Χιλιάδες πολίτες τα τελευταία δύο χρόνια εξέφρασαν ενδιαφέρον για τα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας, όμως ήρθαν αντιμέτωποι με αστοχίες με ευθύνη του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Το αποτέλεσμα τα τελευταία δύο χρόνια, ένα πολύ μικρό ποσοστό των δικαιούχων να έχει ολοκληρωμένες παρεμβάσεις. Για το ζήτημα της εξοικονόμησης ενέργειας μιλάει στην ΑΥΓΗ της Κυριακής και τον Δημήτρη Αβαρλή η Κατερίνα Μπούμπα, πολιτικός μηχανικός και συνεργάτιδα για θέματα εξοικονόμησης ενέργειας του πρώην υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργου Σταθάκη.
Στην Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια εφαρμόστηκαν προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας για τις κατοικίες με πολλές αστοχίες, όπως τα προβλήματα στην πλατφόρμα, οι καθυστερήσεις στις εκταμιεύσεις. Ποια είναι η άποψή σας;
Τα προγράμματα Εξοικονομώ-Αυτονομώ (2020) και το Εξοικονομώ 2021 (Χατζηδάκης-Σκρέκας) αδιαφόρησαν στην ουσία για την ενεργειακή εξοικονόμηση. Το πρόγραμμα του κ. Χατζηδάκη αύξησε τις εισοδηματικές κατηγορίες και τα όρια επιδότησης. Αύξησε τον προϋπολογισμό από 20.000 ευρώ στις 50.000 ευρώ και μάλιστα δέχθηκε φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις και μπαταρίες, όπου βέβαια χρήση έκαναν από ελάχιστοι έως κανένας. Αποτέλεσμα, η χώρα να δώσει 850 εκατ. ευρώ και να εξυπηρετήσει 39.000 πολίτες, όταν μόλις πριν δύο έτη ξόδεψε 550 εκατ. ευρώ και εξυπηρέτησε 50.000. Είχαμε λοιπόν σπατάλη χρημάτων σε μη αναγκαίες ενεργειακές ή άλλες παρεμβάσεις, σπατάλη χρημάτων σε υπερβολικές και άνευ εύλογου λόγου ενισχύσεις. Ένα τόσο υπερφίαλο σχέδιο (πρόγραμμα του 2020) που είχε σαν αποτέλεσμα να μιλάμε σήμερα για ένα ποσοστό κάτω από 30% των δικαιούχων με ολοκληρωμένες παρεμβάσεις και με πληρωμένες εργασίες στους προμηθευτές. Θεωρώ πως οφείλεται σε έργα που δεν μπόρεσαν να υλοποιηθούν τόσο λόγω έλλειψης σχεδιασμού όσο και λόγω αύξησης των τιμών των υλικών.
Στη συνέχεια, το πρόγραμμα του κ. Σκρέκα Εξοικονομώ 2021 έθεσε κριτήρια ενεργειακά και άλλα προκειμένου να υπάρχει συγκριτική αξιολόγηση. Επίσης, «μοίρασε» τα χρήματα όχι στην περιφέρεια, αλλά στις Περιφερειακές Ενότητες. Αυτό οδήγησε περιοχές να έχουν πολύ μικρή απορρόφηση και σε άλλες να μείνει κόσμος εκτός, παρά το γεγονός ότι είχε τα ίδια κριτήρια. Οδήγησε σε ακριβές λύσεις προκειμένου να ενταχθεί κάποιος. Εκτιμώ πως αυτό που θα οδηγήσει το πρόγραμμα σε αποτυχία είναι ότι δεν έλαβε υπόψη του το υπουργείο την τεράστια αύξηση των τιμών των υλικών που ήταν ήδη μπροστά του, πριν την προκήρυξη.
Από την άλλη πλευρά, η λογική του προγράμματος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και η πλατφόρμα εισαγωγής των αιτήσεων ξέφευγαν από τη λογική των τραπεζών και τον υποχρεωτικό δανεισμό, την αδιαφάνεια των αιτήσεων και την καθυστέρηση εκταμίευσης και υλοποίησής του. Το σύστημα της πλατφόρμας είναι διαφανές και παρέχει τη δυνατότητα εισόδου σε όσους πληρούν τις προϋποθέσεις και μέχρι να τελειώσουν οι προϋπολογισμοί κάθε περιφέρειας. Συγκεκριμένα, δώσαμε δυνατότητα αίτησης χωρίς υποχρεωτική λήψη δανείου. Καταστήσαμε απλούστερη και ταχύτερη τη διαδικασία αίτησης. Πετύχαμε την ελαχιστοποίηση του χρόνου αναμονής των τελικών εκταμιεύσεων. Προχωρήσαμε στην εισαγωγή νέων κατηγοριών δικαιούχων, µε προτεραιότητα στην ένταξη νοικοκυριών µε χαμηλά εισοδήματα.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση και το Δημόσιο καλούνται να μειώσουν την κατανάλωση ρεύματος, με την κυβέρνηση να ανακοινώνει με μεγάλη καθυστέρηση το πρόγραμμα Ηλέκτρα, το οποίο ήταν στα συρτάρια τρία χρόνια. Αρκεί αυτό;
Η Ελλάδα διαθέτει παλιό και ενεργοβόρο κτηριακό απόθεμα. Ο τριτογενής (κτηριακός) τομέας ευθύνεται περίπου για το 40% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας σε διεθνές, ευρωπαϊκό αλλά και εθνικό επίπεδο. Το πρόγραμμα Ηλέκτρα, όπως αρχικά σχεδιάστηκε επί ΣΥΡΙΖΑ, είχε στόχο όχι μόνο την ενεργειακή, αλλά τη συνολική αναβάθμιση των δημόσιων κτηρίων. Αφορούσε την εφαρμογή ενός νέου τρόπου χρηματοδότησης μέσω της ΕΤΕπ (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων), δυνατότητα ωρίμανσης μελετών και κυρίως την υλοποίησή του με κοινά κριτήρια και προδιαγραφές σε όλη τη χώρα οργανωμένο από το κράτος.
Με στόχο επίσης την άμεση ενεργοποίηση αλλά και τον βέλτιστο σχεδιασμό τού προγράμματος, ορίστηκε πιλοτική φάση υλοποίησης, όπου επρόκειτο να ενταχθούν ήδη ώριμα, έτοιμα προς δημοπράτηση έργα 12 φορέων, όπου περιλαμβάνονταν σχολεία, ΑΕΙ, νοσοκομεία, κολυμβητήρια και λοιπά δημοτικά κτήρια σε διάφορες περιοχές της χώρας. Στόχος ήταν τα δημόσια κτήρια να είναι αποδοτικά από πλευράς πόρων και φιλικά προς το περιβάλλον, με αυξημένη κοινωνική και οικονομική αξία.
Η κυβέρνηση θυμήθηκε το πρόγραμμα έπειτα από τρία χρόνια και μάλλον είναι το μόνο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ που δεν άλλαξε όνομα. Άλλαξε όμως τον οδηγό , δηλαδή την ουσία του. Από ένα πρόγραμμα που σχεδιάστηκε για να αντιμετωπίζει το σύνολο των κτηρίων, θέτει κριτήρια που αποκλείουν μεγάλο αριθμό κτηρίων κυρίως στην περιφέρεια, όπως τα τετραγωνικά, θέτει ως προϋπόθεση να διαθέτουν Δελτίο Πρωτοβάθμιου Προσεισμικού Ελέγχου βάσει του Ελληνικού Αντισεισμικού Κανονισμού, και να μην έχουν καταταγεί στην κατηγορία «τρωτά».
Η Ελλάδα καταγράφει από τα υψηλότερα ποσοστά ενεργειακής φτώχειας στην Ευρώπη. Τελικά η εξοικονόμηση ενέργειας είναι η μοναδική λύση;
Είναι ένα θέμα που μας προβλημάτιζε. Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι ένα μέτρο οριζόντιο. Ακόμα και τα εισοδηματικά κριτήρια που θέτουν όλα τα προγράμματα Εξοικονομώ δεν συνεπάγεται ότι αντιμετωπίζουν την ενεργειακή φτώχεια, κυρίως με το τελευταίο πρόγραμμα Εξοικονομώ 2021.
Η ενεργειακή φτώχεια αφορά τα σπίτια, τις οικογένειες που αδυνατούν να έχουν πρόσβαση στις πλέον βασικές υπηρεσίες ενέργειας για επαρκή θέρμανση, μαγείρεμα, φωτισμό και τη χρήση οικιακών συσκευών με βάση τα εισοδήματά τους. Η ενεργειακή αναβάθμιση του κτηρίου είναι ένας από τους παράγοντες που μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση της φτώχειας, μερικώς όμως. Το χαμηλό εισόδημα, οι υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και καυσίμων δεν καλύπτονται από το πρόγραμμα.
