Με νέα φτωχοποίηση απειλούνται χιλιάδες νοικοκυριά και μικρομεσαίοι, καθώς στα χαμηλά εισοδήματα, στην κατάλυση των εργασιακών σχέσεων και στην ανεργία, που η κυβέρνηση της Ν.Δ. εξέθρεψε, έρχονται να προστεθούν κύματα ανατιμήσεων σε βασικά προϊόντα ευρείας κατανάλωσης, είδη διατροφής και ενέργεια, που αποτελούν ανελαστικές δαπάνες για τους καταναλωτές.
Η κατάσταση λαμβάνει εκρηκτικές διαστάσεις σε συνθήκες πανδημίας, με ύφεση που πέρσι ανήλθε σε 8,2% και διόγκωση του ιδιωτικού και του δημοσίου χρέους της χώρας.
Η ανεργία αυξήθηκε στο 17% τον περασμένο Απρίλιο, ενώ ο αντίστοιχος δείκτης για τους νέους τον Μάιο έφτασε σε 38,2% (έναντι 17,3% του ευρωπαϊκού μέσου όρου) κατατάσσοντας τη χώρα μας πρώτη στην ανεργία των νέων.
Παράλληλα, σχεδόν 3 στους 10 Έλληνες (28,9%) κινδυνεύουν από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό, ενώ ποσοστό 27,5% δήλωσε ότι δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στο κόστος των καθημερινών του αναγκών πριν την έναρξη της πανδημίας (ΟΟΣΑ) και σχεδόν οι μισοί πολίτες (48%) δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε απρόσμενες οικονομικές προκλήσεις (Eurostat 2020).
Στην οικονομική δυσπραγία και τα πιεσμένα εισοδήματα που επιτείνουν το “ξεχείλωμα” του ωραρίου εργασίας και τα... ρεπό Χατζηδάκη, πλέον προστίθενται και οι αυξήσεις σε προϊόντα και υπηρεσίες που είτε είναι αποτέλεσμα διεθνών εξελίξεων είτε προκαλούνται από την ίδια τη λειτουργία των... ελεύθερων εγχώριων αγορών ή και τα δύο μαζί, μετακυλίοντας σε κάθε περίπτωση νέα βάρη στις πλάτες των καταναλωτών.
Ανατιμήσεις επί ανατιμήσεων
Όπως είναι γνωστό, το τελευταίο διάστημα καταγράφονται σε παγκόσμιο επίπεδο αυξήσεις σε προϊόντα και υπηρεσίες, που αφορούν πρώτες ύλες (σιτηρά, μέταλλο, αλουμίνιο κ.ά.), τα πετρελαιοειδή και τις μεταφορές καθώς και το ύψος των ναύλων, οι οποίες μετακυλίονται και στη λιανική.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών, αύξηση τιμών εμφανίζεται σε γαλακτοκομικά είδη, αυγά, λαχανικά κ.λπ., που φτάνουν ακόμη και έως 12%, ενώ το Ινστιτούτο Καταναλωτών ΙΝΚΑ κάνει λόγο ακόμα και για “καμουφλαρισμένες” αυξήσεις, με ανεπίτρεπτη παραπλάνηση των καταναλωτών, σε είδη όπως τα καθαριστικά, στα οποία ενώ η τιμή παραμένει ίδια, μειώνεται ταυτόχρονα η ποσότητα χωρίς να γίνεται αντιληπτή αυτή η πρακτική από τους καταναλωτές. Εξάλλου και το ΕΒΕΑ σε έρευνά του διαπιστώνει αυξημένες τιμές στα σούπερ μάρκετ εκτιμώντας ότι “έρχεται κύμα ακρίβειας”, με γενικευμένες ανατιμήσεις που φτάνουν ακόμα και σε 10%-20% μέσα στο καλοκαίρι, και ζητεί από την κυβέρνηση να θέσει στην Ε.Ε. το θέμα της χρηματοπιστωτικής κερδοσκοπίας προκειμένου να εξευρεθεί συνολική λύση.
Επιπλέον, ανεξέλεγκτη αύξηση εμφανίζεται στις τιμές των υλικών στον κατασκευαστικό κλάδο, όπως του σιδήρου (50%), του χαλκού, του τσιμέντου και του αλουμινίου (15%-75%) κ.τ.λ., που προκαλούν ανατιμήσεις σε παράγωγα αυτών (π.χ. μονωτικά υλικά, πλαστικές σωληνώσεις) συμπαρασύροντας συνολικά τα κόστη κατασκευής σε βάρος των καταναλωτών αλλά και των επαγγελματιών που έχουν εγκλωβιστεί σε συμφωνίες που αδυνατούν να αναθεωρήσουν.
Επίπτωση στις λιανικές τιμές προϊόντων και υπηρεσιών έχει όμως και η αύξηση του πετρελαίου κίνησης (ντίζελ) καθώς, πέραν των ανατιμήσεων του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές, έχει υποστεί και επιπλέον αύξηση από την επιβολή “πράσινου τέλους” ύψους 0,03 ευρώ που αποφάσισε η κυβέρνηση Ν.Δ. προκειμένου να καλύψει τη νέα “μαύρη τρύπα” που δημιούργησε στον λογαριασμό για τις ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ). Ενδεικτικά αναφέρεται ότι φέτος το τέλος αυτό θα αποφέρει 92 εκατ. ευρώ που θα κατευθυνθούν στον ΕΛΑΠΕ.
Το ρεύμα τσουρουφλίζει τις τσέπες των καταναλωτών
Η αύξηση του ενεργειακού κόστους έχει σοβαρές επιπτώσεις στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς με άμεσο και έμμεσο τρόπο: οι λογαριασμοί ρεύματος έχουν εκτιναχθεί τους τελευταίους μήνες, ενώ μέρος των επιβαρύνσεων του ακριβού ρεύματος μετακυλίεται και στην παραγωγή των επιχειρήσεων και τελικά στη λιανική.
Τα ανεξέλεγκτα κόστη της λειτουργίας των νεαρών χονδρεμπορικών αγορών ηλεκτρισμού (από Νοέμβριο 2020), με τους ίδιους τους συμμετέχοντες “παίκτες” να επιδεικνύουν τουλάχιστον... περίεργες συμπεριφορές σε επίπεδο ανταγωνισμού, διαδέχτηκαν οι ρήτρες αναπροσαρμογής χρεώσεων ή CO2, που επιβάλλονται πλέον από όλους τους προμηθευτές και μεταφέρουν αυτούσια επιπλέον κόστη των αγορών στους καταναλωτές, μικρούς και μεγάλους (χαμηλή, μέση, υψηλή τάση), που μέσω συντελεστών και τύπων έχουν μετατρέψει σε γρίφο το ύψος των νέων ανατιμήσεων.
Οι δε χονδρεμπορικές τιμές από τη μείωση - ρεκόρ της περασμένης άνοιξης, που βεβαίως δεν μεταφέρθηκε ποτέ στους καταναλωτές αλλά την καρπώθηκαν ως υπερκέρδος οι προμηθευτές, πέρασαν σε αυξήσεις - ρεκόρ είτε δια της εκτόξευσης των τιμών στην αγορά εξισορρόπηση ή λόγω άλλων παραγόντων φτάνοντας, στον πρώτο φετινό καύσωνα, σε 128,15 ευρώ/MWh... Οι προμηθευτές δείχνουν τις υψηλές τιμές CO2 και λιγότερο το ακριβό πλέον φυσικό αέριο που θα υποκαταστήσει ολοκληρωτικά τον “βρόμικο” λιγνίτη τα επόμενα χρόνια στην ηλεκτροπαραγωγή.
Κατά τα άλλα, η απελευθέρωση των ενεργειακών αγορών θα έφερνε ανταγωνιστικές, χαμηλότερες τιμές για όλους, όπως ευαγγελιζόταν ο κ. Χατζηδάκης το φθινόπωρο του 2020 και αφού βέβαια είχαν προηγηθεί οι ανατιμήσεις κατά τουλάχιστον 20% στα τιμολόγια της ΔΕΗ που αποφάσισαν κυβέρνηση Ν.Δ. και διοίκηση ΔΕΗ και επέβαλαν από τον Σεπτέμβριο 2019 για τη... διάσωση της επιχείρησης.
Η κυβέρνηση της Ν.Δ. παρακολουθεί αμέτοχη τις εξελίξεις προσδοκώντας αυτορρύθμιση της αγοράς, ενώ η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας τώρα ζητεί εξηγήσεις από τους προμηθευτές, ενώ στο τέλος του χρόνου τοποθετείται η λειτουργία μηχανισμού παρακολούθησης και εποπτείας των ενεργειακών αγορών.
Πάντως ενδεικτικά είναι τα στοιχεία της καταναλωτικής οργάνωσης ΕΚΠΟΙΖΩ, σύμφωνα με τα οποία δύο στους τρεις καταναλωτές δηλώνουν ότι δυσκολεύονται στην αποπληρωμή των λογαριασμών ρεύματος, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία ζητεί “καθαρούς” λογαριασμούς ρεύματος. Σημαντική αύξηση το πρώτο τρίμηνο του έτους καταγράφεται στις καταγγελίες στον τομέα της ενέργειας.
Αυξήσεις στα αγροτικά προϊόντα από την παραγωγή μέχρι την κατανάλωση
Από τον κύκλο των ανατιμήσεων δεν γλίτωσε ούτε ο πρωτογενής τομέας, καθώς αγρότες και κτηνοτρόφοι βρίσκονται αντιμέτωποι με αυξήσεις σε ζωοτροφές και κτηνιατρικά φάρμακα, ενώ το υψηλό κόστος ενέργειας (ρεύμα, πετρέλαιο) πιέζει περαιτέρω το κόστος παραγωγής.
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, τον Απρίλιο καταγράφηκε αύξηση 4,8% του Γενικού Δείκτη Τιμών Εισροών στη γεωργία - κτηνοτροφία που οφείλεται στην αύξηση κατά 5,6% του δείκτη τιμών των αναλώσιμων μέσων και κυρίως στην αύξηση της τιμής πετρελαίου - λιπαντικών (14%), κτηνιατρικών φαρμάκων (5,1%) και ζωοτροφών (4,2%) σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο.
Το ενεργειακό κόστος αποτελεί σοβαρό παράγοντα του κόστους παραγωγής, που στη φυτική παραγωγή έχει μερίδιο 60%, ενώ οι ζωοτροφές αποτελούν το 75% του συνολικού κόστους παραγωγής στην κτηνοτροφία επιβαρύνοντας παραγωγούς αλλά και τελικές τιμές.
Συγχρόνως, η μειωμένη παραγωγή που ήδη διαπιστώνεται και αναμένεται για φέτος σε σειρά αγροτικών προϊόντων λόγω ακραίων φυσικών φαινομένων εξανεμίζει το όποιο όφελος των γεωργών, ενώ και στην κτηνοτροφία η συνεχιζόμενη αύξηση των ζωοτροφών οφείλεται εν πολλοίς στην κλιματική κρίση, στερώντας και τις παραδοσιακές φυσικές και κυρίως χωρίς κόστος βοσκήσιμες γαίες.
Πρόκειται πάντως για αυξήσεις σταδιακές και “συστηματικές” και όχι συγκυριακές την τελευταία δεκαετία, αφού ήδη από πέρσι αναφέρεται στην Ε.Ε. συνέχιση της αύξησης του κόστους παραγωγής έως το 2030, κυρίως λόγω των τιμών του πετρελαίου, τινάζοντας στον αέρα την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών αγροτικών προϊόντων και το εισόδημα των παραγωγών.
Φρένο στο άγριο ράλι αυξήσεων ζητά ο ΣΥΡΙΖΑ
Παρεμβάσεις για τον έλεγχο των ανατιμήσεων σε βασικά είδη πρώτης ανάγκης, πρώτες ύλες, αγροτοδιατροφικό τομέα και ενέργεια, την αντιμετώπιση φαινομένων αισχροκέρδειας, την αυστηρή εποπτεία των αγορών ενέργειας και τη στήριξη των παραγωγών ζητούν 56 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. από την κυβέρνηση, τονίζοντας τις επιπτώσεις στην κοινωνία από τις συνεχιζόμενες ανατιμήσεις σειράς προϊόντων και υπηρεσιών.
Σε επίκαιρη επερώτησή τους, που κατατέθηκε στη Βουλή με πρωτοβουλία του τομεάρχη Ανάπτυξης και Επενδύσεων ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. Αλ. Χαρίτση προς τους υπουργούς Ανάπτυξης, Οικονομικών, ΠΕΝ και Αγροτικής Ανάπτυξης, επισημαίνεται η ανάγκη για εντατικούς ελέγχους στην αγορά με στόχο την καταπολέμηση της αισχροκέρδειας, τη μείωση του κόστους ρεύματος και πετρελαίου στον πρωτογενή τομέα και την αυστηρή εποπτεία τής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Όπως δήλωσε ο Αλ. Χαρίτσης, “η κυβέρνηση, αντί να παρέμβει αποφασιστικά, παρακολουθεί αμέτοχη την πρωτοφανή μετακύλιση του κόστους τής κρίσης στα μεσαία στρώματα και στους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας”. Η μάχη κατά της αύξησης του κόστους ζωής είναι μάχη για τη θωράκιση της κοινωνίας, την αντιμετώπιση της κρίσης, την υπεράσπιση εκείνων που απειλούνται με βίαιη φτωχοποίηση τόνισε και κάλεσε τη Ν.Δ. “να αφήσει τις επικοινωνιακές φιέστες και να ασχοληθεί επιτέλους με τα πραγματικά προβλήματα του ελληνικού λαού”.
