Ευσεβείς πόθους χαρακτηρίζει η αγορά τα περί ανάσχεσης του κύματος ανατιμήσεων στο άμεσο μέλλον. Ακριβώς το αντίθετο δηλώνουν οι δυνάμεις της παραγωγής και των επιμέρους αγορών, που δεν προεξοφλούν ανάσχεση της ανοδικής τροχιάς του τιμαρίθμου πριν από το πρώτο εξάμηνο του 2022. Μάλιστα, για κάποιες ειδικές κατηγορίες, όπως είναι, για παράδειγμα, η αγορά ακινήτων, οι παρατηρούμενες ανοδικές τάσεις είναι πολύ πιθανό να συνεχιστούν, όπως τονίζουν, καθ’ όλη την επόμενη χρονιά και να μην δούμε εξομάλυνση πριν από το 2023.
Στο μεταξύ, μέσα στις επόμενες πέντε εβδομάδες που απομένουν μέχρι τα Χριστούγεννα και το τέλος του έτους αναμένονται και νέες ανατιμήσεις σε βασικά είδη διατροφής και καθημερινής οικιακής χρήσης που απαρτίζουν το λεγόμενο «καλάθι της νοικοκυράς», οι οποίες αναμένεται να αγγίξουν και ακόμη και να ξεπεράσουν κατά πολύ τα επίπεδα του 10%.
Ήδη τον περασμένο μήνα ο πληθωρισμός όχι απλώς κατέγραψε στην Ελλάδα ρεκόρ δεκαετίας, αλλά, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, θα εξακολουθήσει να είναι παρών και στους επόμενους μήνες, καθώς έχει προεξοφληθεί η ανατίμηση διαφόρων κατηγοριών προϊόντων, απομειώνοντας περαιτέρω το διαθέσιμο εισόδημα εκατομμυρίων νοικοκυριών της χώρας, με τους τσουχτερούς λογαριασμούς ρεύματος και τα ολοένα αυξανόμενα ενοίκια να εντείνουν τον πονοκέφαλο των καταναλωτών.
Δεδομένου μάλιστα ότι οι εισαγωγές ξεπερνούν τις εξαγωγές (45,35 δισ. ευρώ έναντι 28,64 δισ. ευρώ στο εννεάμηνο), η εκτόξευση του εισαγόμενου πληθωρισμού, με άνοδο τιμών των εισαγωγών στη βιομηχανία τον Σεπτέμβριο κατά 26,0% σε ετήσια βάση, προοιωνίζεται ασφυκτικότερες πληθωριστικές πιέσεις.
Την όλη κατάσταση επιβαρύνει και η εξάπλωση της μετάλλαξης Δέλτα, η οποία δεν επηρεάζει μόνο τις τιμές αλλά και συνολικά την οικονομία. Το δε σχετικά χαμηλό ποσοστό εμβολιασμού και η εξάπλωση της υπερμεταδοτικής παραλλαγής του κορωνοϊού επιβαρύνουν τις τιμές και δεν είναι τυχαίο ότι και ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας προέβλεψε πως ο πληθωρισμός θα σπάσει και το φράγμα του 4%.
Πήρε φωτιά το καλάθι της νοικοκυράς
Αναφορικά με την έκρηξη των τιμών του Οκτωβρίου, όταν, για πρώτη φορά μετά από 126 μήνες, ο πληθωρισμός σκαρφάλωσε στο 3,4%, ήρθαν σε απόγνωση χιλιάδες ελληνικά νοικοκυριά, που βλέπουν τα εισοδήματά τους να ροκανίζονται δίχως να καίγεται η κυβέρνηση να τα υπερασπιστεί, αφού το ενδεχόμενο αυτό το συναρτά με τον δημοσιονομικό χώρο.
Υπεύθυνο είναι το εκρηκτικό κοκτέιλ ανατιμήσεων, με πιο εντυπωσιακή το +132% στην τιμή του φυσικού αερίου, και οι μεγάλες ανατιμήσεις σε πετρέλαιο θέρμανσης με 45,9%, καύσιμα με 22,3%, ελαιόλαδο με 22%, αρνί και κατσίκι με 16,3%. Εξίσου μεγάλη είναι η αύξηση στο ηλεκτρικό ρεύμα (18,9%), ενώ στα αεροπορικά εισιτήρια η ανατίμηση έφτασε το 30%.
Νέος γύρος ανατιμήσεων
Αυτό το τσουνάμι ανατιμήσεων είναι μόνο η αρχή, εκτιμούν παράγοντες της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου, προσδιορίζοντας την αποκλιμάκωση στα προ πανδημίας επίπεδα στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2022. Προειδοποιούν ότι το σύνολο των αυξήσεων σε ρεύμα, μεταφορές και πρώτες ύλες δεν έχει ακόμη περάσει στην τελική τιμή των προϊόντων. Μάλιστα, βιομηχανίες έχουν ζητήσει σε κάποια είδη ανατιμήσεις από 10% έως και 30%, με μέρος μόνο αυτών να έχει περάσει στον καταναλωτή.
Σύμφωνα με πληροφορίες, διψήφιο ποσοστό αύξησης αναμένεται έως το τέλος της χρονιάς σε μια σειρά βασικών προϊόντων διατροφής, όπως ξηροί καρποί και κατεψυγμένα λαχανικά, που ενδέχεται για κάποιες μάρκες να υπερβούν το 25% και το 20% αντίστοιχα, απορρυπαντικά, κατεψυγμένα ψάρια, τυριά, ελαιόλαδο, δημητριακά, ρύζι, φακές και άλλα, ενώ μικρότερες ανατιμήσεις, μεταξύ 5% και 10%, αναμένεται να καταγράψουν μαρμελάδες, αλεύρι, ζάχαρη και, σε μικρότερα ποσοστά, αλλά πάντως με ανοδική τάση, καφές, φρυγανιές, μπισκότα, λοιπά (εκτός του ελαιόλαδου) βρώσιμα έλαια και κατεψυγμένα τρόφιμα.
Πρωταθλήτρια των ακριβών ενοικίων η Ελλάδα
Μείζον ζήτημα ακρίβειας τίθεται όσον αφορά και τα ενοίκια στη χώρα μας, λόγω της υπερβάλλουσας ζήτησης, η οποία υπερκαλύπτει σαφώς την προσφορά. Το πρόβλημα έχει προσλάβει ανησυχητικές διαστάσεις ειδικά στην αγορά της Αττικής, όπου έχει σχεδόν εξαφανιστεί από τις λίστες των προς ενοικίαση ακινήτων, η τυπική «μέση ελληνική κατοικία», όπως αποκαλούν οι κτηματομεσίτες τα σπίτια των 80, 85 και 90 τετραγωνικών, που εμφανίζουν κατά κανόνα και τη μεγαλύτερη ζήτηση κατά τις τελευταίες δεκαετίες.
Η μία αιτία ακούει στο όνομα «Airbnb», αφού πολλές κατοικίες έχουν αγοραστεί τα τελευταία χρόνια για τον σκοπό αυτό. Μάλιστα, ειδικά κατά την οκταετία της οικονομικής κρίσης, πολλές εταιρείες, αρκετές εξ αυτών από το εξωτερικό, αγόρασαν μαζικά δεκάδες και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και εκατοντάδες σπίτια, με αποτέλεσμα να εξαφανιστούν σταδιακά στα προσφερόμενα προς ενοικίαση διαμερίσματα.
Μια δεύτερη αιτία είναι και το γεγονός ότι ένας ιδιαίτερα μεγάλος αριθμός κατοικιών έχει περιέλθει σε εταιρείες διαχείρισης και τράπεζες.
Όπως σημειώνουν παράγοντες της κτηματαγοράς, και μόνο το γεγονός ότι μετά από 20 μήνες πανδημίας το κόστος στέγασης παραμένει υψηλό είναι ενδεικτικό της ανισορροπίας που παρατηρείται στον συσχετισμό προσφοράς - ζήτησης.
Η άνοδος αυτή, σύμφωνα με επαΐοντες του χώρου, δεν θα σταματήσει, αλλά, σύμφωνα με τις παρούσες εκτιμήσεις, θα συνεχίσει και θα κορυφωθεί μέσα στο 2022.
Τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι, κατά το τελευταίο έτος των ελληνικών Μνημονίων, το 2018, το κόστος στέγασης για τους ενοικιαστές στην χώρα μας ήταν το υψηλότερο μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε., αφού το 83,1% των ενοικιαστών δαπάνησαν πάνω από το 40% του εισοδήματός τους για στέγαση, έναντι 25,1% μέσου όρου δαπάνης στην Ε.Ε.
Ένα χρόνο μετά, η χώρα μας παρέμενε πρώτη, με τους 6 στους 10 ενοικιαστές (62,1%) να δαπανούν άνω του 50% του εισοδήματός τους για στέγη, πάνω από την 2η Ρουμανία (29,4%) και τη 3η Ισπανία (26,2%).
Τα επόμενα δύο έτη, αυτά της πανδημίας, οι τάσεις δεν έχουν αντιστραφεί και, σύμφωνα με επαΐοντες του χώρου, η άνοδος των ενοικίων θα συνεχίσει και θα κορυφωθεί μέσα στο 2022, κυρίως αφού καλλιεργούνται από ορισμένους προσδοκίες για "ολική επαναφορά" του τουρισμού, παρότι ειδήμονες του χώρου την προσδιορίζουν χρονικά ακόμη και μεταξύ 2024 και 2026.
