τις υψηλότερες τιμές τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ωστόσο οι εκπρόσωποι των καταναλωτικών οργανώσεων στην Ελλάδα τονίζουν ότι ορισμένες ανατιμήσεις δεν δικαιολογούνται.
Η αγωνία των Ελλήνων
Η αγωνία των Ελλήνων καταναλωτών για την κάλυψη των βασικών αναγκών -εν μέσω συμπίεσης του διαθέσιμου εισοδήματος- αποτελεί μία από τις κυρίαρχες καταναλωτικές τάσεις, όπως αποτυπώνεται στην τελευταία καταναλωτική έρευνα «Future Consumer Index Ελλάδα 2023» της ΕΥ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ποσοστό 56% των καταναλωτών στην Ελλάδα δηλώνει ότι ανησυχεί πάρα πολύ για το αυξημένο κόστος ζωής και 40% για την οικονομία γενικά. Συγχρόνως, δύο στους τρεις (69%) εκτιμούν ότι το πρόβλημα του αυξημένου κόστους ζωής θα ενταθεί τους επόμενους μήνες και δύο στους πέντε (38%) ότι η οικονομική τους κατάσταση θα επιδεινωθεί τον επόμενο χρόνο. Ένας στους δύο (49%) αναφέρει ότι αγοράζει μόνο τα απαραίτητα, ένας στους πέντε (19%) ότι δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στα βασικά έξοδα, όπως φαγητό, υγειονομική περίθαλψη και στέγαση, και ένας στους δέκα (12%) ότι βασίζεται στην κυβερνητική στήριξη για να μπορέσει να αντεπεξέλθει οικονομικά. Η τιμή παραμένει με διαφορά το σημαντικότερο αγοραστικό κριτήριο για όλα ανεξαιρέτως τα προϊόντα. Μάλιστα, ποσοστό 71% των ερωτώμενων εκτιμά ότι θα παραμείνει το σημαντικότερο κριτήριο και σε τρία χρόνια από σήμερα.
Μεγάλες περικοπές
Οι κατηγορίες δαπανών που ανθίστανται στην τάση αυτοπεριορισμού είναι τα τρόφιμα, τα ταξίδια και η τεχνολογία. Αναλυτικότερα, στα τρόφιμα -φρέσκα και κατεψυγμένα- σχεδόν τρεις στους τέσσερις καταναλωτές αναφέρουν ότι οι δαπάνες τους δεν θα αλλάξουν (58% και 53%) ή και θα αυξηθούν (16% και 18%). Σημαντική παραμένει, επίσης, η διάθεση για ταξίδια και τουρισμό, με δύο στους τρεις καταναλωτές (67%) να αναφέρουν ότι προγραμματίζουν κάποιο ταξίδι ή διακοπές για τους επόμενους έξι μήνες και σκοπεύουν να κλείσουν εισιτήρια ή και διαμονή ή το έχουν ήδη κάνει. Μάλιστα, δύο στους τρεις θα δαπανήσουν τα ίδια (36%) ή περισσότερα (27%) από ό,τι ξοδεύουν συνήθως. Τρεις στους τέσσερις ερωτώμενους (74%) δηλώνουν ότι σκοπεύουν να αγοράσουν προϊόντα τεχνολογίας ή ηλεκτρικές συσκευές τον επόμενο χρόνο, επιβεβαιώνοντας ότι η τεχνολογία αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των καταναλωτών.
Την ίδια στιγμή, ο υψηλός πληθωρισμός και η ανάγκη αναζήτησης φθηνότερων εναλλακτικών λύσεων συνεχίζουν να επιδρούν αρνητικά στην πιστότητα των καταναλωτών προς τα brands. Ένας στους δύο (53%) δηλώνει ότι οι μάρκες σήμερα αποτελούν λιγότερο σημαντικό κριτήριο σε όλες τις αγοραστικές αποφάσεις, ενώ μόλις ένας στους δέκα (11%) αναφέρει τη μάρκα του προϊόντος μεταξύ των σημαντικότερων αγοραστικών κριτηρίων σε τρία χρόνια από σήμερα. Μόνο το 16% εμφανίζεται πρόθυμο να πληρώσει περισσότερο για μάρκες που εμπιστεύεται. Παράλληλα, οι μισοί (51%) έχουν αλλάξει τα brands που αγοράζουν, με τους περισσότερους από αυτούς (38%) να στρέφονται στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.
