Μεγάλη ανησυχία παρατηρείται εντός του οικονομικού επιτελείου της ελληνικής κυβέρνησης εξαιτίας της ανόδου των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων.
Η πρόσφατη έξοδος της Ελλάδας στις αγορές, αλλά και οι επιδόσεις των ελληνικών ομολόγων, με την απόδοση του δεκαετούς να ξεπερνάει το 3% -όταν μόλις τον περασμένο Αύγουστο ήταν στο 0,53%- και το spread κάτω από τις 100 μονάδες βάσης δείχνουν το πόσο πιο δύσκολες έχουν γίνει οι συνθήκες δανεισμού. Εξέλιξη που οφείλεται όχι μόνο στις επιπτώσεις του ενεργειακού και πληθωριστικού σοκ, αλλά και στην αλλαγή πλεύσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία οδεύει αισίως προς τον τερματισμό της ποσοτικής χαλάρωσης εντός του τρίτου τριμήνου και την πρώτη αύξηση των επιτοκίων.
Το «μαξιλάρι» και ο προβληματισμός
Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα έχει το πλεονέκτημα του «μαξιλαριού» ρευστότητας που άφησε παρακαταθήκη για τη χώρα η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, κάτι το οποίο επιτρέπει στην Ελλάδα να διατηρεί αξιοπιστία ως προς τις αγορές και να αποφύγει -ενδεχομένως- τις ακραίες συνθήκες. Παράλληλα, το χρέος της που διαπραγματεύεται στις αγορές είναι κοντά στα 80 δισ. ευρώ, ένα μικρό ποσοστό του συνολικού της χρέους. Το ονομαστικό χρέος αυξήθηκε, από 341,1 δισ. ευρώ το 2020, σε 353,4 δισ. ευρώ το 2021, ωστόσο μειώθηκε ως ποσοστό του ΑΕΠ εξαιτίας και του υψηλού πληθωρισμού αλλά και της αναμενόμενης περσινής ανάκαμψης.
Ωστόσο, οι αποδόσεις προβληματίζουν, κάτι το οποίο αναμένεται να απασχολήσει εντονότερα την ελληνική πλευρά μέσα στο επόμενο διάστημα.
Αλλεπάλληλες αυξήσεις επιτοκίων
Η ανοδική δυναμική των αποδόσεων των ομολόγων ενσωματώνει προβλέψεις για αλλεπάλληλες αυξήσεις επιτοκίων από την αμερικανική Κεντρική Ομοσπονδιακή Τράπεζα (FED) αλλά και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Η πρώτη άνοδος επιτοκίων του ευρώ αναμένεται τον Ιούλιο, ενώ παράγοντες της αγοράς προβλέπουν πως μέχρι το τέλος του έτους η FED θα έχει αυξήσει τα επιτόκια του δολαρίου συνολικά κατά 250 μονάδες βάσης.
Στην ΕΚΤ ήδη κυριαρχούν τα «γεράκια», που πιστεύουν ότι ο πληθωρισμός πρέπει να παταχθεί ακόμη κι αν οι αυξήσεις επιτοκίων, προστιθέμενες σε όλες τις άλλες αιτίες, δημιουργήσουν μεγάλα προβλήματα στην ανάπτυξη της Ευρωζώνης αλλά και της Ελλάδας.
Οι επιπτώσεις από τη διαρκή άνοδο των αποδόσεων των ομολόγων, που θα ενισχυθεί από τον νέο κύκλο αύξησης των επιτοκίων του δολαρίου και του ευρώ, είναι σημαντικές τόσο για τα κρατικά όσο και για τα εταιρικά ομόλογα. Το φετινό πρόγραμμα δανεισμού του Ελληνικού Δημοσίου αναμένεται να αντιμετωπίσει μεγάλες δυσκολίες. Έναντι συνολικού προγραμματισμού 12 δισ. ευρώ για φέτος, έχει πάρει από τις αγορές μόλις 4,5 δισ. ευρώ και με μεγάλη αύξηση του κόστους δανεισμού. Όσο για τον ιδιωτικό τομέα, η πρόσβαση στον δανεισμό δυσχεραίνεται ακόμη περισσότερο. Ακόμη και για τις τράπεζες, η Bank of America υποβάθμισε τις συστάσεις για τα ομόλογα των ελληνικών τραπεζών.
Φόβοι ακόμη και για ύφεση
Οι επενδυτές εκφράζουν φόβους πως θα στερέψει η ρευστότητα στις αγορές ομολόγων μετά την πλημμύρα χρήματος που διοχέτευσαν οι κεντρικές τράπεζες από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και έπειτα. Και οι αγορές κατοικίας και κρυπτονομισμάτων, που γνώρισαν πρωτοφανή άνοδο τα χρόνια του φθηνού χρήματος, θα αντιμετωπίσουν έλλειψη ρευστότητας. Όπως επισημαίνουν πολλοί ξένοι οικονομικοί αναλυτές, με όλη αυτή τη στροφή των κεντρικών τραπεζών σε περιοριστική πολιτική, ενώ ήδη βρισκόμαστε σε επιβράδυνση, το ερώτημα είναι αν θα μας οδηγήσουν σε ύφεση σε παγκόσμιο επίπεδο, κάτι το οποίο θα επηρεάσει και την Ελλάδα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ελληνική κυβέρνηση προβλέπει μειωμένο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ για φέτος στο 3,1%, από 4,5% προηγουμένως. Αναλόγως και των εξελίξεων δεν αποκλείεται να προκύψουν νέες αναθεωρήσεις στην πορεία. Άλλωστε, η Εθνική Τράπεζα έχει εκπονήσει ένα ακραίο σενάριο προβλέψεων, στο οποίο εκτιμά ακόμη και άνοδο του ελληνικού ΑΕΠ κατά μόλις 0,2% για τη φετινή χρονιά.
Οι προβλέψεις του Γραφείου Προϋπολογισμού για την οικονομική μεγέθυνση του 2022 ήταν στο 3,58% πριν την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και περιορίζονται στο 2,75% στο ήπιο σενάριο και 2,21% στο δυσμενές σενάριο ανάλογα με την έκταση των διαταραχών στις διεθνείς τιμές ενέργειας και τροφίμων καθώς και την επιδείνωση του κλίματος εμπιστοσύνης και την αναταραχή των χρηματοπιστωτικών αγορών. Ωστόσο, η τελική επίπτωση θα εξαρτηθεί από τη διάρκεια του πολέμου, την έκβασή του και την αντίδραση της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Συνεπώς, μένουν να γραφτούν πολλά κεφάλαια ακόμη για να μπορέσουν να υπάρξουν σαφείς ενδείξεις για το πώς θα κινηθεί η ελληνική οικονομία μέσα στην τρέχουσα χρονιά, ενώ παράλληλα υπάρχει και ο παράγοντας του τουρισμού, ο οποίος παραμένει -για πολλούς λόγους- αστάθμητος.
