Η 26η Νοεμβρίου ήταν μια «Μαύρη Παρασκευή» από κάθε άποψη. Στα μεγάλα διεθνή χρηματιστήρια επικράτησε πανικός αμέσως μόλις έγινε γνωστή η εμφάνιση της μετάλλαξης Όμικρον. Όπως ήταν φυσικό, ούτε το Χρηματιστήριο Αθηνών έμεινε ανεπηρέαστο, καθώς ο Γενικός Δείκτης σημείωσε πτώση 4,45%. Όπως ήταν επόμενο, το προβλέψιμο ευφυολόγημα περί «Μαύρης Παρασκευής» κυριάρχησε στα διεθνή ΜΜΕ, αφού η κατακρήμνιση των χρηματιστηριακών δεικτών συντελέστηκε κατά την Black Friday.
Την ίδια ώρα ο ουρανός στη βροχερή Αθήνα ήταν κατάμαυρος, αποθαρρύνοντας και αυτός με τη σειρά του τους Αθηναίους από το να βγουν να ψωνίσουν εκμεταλλευόμενοι τη «Μαύρη Παρασκευή». Και σαν να μην αρκούσε αυτό, ο τζίρος της Black Friday όχι μόνον δεν ήταν αυξημένος, αλλά τουναντίον ήταν μικρότερος από τον τζίρο μιας αντιπροσωπευτικής εργάσιμης ημέρας Νοεμβρίου. Βέβαια, δεν ήταν μόνον ο καιρός εκείνος που αποθάρρυνε τους καταναλωτές από το να ξοδέψουν την ημέρα αυτή για ψώνια.
Η ακρίβεια και το τσουνάμι των ανατιμήσεων σε θέρμανση, τρόφιμα, καφέ, λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος και μια μακρά σειρά αγαθών (αλλά και υπηρεσιών), που επέτειναν τη συρρίκνωση των διαθέσιμων εισοδημάτων των ελληνικών νοικοκυριών, συν τους αυξημένους φόρους που καλούνται να καταβάλουν στο τρέχον διάστημα οι φορολογούμενοι, από ΕΝΦΙΑ μέχρι εισόδημα και τέλη κυκλοφορίας (και ενώ το 2022 προβλέπονται αυξημένοι φόροι κατά 3,48 δισ. ευρώ) επέβαλε μια ψυχολογία διστακτικότητας, από τα χειρότερα κλίματα που μπορεί να επηρεάσουν την αγορά.
Ο περιορισμός του διαθέσιμου εισοδήματος ήταν η μία κύρια αιτία για την οποία ο θεσμός της Black Friday, ο οποίος εφαρμόστηκε για 7η συνεχή χρονιά στη χώρα μας καθώς ξεκίνησε το 2015, αποδείχθηκε, τουλάχιστον για φέτος, αποτυχημένος. Ο άλλος βασικός λόγος ήταν η πανδημία και τα lockdown.
Πολλά αδιάθετα προϊόντα έμειναν στοκαρισμένα από τον Μάρτιο του 2020, με αποτέλεσμα να επιχειρηθεί κατά την ημέρα της Black Friday (αν και αρκετές επιχειρήσεις επεξέτειναν την Black Friday σε διάστημα μίας ολόκληρης εβδομάδας και κάποιοι ακόμη και δεκαπενθημέρου) μια γενικευμένη απόπειρα «ξεσκαρταρίσματος» αποθεμάτων.
Η αποτυχία αυτή αποδεικνύεται πολλαπλώς.
* Πρώτον, διότι περισσότερα από 4 στα 10 καταστήματα δεν ενδιαφέρθηκαν καν να τον υιοθετήσουν.
* Δεύτερον, διότι ο τζίρος που επιτεύχθηκε ήταν χαμηλότερος σε σύγκριση με μια τυπική εργάσιμη ημέρα Νοεμβρίου.
* Τρίτον, διότι οι 8 στους 10 καταστηματάρχες που υιοθέτησαν τον θεσμό συμμετείχαν άλλοι για όλη την εβδομάδα της Black Friday και άλλοι και την επόμενη εβδομάδα, δημιουργώντας έτσι μια «γέφυρα» με την παραδοσιακή εορταστική περίοδο, την οποία φαίνεται να προτιμούν περισσότερο οι Έλληνες καταναλωτές.
* Τέταρτον, διότι τα ποσοστά των εκπτώσεων δεν ήταν ελκυστικά και πάντως ήταν τα μικρότερα σε σχέση με άλλες εκπτωτικές περιόδους στο παρελθόν.
Τέτοιο «ξεσκαρτάρισμα» ήταν αρκετά συνηθισμένο και τα προηγούμενα έξι χρόνια, όμως αυτή τη φορά απετέλεσε τον γενικό κανόνα. Και όχι μόνο αυτό, αλλά και με περιορισμένα ποσοστά εκπτώσεων, προς απογοήτευση των καταναλωτών.
Ειδικά όσον αφορά το «ξεστοκάρισμα», σε θέση ισχύος βρίσκονται κατά κανόνα οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις, οι οποίες διαθέτουν τα μεγάλα στοκ τα οποία αποτελούν συνήθως τον «κράχτη» των «κυνηγών προσφορών», κυρίως χαμηλής αγοραστικής δύναμης.
Και μπορεί φέτος για όλους τους ως άνω λόγους να αποφεύχθηκαν φαινόμενα άλλων χρόνων, όταν η Black Friday στοίβαζε αξημέρωτα έξω από τα καταστήματα πλήθη διαγκωνιζόμενων καταναλωτών, αυτό όμως δεν μετρίασε στον ίδιο βαθμό την κινητοποίηση των εργαζομένων, που κάθε χρόνο αποτελούν τα εξιλαστήρια θύματα της καταναλωτικής φιέστας που λειτουργεί ως πρελούδιο της εορταστικής εμπορικής περιόδου, καθώς υπολείπονται ελάχιστες εβδομάδες έως τα Χριστούγεννα.
Κερδισμένες οι μεγάλες αλυσίδες
Με βάση στοιχεία της Generation Y-International eBusiness Hub από την ελληνική αγορά, το τριήμερο από 26 έως 28 Νοεμβρίου τα ηλεκτρονικά καταστήματα παρουσίασαν μέση αύξηση ημερήσιου τζίρου 119% σε σύγκριση με τον μέσο ημερήσιο τζίρο του 2021. Δεδομένου όμως ότι online πωλήσεις πραγματοποιούν κατά βάση μεγάλου μεγέθους επιχειρήσεις και αλυσίδες καταστημάτων, καθίσταται εμφανής η διαφορά διακυμάνσεων τζίρου στην Black Friday μεταξύ μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με την έρευνα του Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΙΝΕΜΥ - ΕΣΕΕ), στις φετινές εκπτώσεις της Black Friday εμφανίζονται ότι συμμετείχαν λίγο περισσότερες από τις μισές επιχειρήσεις (και ειδικότερα το 56%).
Οι 6 στις 10 επιχειρήσεις (62%) φαίνεται να πραγματοποίησαν εκπτώσεις σε όλη τη διάρκεια της εβδομάδας, μετατρέποντας ουσιαστικά την «Black Friday» σε «Black Week». Μόνο 2 στις 10 επιχειρήσεις προχώρησαν σε εκπτώσεις αποκλειστικά την ημέρα της “Black Friday”.
Ο βαθμός ικανοποίησης των επιχειρήσεων από τον θεσμό της “Black Friday” είναι χαμηλός. Περισσότερες από 2 στις 3 (68%) δήλωσαν πως οι πωλήσεις τους είναι στα ίδια ή και σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με μια τυπική περίοδο του μηνός Νοεμβρίου, ενώ οι περισσότερες από τις μικρότερες επιχειρήσεις (44%) αξιολογούν αρνητικά την εν λόγω δράση.
