Νέα «ψυχρολουσία» περιμένει τους δανειολήπτες στην Ελλάδα, καθότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αναμένεται να προχωρήσει σε νέα αύξηση των επιτοκίων μέσα στον Μάιο. Αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη 1 στα 5 νοικοκυριά δεν μπορεί να πληρώσει τη δόση, όπως έδειξε η πρόσφατη έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, κάτι το οποίο επιτείνει την ανησυχία ενόψει της πολύ δύσκολης συνέχειας. Παράλληλα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το κόστος της στέγασης στη χώρα μας, ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος, διαμορφώθηκε το 2021 στο 34,2%. Το ποσοστό του πληθυσμού που ζει σε νοικοκυριά για τα οποία το κόστος στέγασης υπερβαίνει το 40% του διαθέσιμου εισοδήματός τους (overburden rate) ήταν το 2021 υψηλότερο για όσους ενοικιάζουν (74,6%), έναντι των ιδιοκτητών που αποπληρώνουν στεγαστικό (18,5%).
Ειδικότερα, σε αύξηση των επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης τον Μάιο συγκλίνουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ακόμη κι αν άλλες επιλογές παραμένουν στο τραπέζι και η συζήτηση δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, σύμφωνα με πηγές που έχουν άμεση γνώση του θέματος. Σύμφωνα με το Reuters, η ΕΚΤ αύξησε τα επιτόκια κατά τουλάχιστον 50 μονάδες βάσης σε καθεμία από τις έξι διαδοχικές συνεδριάσεις -ήταν ο ταχύτερος ρυθμός στην Ιστορία- για να καταπολεμήσει τον επίμονα υψηλό πληθωρισμό. Ωστόσο, πολλοί παράγοντες δείχνουν ότι χρειάζεται αυξημένη προσοχή, όπως είπαν στο Reuters οι πηγές, που αρνήθηκαν να κατονομαστούν.
Αβεβαιότητα
Η αβεβαιότητα παραμένει υψηλή μετά την αστάθεια του χρηματοπιστωτικού τομέα του περασμένου μήνα και οι προηγούμενες αυξήσεις επιτοκίων δεν έχουν ακόμη περάσει στην οικονομία, επομένως χρειάζεται να γίνουν λιγότερα επειδή οι προηγούμενες κινήσεις δεν έχουν γίνει ακόμη αισθητές, όπως ανέφεραν οι πηγές. Πρόσθεσαν ότι η κορύφωση των τιμών είναι πλέον ορατή και πως αυτό το «τελευταίο μίλι» είναι ασφαλέστερο να γίνει με μικρότερα βήματα. Ένα άλλο επιχείρημα που προβλήθηκε υπέρ των σταδιακών κινήσεων ήταν ότι το επιτόκιο καταθέσεων της ΕΚΤ, που βρίσκεται στο 3%, βρίσκεται σε επίπεδο που περιορίζει την ανάπτυξη.
Οι πηγές ανέφεραν ότι η συζήτηση είναι ακόμα ανοιχτή και πως οι προοπτικές θα μπορούσαν να αλλάξουν, ειδικά όσον αφορά τα στοιχεία για τον πληθωρισμό Απριλίου και την τριμηνιαία έρευνα τραπεζικών δανείων της ΕΚΤ, αμφότερα δύο ημέρες πριν τη συνεδρίαση της 4ης Μαΐου.
Οι διάφορες απόψεις
Μέχρι στιγμής, μόνο λίγοι φορείς χάραξης πολιτικής έχουν σχολιάσει δημόσια το πιθανό μέγεθος της επόμενης κίνησης της ΕΚΤ. Ο Klaas Knot από την Ολλανδία είπε ότι δεν είναι σαφές εάν θα χρειαστούν 50 μονάδες βάσης ή εάν οι 25 ήταν αρκετές. Ο Σλοβάκος Peter Kazimir σημείωσε ότι η ΕΚΤ θα μπορούσε ίσως να επιβραδύνει τον ρυθμό των αυξήσεών της, ενώ ο Αυστριακός Robert Holzmann δήλωσε υπέρμαχος μιας νέας αύξησης 50 μονάδων βάσης. Επί του παρόντος, οι αγορές προβλέπουν αυξήσεις κατά 25 μονάδες βάσης τόσο τον Μάιο όσο και τον Ιούνιο, ενώ μια τρίτη παρόμοια αύξηση θα δρομολογηθεί μέχρι τον Σεπτέμβριο.
Οι πηγές υποστήριξαν ότι απαιτούνται αυξήσεις επιτοκίων επειδή ο συνολικός πληθωρισμός παραμένει πολύ υψηλός και ο βασικός πληθωρισμός -απογυμνωμένος από τις ασταθείς τιμές των τροφίμων και της ενέργειας- θα μπορούσε να αυξηθεί για αρκετούς ακόμη μήνες, καθιστώντας έτσι λάθος μήνυμα τη διακοπή των περαιτέρω αυξήσεων στα επιτόκια.
Τα δάνεια στην Ελλάδα
Τα παραπάνω προκαλούν ανησυχία στην Ελλάδα, καθότι έχει υπάρξει επιβάρυνση στις μηνιαίες δόσεις των στεγαστικών δανείων, την οποία δεν μπορούν να καλύψουν τα νέα προγράμματα των τραπεζών για ενήμερους δανειολήπτες. Για στεγαστικό δάνειο κυμαινόμενου επιτοκίου 100.000 ευρώ, διάρκειας 20 ετών, όταν το euribor τριμήνου ήταν μηδενικό και το επιτόκιο 3%, η μηναία δόση ήταν 560 ευρώ. Πλέον, με το euribor τριμήνου πέριξ του 3% και το επιτόκιο κοντά στο 6% η δόση του δανείου έχει διαμορφωθεί στα 690 ευρώ, ενώ με τη νέα αύξηση θα φτάσει τα 710 ευρώ. Η συνολική επιβάρυνση για έναν δανειολήπτη θα ανέλθει στα 150 ευρώ τον μήνα ή 1.800 ευρώ ετησίως.
Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, τον Φεβρουάριο του 2023 το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των νέων καταθέσεων αυξήθηκε στο 0,21%, ενώ το αντίστοιχο επιτόκιο των νέων δανείων αυξήθηκε στο 5,57%. Έτσι, το περιθώριο επιτοκίου μεταξύ των νέων καταθέσεων και δανείων αυξήθηκε στις 5,36 εκατοστιαίες μονάδες. Τον Φεβρουάριο του 2023 το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των υφιστάμενων καταθέσεων αυξήθηκε στο 0,18%, ενώ το αντίστοιχο επιτόκιο των υφιστάμενων δανείων αυξήθηκε στο 5,52%, με αποτέλεσμα το περιθώριο επιτοκίου μεταξύ των υφιστάμενων καταθέσεων και δανείων να αυξηθεί στις 5,34 εκατοστιαίες μονάδες.
