Η κατάρρευση της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων, όπως καταγράφεται στην τελευταία έκθεση του ΙΝΕ για την ελληνική οικονομία, έρχεται σε μια περίοδο που ο κατώτατος μισθός αυξήθηκε κατά 9,5% μέσα στο 2022.
Ακόμα όμως και με αυτή την ενίσχυση, έπειτα από μια τριετία που οι εισαγωγικές αποδοχές είχαν παγώσει με απόφαση της κυβέρνησης, η πλειονότητα των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα οδηγείται πλέον μαζικά σε φτωχοποίηση.
Όχι μόνο λόγω της εκτόξευσης του πληθωρισμού σε πρωτοφανή επίπεδα και της ακρίβειας που καλπάζει σημειώνοντας αυξήσεις του 25% ή και του 40% σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες, ούτε λόγω της καθήλωσης των μισθών στα επίπεδα του 2009. Η φτωχοποίηση έχει πλέον τη σφραγίδα του νόμου Χατζηδάκη (Ν. 4808/2021) που ψηφίστηκε πριν από έναν χρόνο.
Φθηνή και ευέλικτη εργασία
Υπό τον τίτλο «Για την προστασία της εργασίας», ο νόμος Χατζηδάκη καθιέρωσε ωράριο εργασίας-λάστιχο, με μείωση αποδοχών για τους εργαζόμενους, ανεξέλεγκτες απολύσεις, ενώ ουσιαστικά αφαίρεσε τη δυνατότητα των συνδικάτων να υπογράφουν κλαδικές συμβάσεις εργασίας.
Αυτό έχει ως συνέπεια όσοι μπήκαν στην αγορά εργασίας την τελευταία δεκαετία να ακολουθούν τις αυξήσεις που χορηγούνται στον κατώτατο μισθό, καθώς από το 2012 και μετά δεν ισχύουν για τους νέους που μπήκαν στην αγορά εργασίας και οι τριετίες, δηλαδή οι αυξήσεις που λαμβάνουν οι παλιοί εργαζόμενοι ανάλογα της προϋπηρεσίας που έχουν.
Σήμερα η κυβέρνηση «πουλάει» σαν 15ο μισθό την τελευταία αύξηση (7,5%+2%), αποσιωπώντας όμως το γεγονός ότι τουλάχιστον 800.000 νέοι εργαζόμενοι και άλλες 600.000 που αμείβονται με έναν μέσο μισθό (800-1.000 ευρώ) δεν έλαβαν αύξηση ή ενισχύθηκαν ελάχιστα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 2021 και μετά έχουν υπογραφεί 16 κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις εργασίας. Συνολικά, βρίσκονται σε ισχύ 34 κλαδικές συμβάσεις εργασίας, που καλύπτουν όμως, δυνητικά, 625.000 εργαζόμενους, ήτοι μόλις το 27% του συνόλου των μισθωτών.
Με βάση και τα τελευταία στοιχεία του ΕΦΚΑ, από το σύνολο των 2.276.748 στον ιδιωτικό τομέα το ένα τρίτο, δηλαδή 766.755, εργάζεται με μερική απασχόληση, λαμβάνοντας μέσο μισθό 450,48 ευρώ (μεικτά ή 390 ευρώ καθαρά), ενώ για το 1,5 εκατ. που εργάζονται με πλήρη απασχόληση (67% του συνόλου των απασχολούμενων) ο μέσος μισθός είναι 1.229,37 ευρώ (μεικτά ή 1.100 καθαρά).
Απώλειες έως 7% το 2022
Στη συζήτηση στη Βουλή την περασμένη εβδομάδα ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε στη... διπλή αύξηση του κατώτατου μισθού κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του. Η αλήθεια ωστόσο παρουσιάστηκε από τον ΟΟΣΑ, ο οποίος στην έκθεση για τις προοπτικές της οικονομίας των μελών του που δημοσίευσε τον Ιούνιο παρουσιάζει την Ελλάδα πρωταθλήτρια στην απώλεια πραγματικού εισοδήματος το 2022, λόγω της ανεξέλεγκτης ακρίβειας. Συγκεκριμένα, ο Έλληνας πολίτης εκτιμάται ότι το 2022 θα χάσει 6,9% του πραγματικού του εισοδήματος. Δεύτερη, πολύ μακριά από την «καταπληκτική ποιότητα αμοιβών» του Κ. Μητσοτάκη, η Ισπανία, με απώλειες -4,5% και τρίτη η Ιταλία με -3,1%.
Επίσης, στην ετήσια έκθεση του Eurofound για τους βασικούς μισθούς στις χώρες-μέλη της Ε.Ε. υπογραμμίζεται στα συμπεράσματα ότι πίσω από τις ονομαστικές αυξήσεις κρύβονται μαύρες προοπτικές, μόλις συνυπολογιστεί ο πληθωρισμός (στην Ελλάδα καλπάζει λόγω της ανεξέλεγκτης κερδοσκοπίας, με πρώτα τα καύσιμα και την ενέργεια). Όπως υπογραμμίζεται, «ενώ ονομαστικές αυξήσεις υπήρξαν σε όλες τις χώρες πλην της Λετονίας... η εικόνα αλλάζει όταν συνυπολογιστεί ο πληθωρισμός. Από τις 21 χώρες με θεσμοθετημένο κατώτατο, αυτός μειώθηκε μέχρι 2% σε κάποιες, ενώ μειώθηκε μεταξύ 3% και 7% στην Ελλάδα, το Βέλγιο και την Ολλανδία. Και το χειρότερο: Η έκθεση προβλέπει ότι η συρρίκνωση του πραγματικού εισοδήματος για όσους παίρνουν τον κατώτατο θα γίνει εντονότερη στη συνέχεια του έτους.
Έως και 28% οι απώλειες
Αυτή την τραγική μισθολογική κατάσταση ήρθαν να κάνουν ακόμα χειρότερη η εκτόξευση του πληθωρισμού και το ράλι ακρίβειας που καταγράφεται στο ρεύμα, στα καύσιμα και τα είδη πρώτης ανάγκης:
* Τον Απρίλιο του 2022 η απώλεια της αγοραστικής δύναμης του κατώτατου μισθού ήταν 18%, έναντι 14,7% τον Μάρτιο. Ο μέσος μισθός στον ιδιωτικό τομέα έχασε τον Απρίλιο το 9,9% της αγοραστικής δύναμης, ενώ στη μερική απασχόληση οι απώλειες διαμορφώθηκαν στο 28%, έναντι 23% τον Μάρτιο του 2022.
Ανατροπή με οδηγό τα αιτήματα του ΣΕΒ
Μία προς μία οι διατάξεις του νόμου Χατζηδάκη αποτέλεσαν για δεκαετίες πάγιες επιδιώξεις και διεκδικήσεις του ΣΕΒ, είτε αυτές αφορούν τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, δηλαδή την καταστρατήγηση του ωραρίου, είτε αφορούν το «σπαστό» ωράριο που με τον νόμο Χατζηδάκη επιβλήθηκε στους εργαζόμενους με μερική απασχόληση.
Ο νόμος Χατζηδάκη επέφερε μείωση του εισοδήματος για τους εργαζόμενους μέσω των απλήρωτων υπερωριών, καθώς το οκτάωρο έγινε δεκάωρο. Επιπλέον, στις επιχειρήσεις στις οποίες εφαρμόζεται το συμβατικό ωράριο έως 40 ώρες την εβδομάδα ο εργαζόμενος μπορεί να απασχολείται 5 επιπλέον ώρες την εβδομάδα κατά την κρίση του εργοδότη και χωρίς επιπλέον (υπερωριακή) αμοιβή.
Οι επιπλέον ώρες υπερεργασίας (από 41η έως και 45η) αμείβονται με 20% προσαύξηση του ημερομισθίου, που δεν συνυπολογίζονται στα όρια υπερωριακής απασχόλησης. Για όσους εργάζονται έξι ημέρες την εβδομάδα, η υπερεργασία φτάνει τις 8 ώρες επιπλέον την εβδομάδα και συνολικά τις 48.
Οι επτά δεσμεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ για την εργασία
Αποκατάσταση και διεύρυνση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας. Προστασία από τις απολύσεις. Στήριξη και ενίσχυση των μισθών. 35ωρο χωρίς μείωση μισθών. Αναβάθμιση του ΣΕΠΕ. Νέο θεσμικό πλαίσιο για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων στις προτάσεις-δεσμεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. για την εργασία
1. Αποκατάσταση και διεύρυνση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας. Πλήρης επαναφορά και θεσμική κατοχύρωση των αρχών της ευνοϊκότερης ρύθμισης και της επεκτασιμότητας, αποκατάσταση του συνταγματικού δικαιώματος της μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία. Υποχρεωτική επέκταση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας και των διαιτητικών αποφάσεων χωρίς το προαπαιτούμενο της κάλυψης ποσοστού πλέον του 50% των εργαζομένων. Κατάργηση της ικανότητας των ενώσεων προσώπων να συνάπτουν επιχειρησιακές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας.
2. Προστασία από τις απολύσεις. Επαναφορά του βάσιμου λόγου απόλυσης. Αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου περί ομαδικών απολύσεων.
3. Στήριξη και ενίσχυση των μισθών. Αύξηση του κατώτατου μισθού στα 800 ευρώ, προκειμένου να εξασφαλίζει ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης, και στη συνέχεια επαναφορά της δυνατότητας καθορισμού του κατώτατου μισθού με συλλογική διαπραγμάτευση, μέσω της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. Προσαύξηση του νόμιμου ωρομίσθιου για τη μερική απασχόληση (20%), μέτρο απαραίτητο για τον περιορισμό της υποδηλωμένης εργασίας, τη στήριξη τους εισοδήματος αυτής της κατηγορίας εργαζόμενων και, παράλληλα, αντικίνητρο για τη μερική απασχόληση, το κόστος της οποίας θα πλησιάζει αυτό της πλήρους απασχόλησης. Μείωση του νόμιμου ορίου των υπερωριών. Κατάργηση της υπερεργασίας, μείωση των νόμιμων χρονικά ορίων εργασίας, αυξάνοντας ταυτόχρονα την επιπλέον αμοιβή από 20% σε 40%.
4. Προστασία της μόνιμης και σταθερής εργασίας και ίσα δικαιώματα για όλους τους εργαζόμενους-ες. Θέσπιση αυστηρού θεσμικού πλαισίου για τις εργολαβίες με στόχο την κατάργηση της εικονικής εργολαβίας με θέσπιση σαφών όρων και προϋποθέσεων. Ένταξη όλων όσοι εργάζονται, με όποια σχέση και μορφή εργασίας σε έναν κλάδο, στις πρόνοιες της οικείας κλαδικής σύμβασης. Μετατροπή σε αορίστου χρόνου των συμβάσεων όσων εργάζονται με μπλοκάκια και διαρκώς ανανεούμενες συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Αναγνώριση των εργαζομένων σε πλατφόρμες ως μισθωτών, με θέσπιση, μεταξύ άλλων, τεκμηρίου υπέρ του χαρακτήρα της εργασίας τους ως εξαρτημένης, για τη στοιχειώδη κατοχύρωσή τους στα θέματα ωραρίου, μισθού και προστασίας της υγείας και ασφάλειάς τους. Κατοχύρωση και ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου που τη ρυθμίζει ως μισθωτή εργασία από απόσταση με σεβασμό στις συμβάσεις εργασίας.
5. Κατοχύρωση και ενίσχυση της διαπραγματευτικής δύναμης και των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Κατοχύρωση και ενίσχυση της συλλογικής αυτονομίας και της συνδικαλιστικής λειτουργίας και δράσης. Αποκατάσταση και θεσμική κατοχύρωση του δικαιώματος της απεργίας. Ενίσχυση της συμμετοχής των εργαζομένων και των εκπροσώπων τους στον σχεδιασμό της διαδικασίας της παραγωγικής ανασυγκρότησης και της δίκαιης μετάβασης.
6. Μείωση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας από το 40ωρο στο 35ωρο χωρίς μείωση μισθών, μετά από μελέτη επιπτώσεων ανά κλάδο και κοινωνική διαβούλευση, και με αντισταθμιστικά μέτρα μείωσης του μη μισθολογικού κόστους εργασίας. Της γενικευμένης εφαρμογής θα προηγηθεί πιλοτική εφαρμογή και αποτίμηση του μέτρου σε δείγμα επιχειρήσεων. Η μείωση του χρόνου εργασίας γίνεται όλο και πιο εφικτή στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον με τις αυξανόμενες δυνατότητες που παρέχουν οι νέες τεχνολογιών και συγχρόνως αποτελεί βασικό εργαλείο για την καταπολέμηση της ανεργίας.
7. Αναβάθμιση του ΣΕΠΕ με ενισχυμένο ρόλο και ενίσχυση σε προσωπικό και υλικοτεχνική υποδομή και θέσπιση αποτελεσματικών κυρώσεων για εργοδοτικές παραβάσεις. 1.000 προσλήψεις στο ΣΕΠΕ.
8. Υγεία και ασφάλεια στην εργασία. Ριζικός ανασχεδιασμός του θεσμικού πλαισίου για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία με έμφαση στην πρόληψη και την ενίσχυση της προστασίας των εργαζομένων. Καθιέρωση εθνικού συστήματος Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (ΥΑΕ) και δημιουργία ειδικού φορέα για την ασφάλιση του επαγγελματικού κινδύνου, εφαρμογή των αρχών ΥΑΕ στο Δημόσιο και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Διεύρυνση και ισοτιμία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα.
