Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το ΑΕΠ το 2022 σε όρους όγκου ανήλθε σε 192,1 δισ. ευρώ, έναντι 181,3 δισ. ευρώ το 2021, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 5,9%. Η συνεισφορά των επί μέρους συνιστωσών από τη μεριά της ζήτησης ήταν η ακόλουθη. Για ακόμη μια φορά (πάγια κατάσταση στην ελληνική οικονομία) κυρίαρχος ήταν ο ρόλος της εγχώριας ζήτησης, της οποίας η συμμετοχή στην ετήσια μεταβολή του ΑΕΠ ανήλθε σε 8,6 Ποσοστιαίες Μονάδες (Π.Μ.). Οι επιμέρους συνιστώσες της εγχώριας ζήτησης πρόσθεσαν ως ακολούθως στην αύξησή της: ιδιωτική κατανάλωση +5,3 Π.Μ., δημόσια κατανάλωση -0,3 Π.Μ., μεταβολή αποθεμάτων +2,1 Π.Μ., επενδύσεις παγίων +1,5 Π.Μ. Αντιθέτως, ο εξωτερικός τομέας αφαίρεσε περίπου 2,5 Π.Μ. (καθαρές εξαγωγές αγαθών -3,5 Π.Μ. και καθαρές εξαγωγές υπηρεσιών +0,9 Π.Μ.).
Για ακόμη μια φορά την παρτίδα έσωσε η ιδιωτική κατανάλωση (ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της ιδιωτικής κατανάλωσης ανήλθε στο 7,8%), ενώ, όπως πολλάκις έχουμε υποστηρίξει, οι καθαρές εξαγωγές, παρά την αύξηση των εξαγωγών, σε μια οικονομία όπως η ελληνική δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος της μεγέθυνσης. Μάλιστα συμμετέχουν αρνητικά σε αυτή.
Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης υπογραμμίζει το -θετικό- γεγονός ότι ο ρυθμός μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας ήταν πάνω από τον μέσο όρο των χωρών της Ευρωζώνης, αλλά παραλείπει να αναφέρει ότι αυτό επιτεύχθηκε με μεγάλη αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο και για τα τέσσερα έτη της διακυβέρνησης Μητσοτάκη παρουσιάζει έντονη αύξηση (δες γραφική παράσταση 1).
Αξιο προσοχής είναι ότι όλες οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης (αυτές που συνηθίζουμε να ονομάζουμε ανεπτυγμένες χώρες) παρουσιάζουν μια εντελώς διαφορετική εικόνα: μικρότερο ρυθμό μεγέθυνσης, αλλά με ισορροπημένο εξωτερικό τομέα για το έτος 2022, όπως φαίνεται στη γραφική παράσταση 2. Μόνο η Ελλάδα και η Κύπρος, αν τη συμπεριλάβουμε στις ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες, παρουσιάζουν αυτή την εικόνα του υψηλού ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Αντιθέτως, όλες οι υπόλοιπες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης παρουσιάζουν υψηλά ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών σε συνδυασμό με θετική μεγέθυνση του ΑΕΠ (έτος 2022). Τελικά, μήπως συμφέρει για λόγους επικοινωνίας να συγκρινόμαστε με αυτές τις χώρες; Και να αφήσουμε κατά μέρος ρήσεις, όπως «η Ελλάδα ταξιδεύει στο πρώτο βαγόνι»…
Πολλά ερωτήματα προκύπτουν που χρειάζονται περαιτέρω ανάλυση. Όμως το πρώτο και βασικό είναι ότι το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (και τα τέσσερα χρόνια της διακυβέρνησης Μητσοτάκη) έχει αρχίσει να χτυπάει καμπανάκια κινδύνου. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ήταν ένας από τους βασικούς παράγοντες που οδήγησαν στα Μνημόνια. Το δεύτερο ίσως ιεραρχικά αφορά το αν υπάρχει στέρεος αναστοχασμός για τους τρόπους διεύρυνσης της παραγωγικής βάσης της οικονομίας σε τομείς που πραγματικά υπάρχουν δυνατότητες και όχι με φενακισμένες και αιθεροβάμονες αντιλήψεις, με πολιτικές πομφόλυγες και ιδεολογισμούς που οδηγούν σταθερά στη χειροτέρευση της κατάστασης της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.
ΥΓ. Για του λόγου το αληθές παραθέτω τη συμβολή των βασικών κλάδων της ελληνικής οικονομίας στην Προστιθέμενη Αξία το 2022 (δες: Eurobank Research, 7 Ημέρες Οικονομία, 10 Μαρτίου 2023, τεύχος 454).
Οι κατασκευές κατέγραψαν τη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση σε όρους πραγματικής ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας (26,0%, συνεισφορά 0,5 Π.Μ.) και ακολούθησαν: τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία (24,9%, 0,8 Π.Μ.), επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες, διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες (13,5%, 0,7 Π.Μ.), εμπόριο, μεταφορά και αποθήκευση, υπηρεσίες παροχής καταλύματος και υπηρεσίες εστίασης (12,6%, 2,9 Π.Μ.), ενημέρωση και επικοινωνία (4,5%, 0,1 Π.Μ.), χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες (2,4%, 0,1 Π.Μ.), βιομηχανία πλην κατασκευών (1,6%, 0,3 Π.Μ.), γεωργία, δασοκομία και αλιεία (1,3%, 0,1 Π.Μ.), διαχείριση ακίνητης περιουσίας (0,3%, 0,1 Π.Μ.) και δημόσια διοίκηση και άμυνα, υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση, εκπαίδευση, δραστηριότητες σχετικές με την ανθρώπινη υγεία και την κοινωνική μέριμνα (-0,9%, -0,2 Π.Μ.).
Η αλλαγή της παραγωγικής βάσης επαναλαμβάνοντας το ίδιο υπόδειγμα… με λίγη χρυσόσκονη ψηφιοποίησης.
* Ο Κώστας Μελάς είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικών και Τραπεζικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
